اخنگان بنای مرموز توس

برج یا میل اخنگان بنایی آجری است که در فاصله 22 کیلومتری شمال شهر مشهد مجاور روستایی به همین نام در کناره جاده توس به پاژ (زادگاه فردوسی) قرار دارد. طرح معماری میل به دوره تیموری و قرن نهم هجری منتسب است.

این برج، مقبره‌ای به ارتفاع 17 متر است که روی سکوی مدوری با هشت نیم ضلعی قرار گرفته‌است و نمای خارجی آن علاوه بر دارا بودن شکل مدور با 8 نیم ستون الحاقی تزئین شده‌است.

بر راس بنا گنبدی از نوع مخروطی قرار گرفته که با کاشی‌های لاجوردی و فیروزه‌ای در نوارهای افقی تزئین شده‌است.

تاریخ ساخت بنا مشخص نیست اما شباهت زیادی به معماری مسجد جامع (861 هجری) و بنای امیر چخماق یزد (830هجری) دارد.

بنای میل روی سکوی کوتاه 8 گوشی قرار گرفته و ساقه استوانه‌ای آن 7/13 متر ارتفاع دارد و کلاهکی عرقچینی به بلندی 2/4 روی آن قراردارد. ساقه میل از درون 8 گوش و از بیرون استوانه‌ای با 8 نیم ستون الحاقی و تزئینی است.

این برج از آجر ساخته شده و با قطعات کاشی به شکل‌های مستطیل، چند ضلعی و ستاره چلیپا با نقوش برجسته و متنوع به رنگ لاجوردی و فیروزه‌ای تزئین شده است.

برخی معتقدند میل اخنگان از جمله گورهای سردابه شکل دستجمعی که در مجاورت مکان‌های متبرک و گورستان‌های عمومی ساخته می‌شده و گور مسافران متشخص تا زمان انتقال، بوده است.

بنا بر روایات متون کهن در نزدیکی میل واقع در مدخل دره کارده در سده چهارم هجری نبردی خونین بین والیان و حکام قبلی خراسان و سلطان محمود غزنوی روی داده‌است.

با وجود اینکه هویت مدفون در این بنا مشخص نیست برخی از منابع آن را ساخته‌ای بر فراز مدفن دختر هندی می‌دانند که در راه زیارت دار فانی را وداع گفته است. اما سازمان میراث فرهنگی آنرا مقبره گوهر تاج آغا خواهر گوهرشاد تیموری می‌داند.

فراوری: الهام مرادی

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از همشهری، برترین ها