ناامیدی از رحمت خدا در قالب شکستهنفسی!!
یکی از معضلات بزرگ اخلاقی، که از گناهان کبیره نیز شمرده شده است، ناامیدی از درگاه الهی است. در بسیاری از موارد، دیده میشود، ناامیدی از خداوند به عنوان شکستهنفسی، توجیه میشود، و با این توجیه، فرد احساس میکند که با این حالت به خداوند نزدیکتر میشود، در حالی که گناه بزرگی را مرتکب میشود که باعث دوری از عنایات الهی میگردد.
شیطان، خود، ناامید از رحمت الهی است، و میخواهد، انسانها نیز اینگونه باشند، و با هر حیلهای دوست دارد، این حالت را نیکو جلوه دهد. عباراتی نظیر؛ ما کجا و عنایات الهی کجا، دست ما کوتاه و خرما بر نخیل، من تا معرفت پیدا نکنم و لایق صحبت با خدا نشوم، نماز نخواهم خواند، من با این گناهی که مرتکب شدهام، لیاقت ارتباط با خدا را ندارم، آب که از سر گذشت، چه یک وجب چه صد وجب، من از خودم ناامید هستم نه از خدا(در حالی که از رحمت خدا ناامید است)، با پای خود نمیتوان به قرب الهی رسید، مگر خدا نظری بکند و حال ما عوض شود...
همه این عبارتها، روح ناامیدی را در انسان ایجاد میکند، اگرچه بعضی از این عبارتها معانی صحیح هم دارد، که اولیای الهی گاه، این جملهها را بکار برده و آن معنای صحیح را اراده میکنند، اما در بسیاری از موارد، این جملهها باعث، سستی، ناامیدی، عدم تحرک، اضطراب، دوری از معنویت و عبادت و...، میگردد.
عن ابى الحسن الرّضا علیه السّلام قال: «احسنوا الظّنّ باللَّه فانّ اللَّه عزّ و جلّ یقول انا عند ظنّ عبدى المۆمن بى ان خیرا فخیرا و ان شرّا فشرّا.[1]
حضرت رضا علیهالسّلام فرموده است: «گمان خود را به خدا نیكوسازید و به رحمتش امیدوار باشید كه خداوند مىگوید: عمل من با بنده مۆمن، طبق گمانى است كه او به من دارد. اگر گمانش نسبت به من عفو و رحمت است از عفو و رحمتم برخوردار مىشود و اگر گمانش مۆاخذه و مجازات است، دچار مۆاخذه و كیفرم خواهد شد».
«قال رسول اللَّه صلّىاللَّهعلیهوآله: لا یموتنّ احدكم الّا و هو یحسن الظّنّ باللَّه فانّ حسن الظّنّ باللَّه ثمن الجنّة.[2]، رسول اكرم صلّىاللَّهعلیهوآله فرموده است: هیچ یك از شما نمیرد، مگر آنكه ظنش به خداوند خوب باشد، چه آنكه حسن ظن به خدا، قیمت بهشت جاودان است».
شکایت از خداوند پیش بندگان خدا
رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : أوحَى اللّه ُ إلى أخِی العُزَیرِ، یا عُزَیرُ، إن أصابَتكَ مُصِیبَةٌ فلا تَشْكُنی إلى خَلقِی ، فقد أصابَنی مِنكَ مَصائبُ كَثیرَةٌ و لَم أشكُكَ إلى مَلائكَتی. یا عُزَیرُ، اِعصِنی بقَدرِ طاقَتِكَ عَلى عَذابی؛ (كنز العمّال : 32341 . )
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند به برادرم عُزَیر وحى فرمود كه : اى عزیر! اگر مصیبتى به تو رسد، از من نزد آفریدگانم شكایت مكن ؛ زیرا كه از جانب تو مصیبتهاى زیادى به من رسیده و من نزد فرشتگانم از تو شكایت نكرده ام . اى عزیر! به اندازه تاب و توانت بر عذاب من ، مرا نافرمانى كن.
الكافی عن جابِرٍ عن أبی جعفَرٍ علیه السلام : قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله: یَأتِی عَلى الناسِ زمانٌ یَشْكُونَ فیه رَبَّهُم، قلتُ : و كیفَ یَشكُونَ فیه رَبَّهُم ؟ قالَ : یقولُ الرجُلُ : وَ اللّه ِ، ما رَبِحتُ شَیئا مُنذُ كذا و كذا ، و لا آكُلُ و لا أشرَبُ إلاّ مِن رَأسِ مالی، وَیحَكَ ! و هَل أصلُ مالِكَ و ذِروَتُهُ إلاّ مِن رَبِّكَ؟! (الكافی : 5/312/37 )
الكافى ـ به نقل از جابر از امام باقر علیه السلام ـ : پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: روزگارى مى آید كه مردم از پروردگار خود شكایت مى كنند . عرض كردم : چگونه از پروردگارشان شكایت مى كنند؟ فرمود: [به این صورت كه] شخص مى گوید: به خدا سوگند كه مدتهاست كمترین سودى نبرده ام و فقط از سرمایه ام مى خورم. واى بر تو! آیا سر و ته مال تو، جز از پروردگار توست؟
تحف العقول: عنه علیه السلام ـ و قد سُئلَ عن أبغَضِ الخَلقِ إلَى اللّه ِ ـ : مَن یَتَّهِمُ اللّه َ، [قالَ السائلُ:] قُلتُ: أحَدٌ یَتَّهِمُ اللّه َ ؟! قالَ علیه السلام : نَعَم ، مَنِ استَخارَ اللّه َ فجاءَتهُ الخِیَرَةُ بما یَكرَهُ فَیَسخَطُ فذلكَ یَتَّهِمُ اللّه َ . قُلتُ : و مَن ؟ قالَ : یَشكُو اللّه َ ، قلتُ: و أحَدٌ یَشكُوهُ ؟! قالَ علیه السلام: نَعَم ، مَن إذا ابتُلِیَ شَكا بِأكثَرَ مِمّا أصابَهُ . قلتُ : و مَن ؟ قالَ : إذا اُعطِیَ لَم یَشكُرْ، و إذا ابتُلِیَ لَم یَصبِرْ . (تحف العقول: 364 )
تحف العقول : امام صادق علیه السلام در پاسخ به این پرسش كه منفورترین خلق نزد خدا كیست فرمود : كسى كه خدا را مُتّهم كند. [پرسش كننده گوید: ]عرض كردم: مگر كسى خدا را هم مُتّهم مى كند؟ فرمود : آرى ؛ كسى كه از خدا طلب خیر كند و خداوند خیر او را در چیزى قرار دهد كه وى ناخوش مى دارد و در نتیجه ، ناراحت شود . چنین كسى خدا را متهم كرده است. عرض كردم : دیگر چه كسى؟ فرمود: كسى كه از خدا شِكوه كند . عرض كردم : مگر كسى از خدا هم شِكوه مى كند؟ فرمود : آرى ؛ كسى كه هرگاه گرفتار شود، بیش از حدّ گرفتارى خود شكایت كند . عرض كردم : دیگر چه كسى؟ فرمود : كسى كه هرگاه نعمتى به او داده شود سپاسگزارى نكند و هرگاه گرفتار شود شكیب نورزد .
پی نوشت ها:
[1] كافى، ج 2، ص 72
[2] مشكاة الانوار، ص 36
برای توضیح بیشتر درباره گناهان کبیره، رجوع کنید به کتاب جهاد النفس وسائل الشیعة،ترجمه صحت، ص 193
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منبع : سایت رهروان ولایتمطالب مرتبط:
تفاوت انسان ها و تاثیر آن در کمالشان