نذر نوعی عبادت است!!

نذر را می توان نوعی عبادت، دعا و درخواست از خداوند دانست که اتفاقا دارای تأثیر فراوان است و با هدف قرب الهی انجام می شود. به لحاظ شرعی، وفا نمودن به نذر چنانچه مشروع و مستحسن باشد و ضوابط شرعی آن مراعات شود، واجب است، زیرا که مشمول آیه «اوفوا بالعقود» که متضمن حکم وجوب وفاء به هر پیمانی است، می گردد.

نذر آن است که انسان ملتزم شود که کار خیرى را براى خدا بجا آورد، یا کارى را که نکردن آن بهتر است براى خدا ترک نماید.

شرایط وجوب نذر

از نظر شرعی نذر وقتی واجب العمل است که یا به صورت صیغه عربی خوانده شود و یا به صیغه فارسی که در بردارنده این مضمون باشد: برای خدا بر عهده و ذمه من باشد اگر فلان حاجت و خواسته من برآورده شد، فلان کار را انجام می دهم ولی اگر تنها از ذهن و قلب گذشته و خطور کرده باشد و صیغه نذر به صورت شرعی که گفته شد خوانده نشود، این نذر وجوب عمل ندارد البته عمل به آن بی اشکال است.

بنابراین، نذر در حقیقت پیمانی است با خداوند تا در نتیجه انجام عمل نیکی که آدمی بر خویش واجب می نماید، حق تعالی حاجت او را برآورد.

باتوجه به تعریف نذر؛ نذر را می توان نوعی عبادت، دعا و درخواست از خداوند دانست که اتفاقا دارای تأثیر فراوان است و با هدف قرب الهی انجام می شود. به لحاظ شرعی، وفا نمودن به نذر چنانچه مشروع و مستحسن باشد و ضوابط شرعی آن مراعات شود، واجب است، زیرا که مشمول آیه «اوفوا بالعقود» که متضمن حکم وجوب وفاء به هر پیمانی است، می گردد.

شروط نذر کننده

برای صحت نذر، نذر کننده باید دارای خصوصیتهایی باشد.

1ـ مکلف بودن نذر کننده

شرط اول نذر آن است که نذر کننده باید مکلف باشد بنابراین بر کسی که مکلف نیست عمل و وفای به نذر واجب نیست.

2ـ عاقل بودن نذر کننده

شرط دوم نذر آن است که نذرکننده عاقل باشد. بنابراین آدم سفیهى که مال خود را در کارهاى بیهوده مصرف مى‌کند، چنانچه با حال سفاهت بالغ شده باشد یا حاکم شرع او را از تصرف در اموالش جلوگیرى کرده باشد، نذرهاى مربوط به مالش صحیح نیست.

3ـ مختار بودن نذر کننده

شرط سوم آن است که نذر کننده از روی اختیار نذر کند، بنابراین نذر کردن کسى که او را مجبور کرده‌اند، یا به واسطه عصبانى شدن بى‌اختیار نذر کرده، صحیح نیست.

امکان انجام نذر

انسان کارى را مى‌تواند نذر کند که در توانش باشد بنابراین کسى که نمى‌تواند پیاده به کربلا برود، اگر نذر کند که پیاده برود نذر او صحیح نیست.

جایگاه نذر

نذر، از سنت هاى نیكوى اسلامى است. در نذر، شخص نذركننده با اعتقاد مذهبى، با خداوند پیمان مى بندد كه چنانچه حاجتش روا شود یا بیمارى اش شفا یابد و یا براى شكر به درگاه خدا و امورى دیگر از این قبیل، مقدارى معین از مال خود را در راه رضاى او براى مسكینان، یتیمان، اسیران و دیگر امور خیریه خرج كند یا عمل راجح و مطلوبى را انجام دهد و یا از عمل ناپسندى دست بردارد.

علاقه‏مندان به اهل بیت و امام حسین‏ علیه السلام گاهى انجام برخى از امور را نذر مى‏كردند تا ملزم شوند آن را ادا كنند، از قبیل: نذر زیارت امام حسین‏ علیه السلام، عزادارى براى آن حضرت، برپایى مجالس و تعزیه و ذكر مصیبت، اهداى وسیله یا پولى‏ براى حرم یا زوار، اطعام، شركت در دستجات زنجیرزنى و عزادارى، ساختن تكیه یا حسینیه و... این گونه نذرها به طور طبیعى تامین كننده بخشى از هزینه‏هاى احیاى عاشورا و ترویج ‏خط اهل بیت‏ علیهم السلام است و به كمكهاى مالى و جنسى یا انجام خدمات مربوط به ‏سیدالشهدا علیه السلام جنبه معنوى و قداست مى‏بخشد و افراد با افتخار به چنین كارهایى اقدام ‏مى‏كنند.

در میان مردم، سنت هایى همچون آش نذرى، سفره نذرى، گوسفند نذرى، شله‏زرد، ترحلوا و... متداول است كه اغلب با نذر، بر خود واجب مى‏سازند و در كنار آن ‏مرثیه‏خوانى انجام مى‏گیرد و این اطعامها به یاد اهل بیت علیهم السلام است.

جواب: خیر نذر در مال دیگری صحیح نیست. (تحریر الوسیله امام (ره)، ج 2، ص103، م 2)

جواب: اگر نذر شرعی كرده باشد و به آن عمل نكند گناه كرده و كفاره بر او واجب می‌شود و كفاره نذر 60 روز روزه گرفتن یا اطعام 60 فقیر می‌باشد. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 2، م 2669) و (تحریر الوسیله امام (ره)، ج 2، ص 124، م 28)

پاسخ کلی:

1. عمل به نذری که با صیغه شرعی و با رعایت سایر شرایط آن منعقد شده است، بر عهده خود شما است  و اگر اطمینان دارید که دیگری نذرتان را از جانب شما انجام نداده‌ است، همچنان بر عهده خودتان باقی خواهد ماند ولی او نیز در قبال شما ضامن مبلغی است که به او پرداخته‌اید.

2. اگر شک دارید که کار را انجام داده‌‌ است یا نه، و آن فرد هم انسان مورد اعتمادی باشد، می توانید بنا را بر این بگذارید که نذرتان را انجام داده است یا خواهد داد و شما در این زمینه تکلیفی نخواهید داشت.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

اگر صیغه شرعی نذر را خوانده باشید، نذر به عهده شما است و کسی که مبلغ را گرفته و به آنچه گفته‌اید عمل نکرده است ضامن آن مبلغ است.

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

باید خودتان به نذر عمل کنید ولی می توانید پولتان را از طرف مطالبه نمایید.

منابع:

سایت اسلام کوئیست

سایت اندیشه قم

سایت دانشنامه اسلامی

ویکی فقه

مطالب مرتبط:

کمک گرفتن در انجام نذر

شرایط صحت نذر

نذر فرزند بدون اذن پدر و تکلیف انجام آن