عاملی که باعث شد از زندگی لذت ببرم!
مدتی بود که در گیر و دارهای زندگی سخت نگران و مستاصل بودم! هرروز مسئله ای جدید روان مرا بازی میگرفت و آزارم می داد، دیدین یک نفر به اون یکی میگه از در و دیوار برام میباره؟! این مثال شده بود حکایت زندگی من! و میشود گفت تمام لذات زندگی من را گرفته بود و همیشه میخواستم به جای حل مسئله صورت مسئله را پاک کنم، اما ناخودآگاه شروع کردم به مطالعه و به مطالب خیلی جالبی برخوردم که مرا در یاری مسائل و حداقل پی بردن به حکمت های خیلی مسائل که من سخت از آنها شکایت میکردم کمک کرد، لذا بر خود دیدم خلاصه آن ها را برای شما هم بگویم شاید که دردی از شما را هم درمان کرد!
اول می گویم که ما باید مشکل را بشناسیم تا بتوانیم با آن مبارزه کنیم. وقتی دو ورزشکار میخواهند با یکدیگر مبارزه کنند، درباره ویژگیهای یکدیگر اطلاعاتی به دست میآورند و از طریق این اطلاعات خود را برای مقابله با حریف آماده میسازند. شناخت مشکلات، نخستین مرحله برخورد است.
انواع مشکلات و مصیبتها
الف. مصیبتهایی که لازمه طبیعت و فطرت انسانی است، مانند مرگ.
ب. مشکلاتی که خدا برای توانا ساختن انسان قرار داده است. بعضی از این مشکلات انسان را از نظر جسمانی محکم میسازد و بعضیها از نظر معنوی.
مشکلاتی که انسان را از نظر جسمانی محکم میسازد.
یک استاد بیولوژی (BIOLOGY) شاگردان خودش را درس میداد که پروانه چگونه از قالب بیرون آمده و به شکل پروانه در میآید. او به شاگردان خودش گفت که وقتی پروانه تلاش میکند که از قالب بیرون بیاید هیچ کس در بیرون آمدن، به او کمکی نکند. این را گفت و از کلاس بیرون رفت.
شاگردان منتظر بودند. پروانه برای بیرون آمدن تلاش میکرد. دانشجویی از راه ترحم کمک کرد و قالب را شکست. پروانه بیرون آمد اما چند دقیقه بعد مرد. وقتی استاد برگشت، علت مرگ را جویا شد. او گفت پروانه برای بیرون آمدن سعی میکند و رنج و زحمت میکشد، این رنج و زحمت همانند ورزشی است که بال و پر او را تقویت میکند و او را برای زندگی در این دنیا آماده میگرداند. این دانشجو نگذاشت که او با تلاش خودش را تقویت کند، ضعیف ماند و نتوانست زنده بماند.
حضرت علی در نامه معروف خودش به عثمان بنحنیف میفرماید:
آگاه باشید درختان بیابانی، چوبشان سختتر و درختان کناره جویبار پوستشان نازکتر است. درختان بیابانی که با باران سیراب میشوند آتش چوبشان شعلهورتر و پر دوامتر است. مراد امام این است که چون درختهای بیابان در شداید و سختیها رشد و نمو میکنند، از درختان دیگر سختتر هستند.
کافی نیست ما مشکلات را بشناسیم بلکه باید حد و اندازه آنها را بسنجیم. بعضیها مشکلات کوچک را خیلی بزرگ میشمارند و در مقابل آن خود را میبازند و توان تصمیمگیری را از دست میدهند و به مشکلات بزرگتر گرفتار میگردند. امیرالمومنین شاید با توجه به همین نکته میفرمایند: کسی که مصیبتهای کوچک را بزرگ شمارد خدا او را به مصیبتهای بزرگ مبتلا خواهد کرد»
مشکلاتی که انسان را از نظر معنوی مستحکم میکند.
حضرت علی میفرماید:
خداوند همواره بندگان خود را به انواع شداید مواجه میکند و اقسام کوششها و مجاهدتها را پیش پای آنها میگذارد، تکالیفی گوناگون برخلاف طبع آسایشطلب آنها بر آنها مقرر میدارد تا غرور و تکبر از دلشان بیرون رود، نفوسشان به عبودیت خدا رام گردد و این وسیلهای است برای اینکه درهای فضل و رحمت پروردگار به روی آنها گشوده شود.
این اصل هم برای افراد است و هم برای ملتها. لذا ایشان در جای دیگر میفرماید:
خدا هرگز استخوان شکسته ملتی را بازسازی نفرمود مگر پس از آزمایشها و تحمل مشکلات.»
خداوند برای امتحان و رشد دادن انواع مشکلها را سر راه انسان قرار میدهد تا با آنها دست و پنجه نرم کند و رشد نماید.
