پیوند اهل بیت علیهم السلام و قرآن
استفاده از ظواهر الفاظ قرآن در حد تبیین كلیات دین با رعایت شرایط ویژه آن، بهره همگان است، چون رسول اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ عهده‌دار تبیین جزئیات و تفصیل كلیات شریعت و معلم الهی قرآن كریم است و آن حضرت نیز به موجب حدیث متواتر ثقلین همین سمت‌ها را به جانشینان خود سپرده است، تبیین حدود و جزئیات معارف و احكام كلی قرآنی بر عهده معصومین ـ علیهم السّلام ـ است و سخنان آنان عمومات قرآنی را تخصیص و مطلقات آن را تقیید می‌كند و بر همین اساس نیز استناد به قرآن برای معتقد شدن به «اصول اعتقادی» و عمل كردن به «فروع عملی» بدون رجوع به روایات بی‌ارزش است و در حقیقت، سخن «مجموع ثقلین» سخن اسلام است نه آنكه سخن «یكی از دو ثقل» به تنهایی باشد.
اهل بیت(علیهم السلام)مفسران قرآن كریم
اگر مراد علم ائمه ـ علیهم السّلام ـ به همه قرآن اعم از ظاهر، باطن، تنزیل و تأویل آن است، باید گفت این امری مسلم و مورد قبول است از آنجا كه قرآن كریم، دارای ظاهر، باطن، تأویل و تنزیل است، علم به باطن و تأویل قرآن كریم در اختیار معصومین ـ علیهم السّلام ـ است و آن بزرگواران احاطه تام بر همه ابعاد قرآن دارند. به تعبیر دیگر پیوند میان قرآن و اهل بیت، پیوند میان نور و بینایی است؛ گرچه نور وحی در ذات خود روشن و روشنگر است، اما بهره‌گیری از آن، نیاز به چشمانی بصیر و نافذ دارد و راهندازان طریق دیانت به میزان بصیرت و بینایی خویش از آن سود می‌جویند.
اهل بیت علیهم السلام در قرآن
عترت طاهرین ـ علیهم السلام ـ بر اساس آیات قرآن و حدیث متواتر ثقلین، همتای قرآن بوده، و تمسك به یكی از آن دو، بدون دیگری، مساوی با ترك هر دو ثِقل است و دستیابی به دین كامل، تمسك به هر دو ثِقل است. قرآن و عترت، عصاره نبوت و تداوم بخش رسالت هستند كه هدایت بشر را تا قیامت تضمین میكنند.
ما در اینجا نمونههایی از آیاتی كه شیعه و سنی در آن اتفاق نظر دارند كه درباره اهل بیت نازل شده را ذكر مینمائیم:
1. آیه مودّت: خداوند متعال میفرماید: «قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی» (شوری، آیه 23)
«به مردم بگو! برای تبلیغ و رسالت، پاداش از شما نمیخواهم؛ مگر مودت و دوستی خویشانم».
صحیح مسلم و صحیح بخاری و مسند احمد بن حنبل و تفسیر ثعلبی همگی از ابن عباس نقل كردهاند كه وقتی این آیه نازل شده مسلمانان از پیامبر سئوال كردند؛ اقربای شما چه كسانی هستند؟ پیامبر فرمود: آنها علی و فاطمه و دو فرزندانشان (حسن و حسین) هستند.
2. آیه مباهله: خداوند در سوره نساء آیه 47 میفرماید: «فَمَنْ حَاجَّكَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَكُمْ وَ نِسائَنا وَ نِساءَكُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ...» (آل عمران، آیه 6)
پس هركس با تو در مقام مجادله برآید درباره عیسی، بعد از آنكه بوحی خدا بر احوال او آگاهی یافتی با او بگو: بیائید و ما و شما با فرزندان و زنان خود به مباهله برخیزیم...».
مفسرین شیعه و سنی اتفاق نظر دارند كه لفظ «ابنائنا» اشاره به امام حسن و امام حسین و لفظ «نسائنا و انفسنا» به ترتیب به فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ و حضرت علی ـ علیه السّلام ـ شامل میشود. مسلم و ترمذی در كتابهای خود در باب فضایل علی ـ علیه السّلام ـ از سعید بن وقاص روایت كردهاند: وقتی كه این آیه نازل شده پیامبر، علی و فاطمه و حسن و حسین را فراخواند و سپس فرمود: خداوندا، اینان اهل من میباشند.
3. آیه كلمات: قرآن، داستان توبه حضرت آدم را چنین بیان می‌كند:«فتلقیّ آدم من ربّهِ كلماتٍ فتاب علیه انه هو التراب الرحیم» (بقره، 37) حضرت آدم از پروردگارش كلماتی را فراگرفت پس توبه او را پذیرفت، همانا خداوند توبه پذیر و مهربان است.
جلال الدین سیوطی در تفسیر «الدر المنثور» در ذیل همین آیه از ابن عباس روایت كرده كه گفت از رسول خدا درباره كلمات كه حضرت آدم از خداوند دریافت كرد و موجب پذیرش توبه شد سئوال كردم، پیامبر فرمود: «حضرت آدم به حق محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین از خداوند طلب بخشش كرد و خداوند هم پذیرفت».
4. آیاتی كه در شأن اهل بیت به خصوص درباره حضرت علی ـ علیه السّلام ـ نازل شده، بسیار زیاداست ما برای اختصار فقط به آدرس سورهها و آیات اكتفا میكنیم: آیات برائت (توبه، 1)، آیه سقایه الحاج (توبه، 19)، آیه صالح المۆمنین (تحریم، 4)، آیه حكمت (بقره، 269)، آیه بینه (هود، 17)، آیه صد یقول (حدید، 19)، آیه نور (حدید، 28)، آیه انذار (شعراء، 214)، آیه مرج البحرین (الرحمن، 19 ـ 22)، آیه نجوی (مجادله، 12)، آیه سابقون (واقعه، 10 ـ 11)، آیه محبت (مریم، 96؛ مائده، 54)، آیه انفاق (بقره، 274)، آیه حبل الله (ال عمران، 103)، آیه راسخان در علم (ال عمران، 7)، آیه ولایت (مائده، 55)، آیه علم الكتاب (رعد، 13)، اهل الذكر (نحل، 43)، و... .
تمام فرق مسلمین اعم از شیعه وسنی به این واقعیت اعتراف دارند كه اهل بیت - علیهم السلام - حلقه ناگسستنی قرآن هستند و قرآن بدون اهل بیت و اهل بیت بدون قرآن، نمیتوانند این كشتی پرتلاطم هدایت را به مقصد برسانند. امیدواریم بتوانیم با تمسك به قران و تبعیت از اهل بیت عصمت و طهارت- علیهم السلام -، صراط مستقیم را در مسیر تكامل و سعادت بپیماییم.«انشاءالله» .
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منابع:
حسن رضا رضائی- مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه
سایت اندیشه قم
مطالب مرتبط:
