بهترین پس انداز سرمایه طلاست یا؟!

وَ قَالَ [علیه السلام] الْعَجْزُ آفَةٌ وَ الصَّبْرُ شَجَاعَةٌ وَ الزُّهْدُ ثَرْوَةٌ وَ الْوَرَعُ جُنَّةٌ وَ نِعْمَ الْقَرِینُ الرِّضَى.

ناتوانى، آفت و شكیبایى، شجاعت و زُهد، ثروت و پرهیزكارى، سپرِ نگه دارنده است: و چه هم نشین خوبى است راضى بودن و خرسندى.

در سطح جامعه انسان ها رو به مهارت ها و شخصیت های مختلف می شناسند یکی ورزشکار بزرگیه یکی سرمایه داره یکی روحانیه، هرکس شخصیت خاص خودش رو داره متاسفانه گاهی اوقات در سطح روابط انسانی ارزش ها تغییر می کنه، به دیگران احترام گذاشته میشه نه به واسطه شخصیتشون بلکه به واسطه مسائل دنیایی و اینکه شاید کارشون جایی راه بیفته که این اصلا درست و پسندیده نیست. سرمایه انواع مختلفی داره سرمایه های دنیایی، سرمایه های انسانی و سرمایه های اخروی. سرمایه های اخروی با تلاش و استفاده از سرمایه های دنیوی و انسانی پدید میاد، لازمه سرمایه داری این نیست که حتما کارخونه دار باشی یا سهام شرکت بزرگی مال تو باشه بلکه می تونی سرمایه دار باشی در حالی که شاید از لحاظ مادی قوی نباشی. سرمایه فقط تو پول خلاصه نمیشه سرمایه به چیزی میگن که انسان رو بالا ببره و این بالا رفتن می تونه تو ابعاد مختلف باشه یکیش هم سرمایه مادیه. بریم محضر حضرت امیر(علیه السلام) و از خان کرمش بهره ای به اندازه ظرفیت وجودیمون برداریم و ازش بخواهیم که واسطه ی ما و پروردگار بشه تا ظرفیت وجودیمون بالا بره.

حضرت در عبارت اول می فرمایند: "الْعَجْزُ آفَةٌ" عجز و ناتوانی آفت انسان است؛ در سطح جامعه ناتوانی انواع مختلفی داره مثل اقتصادی، فکری، علمی، جسمی و ... وقتی یه درخت آفت می زنه اول اون جای آفت خورده خراب می شه بعد گسترش پیدا می کنه تا تمام درخت رو فرا می گیره و نابودش می کنه ناتوانی هم به همین منواله، انسان در ابتدا از لحاظ روانی سالمه بعد از اینکه ناتوانی رو احساس کرد مرحله به مرحله خرابش می کنه تا ساختمان و بنیان وجودیش از هم بپاشه.

سرچشمه بسیاری از ناتوانی ها تنبلی، سستی و کاهلی است. انسان تنبل همیشه سعی می کنه راحت ترین کار رو انتخاب کنه و این با از بین بردن ناتوانی ها و به دست آوردن مهارت ها منافات داره چون به دست آوردن هر مهارتی نیازمند گذراندن دوره های خاص خودشه. بزرگان ما هم همواره تاکید می کردند که انسان اگر بخواد دچار عجز و ناتوانی نشه باید حرفه و مهارتی بلد باشه تا بتونه تو جامعه سرش رو بالا بگیره و دید بهتری به امور خودش داشته باشه.

نداشتن توانایی در برهه های مختلف می تونه باعث ضرر و زیان شخص بشه. برای هر چه بهتر زیستن به دست آوردن توانایی های مفید، در دورانی که همه ی امور بر مدار علوم و فنون مختلف می گذره، می تونه بسیار موثر باشه. انسان به واسطه ی انسان بودنش تا وقتی که زندست باید زحمت بکشه و تلاش کنه و با توکل به یگانه ی مهربان زندگی خوب و سالمی رو برای خودش و اطرافیانش رقم بزنه:

مکن ز عرصه شکایت که در طریق ادب به راحتی نرسید آن که زحمتی نکشید

هنر باید و فضل و دین و کمال که گاه آید و گه رود جاه و مال (سعدی)

"الصَّبْرُ شَجَاعَةٌ" صبر و شکیبایی شجاعت است زندگی همه ی ما در برهه های مختلف با مسائل گوناگون، مشکلات، بالا و پایین های مختلف عجین شده که هر کدوم به نحوی با این مشکلات برخورد می کنیم. عده ای عنان از کف میدن و بی خیال میشن و سریع به دامن بی تابی پناه برده و در برابر مشکلات سر خم می کنن عده ای هم با مشکل خودشون مواجه میشن و با تفکر و تعقل اون رو از سر راه برمیدارن یا حداقل اثراتش رو کم می کنن این برابری با مشکلات، مبارزه با اونها نیازمند شجاعت است و تنها افراد صبور دارای شجاعتِ تقابل و حل مسئله هستند.