حضرت علی میفرماید:
روزی انسانها را اندازهگیری و مقدر فرمود. گاهی کم و زمانی زیاد و به تنگی و وسعت به گونهای عادلانه تقسیم کرد تا هر کس را که بخواهد با تنگی روزی یا وسعت آن بیازماید، و با شکر و صبر، غنی و فقیر را مورد آزمایش قرار دهد. پس روزی گسترده را با فقر و بیچارگی درآمیخت و تندرستی را با حوادث دردناک پیوند داد، دوران شادی و سرور را با غصه و اندوه نزدیک ساخت، اجل و سرآمد زندگی را مشخص کرد، آن را گاهی طولانی و زمانی کوتاه قرار داد و مقدّم یا موخر داشت.»
ممکن است اینجا سوال پیش بیاید که خدا چرا بندگان خودش را امتحان میکند؟ مگر نه این است که او آگاه بر همه پوشیدگیها است؟ متفکر شهید استاد مطهری میفرماید:
«امتحان اگر فقط به معنی به کار بردن میزان و مقیاس برای کشف مجهولی باشد، البته درباره خداوند صحیح نیست.
امتحان معنی دیگر هم دارد و آن از قوّه به فعل آوردن و تکمیل است. خداوند که به وسیله بلایا و شداید امتحان میکند، به معنی این است که به وسیله اینها هر کسی را به کمالی که لایق آن است میرساند. فلسفه شداید و بلایا فقط سنجش وزن و درجه و کمیت نیست. همچنین زیاد کردن وزن و بالا بردن درجه و افزایش دادن به کمیت است. خداوند امتحان نمیکند که وزن واقعی و حد و درجه معنوی و اندازه شخصیت کسی معلوم شود، امتحان میکند یعنی در معرض بلایا و شداید قرار میدهد که بر وزن واقعی و درجه معنوی و حد شخصیت آن بنده افزوده شود. امتحان نمیکند که بهشتی واقعی و جهنمی واقعی معلوم شود. امتحان میکند و مشکلات و شداید به وجود میآورد تا آنکه میخواهد به بهشت برود در خلال همین شداید خود را شایسته و لایق بهشت کند و آن که لایق نیست سر جای خود بماند.»
مشکلاتی که سبب آنها گناه انسانها است.
مدتی بود که در گیر و دارهای زندگی سخت نگران و مستاصل بودم! هرروز مسئله ای جدید روان مرا بازی میگرفت و آزارم می داد، دیدین یک نفر به اون یکی میگه از در و دیوار برام میباره؟! این مثال شده بود حکایت زندگی من!
این یک حقیقتی است که دین بیان میکند که در این جهان همه مشکلات حساب مادی ندارند بلکه برخی از مشکلات به امور معنوی هم پیوند دارند.
امام چنین میفرماید:
خداوند بندگان خود را که گناهکارند با کمبود میوهها و جلوگیری از نزول برکات و بستن در گنجهای خیرات، گرفتار میکند. برای آنکه توبهکننده باز گردد. گناهکار دل از معصیت بکند. و پند گیرنده پند گیرد و بازدارنده راه نافرمانی را بر بندگان ببندد.»
مشکلات برای انسانها مفید هستند هم از نظر مادی و هم از نظر معنوی. فایده معنوی این است که انسان به سوی خدا متوجه میشود و گناهانش کم میگردد و برای توبه و استغفار زمینه مییابد. امام در این باره میفرماید:
هر مقدار آزمایش و مشکلات بزرگتر باشد ثواب و پاداش نیز بزرگتر خواهد بود.»
البته مشکلات و مصیبتها زمینهساز رشد و پاک شدن و تعالی یافتن هستند و کسانی که با مشکلات در میافتند و جهاد و مبارزه میکنند و از آنها عبرت میگیرند، سود میبرند ولی کسانی که عبرت نمیگیرند و مبارزه نمیکنند، رشد نمییابند و پاک نمیشوند.
نکته ای بسیار مهم:
کافی نیست ما مشکلات را بشناسیم بلکه باید حد و اندازه آنها را بسنجیم. بعضیها مشکلات کوچک را خیلی بزرگ میشمارند و در مقابل آن خود را میبازند و توان تصمیمگیری را از دست میدهند و به مشکلات بزرگتر گرفتار میگردند. امیرالمومنین شاید با توجه به همین نکته میفرمایند: کسی که مصیبتهای کوچک را بزرگ شمارد خدا او را به مصیبتهای بزرگ مبتلا خواهد کرد.»
منابع:
نهج البلاغه
روش برخورد با مشکلات از نظر نهجالبلاغه، نویسنده : حسین کریمیان
مجله: پیام زن-آبان 1388 - شماره 212
سایت حوزه
سایت پرسمان