عبور از آب گرفتگی
خرمشهر فتح شد و ارتش عراق عقب نشینی کرد، اما دشمن به فکر دست یابی به یک پدافند مطمئن بود. در مناطق کوهستانی، ارتفاعات مرزی را همچنان در اشغال خود نگه داشت؛ مناطق پست و دشت‌ها را نیز با استفاده از موانع مصنوعی مثل میادین مین موقعیت خود را تحکیم بخشید.
ناگفته نماند دشمن از موانع طبیعی نیز بهره می‌گرفت. رودخانه عریض اروند و منطقه وسیع هورالعظیم از مناطقی محسوب می‌شد که دشمن نسبت به تهاجم قوای ایران نگرانی‌اش کمتر بود، چرا که عراق هرگز نمی‌پنداشت نیروهای پیاده ایران بتواند از آب گرفتگی وسیع هورالعظیم به راحتی عبور کنند.
هر چند اجرای دو عملیات والفجر مقدماتی و رمضان در منطقه شمال هور با شکست روبه رو شد، اما به طور غیر مستقیم نتیجه مطلوبی داشت. اجرای این عملیات‌ها در منطقه چزابه باعث شد موقعیت دشمن در منطقه هور شناسایی شود.
در عملیات والفجر مقدماتی فرماندهان سپاه پاسداران در منطقه حضور یافتند و با مشاهده نقاط ضعف دشمن، سریعاً به دست طراحی عملیات خیبر زدند. مرحله اول عملیات‌های شناسایی بود که به صورت کاملا محرمانه و سری به نیروهای بومی سپاه خوزستان واگذار شد.
مرحله دوم، تغییر در رزم نیروها بود چرا که عملیات خیبر برخلاف عملیات‌های دیگر که در خشکی انجام می‌شد اولین عملیات آبی – خاکی رزمندگان اسلام بود که باید به تحقق می‌پیوست.
اولین نبرد آبی خاکی
منطقه عملیات خیبر درست در شرق رودخانه دجله و داخل هورالهویزه اجرا شد.
این منطقه دارای دو نوع طبیعت متفاوت است: هور و خشکی. هور منطقه‌ای است هم سطح دریا که در بعضی مناطق سطح آب آن 2 تا 3 متر بالاتر از آب دریاست و به طور کلی نسبت به مناطق هم جوار گودتر و عمیق تر است. نی‌زارهایی با ارتفاع 2 تا 7 متر، بردی و چولان پوشش‌های گیاهی این منطقه‌اند. در داخل منطقه مزبور جزایر شمالی و جنوبی مجنون واقع است که یکی از مناطق استراتژیک نیروهای دشمن محسوب می‌شد.
آزاد سازی منطقه‌ای به وسعت 1000 کیلومتر مربع در هور، 140 کیلومتر مربع در جزایر مجنون و 40 کیلومتر مربع در طلاییه، تنها گوشه از دستاوردهای این عملیات آبی خاکی رزمندگان اسلام بود
عملیات خیبر در ساعت 21: 30 روز 3/12/1362 با رمز یا رسول الله آغاز شد. با شروع عملیات نیروهای قرارگاه نجف با تهاجم سراسری در مناطقی همچون تنگه و شهر القرنه، جاده بصره – العماره و نیز جزایر شمالی و جنوبی مجنون مستقر شدند. از آن سو نیز قرارگاه کربلا که در محور زید وارد عمل شده بود، قرارگاه کربلا موجب بازگشت یگان‌های ارتش به مواضع قبلی خود شد. در شب اول عملیات نبردی سخت درگرفت که تا صبح به طول انجامید. در این میان، فشار دشمن همچنان ادامه داشت و با آن که محور جاده طلاییه – به طول 6 کیلومتر– در اختیار نیروهای خودی بود، اما وسعت کم منطقه مانور از یک طرف و آتش انبوه و بسیار زیاد دشمن از طرف دیگر، امکان پیشروی در محور جزایر مجنون را ناممکن ساخت. به همین خاطر از ادامه عملیات در طلاییه صرف نظر شد و به این ترتیب اهداف عملیات خیبر به حفظ جزایر مجنون محدود شد.
پاسداری از عملیات خیبر
با تصرف جزایر مجنون توسط نیروهای خودی عملیات خیبر وارد مرحله جدیدی شد. جاده بصره – العماره به دست رزمندگان اسلام افتاد و دشمن با اجرای آتش شدید و توان نیروهای پیاده و زرهی‌اش می‌کوشید جزایر مجنون را باز پس گیرد. این در حالی بود که نیروهای خودی خسته از چند روز جنگ و نداشتن عقبه نزدیک و نیز عدم حمایت آتش توپخانه، به مقاومت خود ادامه می‌دادند. از آن طرف نیز دشمن با صدها قبضه توپ، هواپیما و نیز در اختیار داشتن عقبه خشکی و واحدهای زرهی خود فشارهای طاقت فرسایی را وارد ساخت.
اما با این حال سپاه پاسداران با تمام استعداد خود جهت دفع تهاجم دشمن و حفظ جزایر توانستند در منطقه مستقر شوند و جزایر را حفظ کنند. در نهایتاً دشمن وقتی که در مقابل مقاومت نیروهای اسلام ناکام شد. تنها به تحکیم مواضع پدافندی خود پرداخت.
نتایج عملیات
آزاد سازی منطقه‌ای به وسعت 1000 کیلومتر مربع در هور، 140 کیلومتر مربع در جزایر مجنون و 40 کیلومتر مربع در طلاییه، تنها گوشه از دستاوردهای این عملیات آبی خاکی رزمندگان اسلام بود. در این عملیات فرماندهان جنگ به اهمیت تأثیر تجهیزات دریایی و آبی – خاکی برای کسب نتایج مهم و حیاتی پی بردند و نیز سپاه پاسداران به تکمیل و توسعه سازمان رزم آبی خاکی پرداخت. این فعالیت‌ها، قابلیت سپاه در انجام عملیات عبور از هور و رودخانه‌های بزرگ را توسعه داد و هسته اصلی عملیات‌های بدر، والفجر 8، کربلا 3، 4 و 5 و نیز زمینه‌ای برای تشکیل نیروی دریایی سپاه پاسداران شد.
از طرفی مقاومت ایران در این عملیات بزرگ باعث شد که حتی ابرقدرت‌ها جهان نیز از ادامه جنگ عراق و ایران ناکام شوند. به گونه‌ای که از تاریخ 3/12/1362 (زمان آغاز عملیات خیبر) تا تاریخ 30/7/1363 تعداد 474 طرح صلح از سوی 54 کشور مختلف جهان ارایه شد. شورای امنیت سازمان ملل نیز در تاریخ 11/3/1363 قطع نامه 552 خود را در خصوص پایان دادن به جنگ ایران و عراق تصویب کرد. اما این در حالی بود که هیچ یک از قطع نامه و طرح‌های مذکور نظر ایران را تأمین نمی‌کرد.
سامیه امینی
بخش فرهنگ پایداری تبیان