رسول الله صبر را به سه دسته تقسیم کرده اند: صبر در مشکلات و سختی ها، صبر در اطاعت، صبر در معصیت. انسان با ایجاد این حسن اخلاقی چشمه های حکمت بر وجودش جاری می شود.

خداوند متعال نیز بالاترین و بیشترین اجر و صواب را برای صابران قرار داده و در آیه 10 سوره زمر این چنین فرموده:

"... بى‏تردید شكیبایان پاداش خود را بى‏حساب [و] به تمام خواهند یافت."

انشاالله خداوند ما را در زمره صابران قرار دهد.

"الزُّهْدُ ثَرْوَةٌ "در منابع لغوی زهد را به معنای بی اعتنایی و بی رغبتی به دنیا ذکر کرده اند. دنیا به خودی خود بد نیست دنیا باعث راحتی و سلامت زندگی میشه. ائمه ی(علیهم السلام) ما نیز همواره مردم را به سعی، تلاش، کوشش و جهد تشویق می کردند و خودشان نیز همیشه برای زندگی دنیوی تلاش و کوشش می کردند اما دنیایی که بخواهد آرامش را از زندگی انسان بگیرد او را به حرام وا دارد و باعث خم شدن سر جلوی هرکس و ناکس گردد، این مضموم است و بی رغبتی به آن باعث بالا رفتن و سربلندی روحی می شود. توفیق دهنده و مسبب کس دیگری است، اگر به او داده من هم تلاش کنم به من هم عنایت می کنند، حضرت دوست بخیل نیست مگر اینکه ثروت و پول باعث گمراهی من گردد، سلسله امور مختلف در دست مهربان اوست.

متاسفانه در این روزگار گاهی اوقات در انتخاب ارزش ها اشتباه می شود. آی مردم..! پول شخصیت آفرین نیست، این برخورد متقابل انسان های کوته فکر است که باعث ایجاد شخصیت کاذب برای یک شخص خواهد شد و ریشه ی این احترامات بیجا، طمع آدمی برای به دست آوردن لقمه ای بیشتر یا چرب تر است. زهد و قناعت باعث آرامش روحی، عاقبت به خیری و زندگی پاک و سالم می شود که این بالاترین ثروت و سرمایه است که قابل مقایسه با هیچ ثروتی نیست.

" الْوَرَعُ جُنَّةٌ" ورع نوعی رژیم روحی است. رژیم ها گاهی برای کسب سلامتی بیشتر و زیبایی است گاهی اوقات نیز با توجه به بیماری که جسم انسان دچارش گشته، برای وی تجویز می شود ورع به صورت عامیانه به معنای پرهیزگاری است.

پرهیزگاری انواع مختلفی دارد و برای هرکس به گونه ای میسّر می گردد، انسان برای به دست آوردن کمال باید دائم در تلاش و پیشرفت باشد وقتی کسی از گناهی توبه میکنه ورعش عدم نزدیکی به اون گناهه و کسی که از این مرحله فراتر رفته ورعش دوری از امور شبهه ناکه (حلال و حرام مشخص نیست)، انسان عاقل اگر احتمال ضرر هم بده از انجام اون عمل پرهیز میکنه (دفع ضرر محتمل)، من که اگر یک لیوان مایع بذارن جلوم و بگن احتمال داره سم باشه نمی خورم شما رو نمیدونم، بنابراین کسی که این کمال اخلاقی رو به دست آورده باشه سپری از نور به دور خودش پیچیده که اون رو نسبت به بسیاری از بلایا و خطرات حفظ می کنه.

"وَ نِعْمَ الْقَرِینُ الرِّضَى" رضایت و خشنودی خداوند بهترین هم نشین است. انسان با هم نشین هایش شناخته می شود به همین دلیل می گویند در انتخاب دوست و مصاحب دقت کنید که کردار او در شما تاثیر می گذارد و شما رو به سمت راه خویش هدایت می نماید. بنابراین همه ی ما تلاش می کنیم که با بهترین افراد هم نشین بشیم. زمانی که ما رضایت خالق یکتا را با انجام رفتار صحیح و آگاهانه به دست آوریم او مصاحب و هم نشین ما خواهد شد و در مراحل مختلف زندگی دنیوی و اخروی یار و پشتیبان ما خواهد بود.

تلاش برای انتخاب بهترین دوست هر چند در ابتدای کار کمی دشوار باشد اما به نتیجه ی درخشانش می ارزد.

خدایا ما رو دوست خودت قرار بده و در راه کسب خوبی ها کمکمون کن.

محمدحسین تاج      

بخش نهج البلاغه تبیان

منابع:

نهج البلاغه

تفسیر نمونه جلد نهم و پانزدهم

اصول کافی جلد دوم

مطالب مرتبط:

چگونه عنایت خدا را داشته باشیم؟

حاکمیت نظام فردی در قیامت

آیا اخلاق قابل تغییر است؟

اگر خدا نباشد اخلاق است؟