توحید و توسل به ائمه علیهم السلام
ولى خضوع در برابر موجودى كه او را بنده شایسته خدا بداند، و هرگز تصور نكند كه او خداى جهان است و یا كسى است كه كارهاى جهان به او تفویض و واگذار شده، فقط تكریم و احترام است، مانند تكریم پدر و مادر و تكریم معلم و استاد و تكریم امیران و رهبران و... .
توحید و توسلات
در توسل و استشفاع به اولیاء خدا اول باید تحقیق کرد که به کسی و از کسی باشد که خداوند او را وسیله قرار داده است. قرآن کریم می فرماید: یا ایها الذین امنوا اتقوا الله و ابتغوا الیه الوسیله. (مائده/ 35)
به طور کلی توسل به وسائل و تسبب به اسباب با توجه به اینکه خداست که سبب را آفریده است و خداست که سبب را قرار داده است و خداست که از ما خواسته است از این وسائل و اسباب استفاده کنیم به هیچ وجه شرک نیست بلکه عین توحید است. در این جهت هیچ فرقی میان اسباب مادی و اسباب روحی میان اسباب ظاهری و اسباب معنوی میان اسباب دنیوی و اسباب اخروی نیست منتهای امر اسباب مادی را از روی تجربه و آزمایش علمی می توان شناخت و فهمید که چه چیز سبب است؟ و اسباب معنوی را از طریق دین یعنی از طریق وحی و از طریق کتاب و سنت باید کشف کرد.
ثانیا هنگامی که انسان متوسل می شود یا استشفاع می کند باید توجهش به خدا و از خدا به وسیله و شفیع باشد زیرا چنان که گفتیم شفاعت واقعی آن است که مشفوع عنده شفیع برانگیخته است برای شفاعت و چون خدا خواسته و رضایت داده است شفیع شفاعت می کند بر خلاف شفاعت باطل که توجه اصلی به شفیع است برای اینکه اثر بر روی مشفوع عنده بگذارد لهذا مجرم در این وقت همه توجهش به شفیع است که برود با قدرت و نفوذی که در مشفوع عنده دارد او را راضی گرداند پس اگر توجه اصیل به شفیع باشد و از ناحیه توجه به خدا پیدا نشده باشد شرک در عبادت خواهد بود.
فعل خدا دارای نظام است اگر کسی بخواهد اعتناء به نظام آفرینش نداشته باشد گمراه است. به همین جهت است که خدای متعال گناهکاران را ارشاد فرموده است که در خانه رسول اکرم صلی الله علیه و آله بروند و علاوه بر این که خود طلب مغفرت می کنند از آن بزرگوار بخواهند برای ایشان طلب مغفرت کند.
قرآن کریم می فرماید: ولو انهم اذ ظلموا انفسهم جاءوک فاستغفروا الله لهم الرسول لوجدوا الله توابا رحیما. (نساء/ 64)
«و اگر ایشان هنگامی که (با ارتکاب گناه) به خود ستم کردند نزد تو می آمدند و از خدا آمرزش می خواستند و پیامبر هم برایشان طلب مغفرت می کرد خدا را توبه پذیر مهربان می یافتند.»
آری، به عمل صالح و تقوای فقط، نمی توان تکیه کرد همان طوری که رسول اکرم صلی الله علیه و آله در آخرین روزهای زندگی پاکشان فرمودند: «نجات دهنده دیگری نیست جز عمل و دیگر رحمت خدا».
گفته اند: توسل به ارواح مقدسه، نوعى پرستش آنهاست، از این جهت با توحید عبادى كه تنها پرستش خداست، منافات دارد! پرسشی است که حضرت آیت الله العظمی سبحانی به آن در پایگاه خود پاسخ داده اند. متن پاسخ ایشان به این شرح است:
نخست باید «عبادت و پرستش» را توضیح داد، آن گاه به مسأله «توسل» و این كه با توحید در پرستش منافات دارد یا ندارد، پرداخت.
عبادت این است كه انسان در برابر موجودى خضوع كند كه او را خالق جهان و رازق انسان و بخشنده و بخشاینده بداند، و لااقل تصور كند كه برخى از كارهاى خدا به او سپرده شده است، چنان كه مشركان، چنین تصوّرى مى كردند. این نوع خضوع از آن خدا است و شایسته هیچ موجودى نیست و لذا مى گوییم: (إیّاك نعبد)، «فقط تو را مى پرستیم».
ولى خضوع در برابر موجودى كه او را بنده شایسته خدا بداند، و هرگز تصور نكند كه او خداى جهان است و یا كسى است كه كارهاى جهان به او تفویض و واگذار شده، فقط تكریم و احترام است، مانند تكریم پدر و مادر و تكریم معلم و استاد و تكریم امیران و رهبران و... .
با توجه به این تعریف، توسل، یعنى درخواست دعا از انسان والامقام، ارتباطى با پرستش او ندارد، به دلیل این كه در همین جهان، از همین انسان هاى والا درخواست دعا مى شود، حتى خدا امر كرده كه به سراغ آنها برویم و آنها در حق ما استغفار كنند. (سوره نساء، آیه 64)
نقطه حساس تفسیر عبادت است، باید دید نگرش متوسّل به پیامبران و امامان چگونه است؟ هرگاه آنان را بندگان صالح و والاى خدا بداند، هر نوع خضوع درباره آنان، تكریمى بیش نخواهد بود. و توسل به آنان جز این نیست كه از آنان بخواهد كه در حق او دعا كنند زیرا دعاى آنان مستجاب مى گردد.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منابع:
سایت حوزه
سایت شفقنا
مطالب مرتبط:
