رابطه قرآن و اهل بیت علیهم السلام

کتابی که می‌خواهد پاسخگوی نیاز مردم باشد بدون معلّم و مفسّر نمی‌شود. در ساده‌ترین کتاب ها انسان نیاز به راهنما دارد چه برسد به قرآن کریم و ما یعلم تأویله الّا اللّه‌و الرّاسخون فی العلم (آل عمران- 7)

در نظام آفرینش برخی از موجودات بر بعضی دیگر فضیلت و برتری دارند. این حقیقت را به روشنی در همه انواع آفریده‌های الهی مشاهده می‌کنیم.

جمادات همه برابر نیستند، حجر الاسود بر سایر احجار و سنگ ها برتری دارد. نباتات و درختان یکسان نیستند. برخی به خاطر ثمره و محصول مفید و سودمند آن از سایر نباتات و درختان ارزش آن بیشتر است.

مکان‌ها و زمان‌ها نیز دارای تفاوت وجودی است. مسجد الحرام  بر سایر مساجد برتری دارد و نماز خواندن در آن مکان مقدس صد هزار برابر با نماز در غیر آن است.

چه اینکه شب و روز جمعه بر سایر ایام هفته امتیاز دارد و شب و روز قدر بر سایر ایام سال برتری دارد که شب قدر بهتر از هزار ماه است لیلة القدر خیر من ألف شهر.

گاهی زمان و مکان با هم بر سایر زمان ها و مکان ها فضیلت دارد مانند اینکه اگر کسی توفیق حج را پیدا کند و در سرزمین مقدس عرفات در عصر روز عرفه حضور یابد تمام گناهان او مشمول غفران و رحمت الهی  واقع می‌شود.

این فضیلت و برتری در انسان ها نیز وجود دارد. دانشمند بر غیر دانشمند، دانشمند متعهد بر غیر متعهد و امام معصوم بر همه انسان ها و پیامبران بر امّت‌ها فضیلت دارند چنانچه قرآن کریم می‌فرماید: تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ (بقره- 253) وَلَقَدْ فَضَّلْنَا بَعْضَ النَّبِیِّینَ عَلَى بَعْضٍ (اسراء- 55)

نکته قابل ‌توجه اینکه فضیلت و برتری انسان ها  بر یکدیگر در امور مادّی به خاطر آن است که انسان ها یکدیگر را تسخیر کنند و خدمات متقابل داشته باشند. قرآن کریم می‌فرماید: نَحْنُ قَسَمْنَا بَیْنَهُم مَّعِیشَتَهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَرَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِیَتَّخِذَ بَعْضُهُم بَعْضًا سُخْرِیًّا (زخرف- 32) نه اینکه اگر کسی دارای ثروت فراوانی  بود، تهیدستان را تحقیر و توهین کند.

در نظام طبیعی همه انسان ها به هر حرفه و فنّی که اشتغال دارند برای اداره نظام زندگی خویش نیازمند یکدیگر هستند و فضیلت و برتری انسان ها بر یکدیگر در امور معنوی به خاطر آن است که همه انسان ها قابلیت درک فیض و دریافت وحی را به طور مستقیم از خداوند متعال ندارند و خداوند هر که را که از نظر وحی شایسته‌تر باشد برای رهبری گزینش می‌نماید : اللّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَهُ (انعام- 124) چنان که پیامبران و امامان معصوم را بر همه انسان ها به خاطر قداست روحی آنان انتخاب نموده و به عنوان الگوی علمی و عملی برای هدایت جامعه بشریت معرفی کرده است.

شباهت اهل بیت علیهم السّلام به قرآن کریم

قال رسول اللّه صلّی اللّه علیهم و آله:

«انى تارك فیكم الثقلین كتاب اللّه و عترتى ما ان تمسكتم بهما لن تضلوا ابدا فانّما لن یفترقا حتى یردا على الحوض» (جامع احادیث الشیعه 1/ 63)

1- قرآن و عترت دو یادگار و امانت ارزشمند پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله هستند. ثقل (بکسر) سنگین و (بفتح) شی‌ء نفیس و با ارزش.

2- این دو از یکدیگر جداشدنی نیستند و تا دامنه قیامت در کنار یکدیگرند از جمله (حتی یردا علی الحوض) ابدیّت هر دو استفاده می‌شود.

3- جمله (لن یفترقا) دلالت بر ثبوت تلازم هر دو در سعادت انسان دارد کتابی که می‌خواهد پاسخگوی نیاز مردم باشد بدون معلّم و مفسّر نمی‌شود.

در ساده‌ترین کتاب ها انسان نیاز به راهنما دارد چه برسد به قرآن کریم وَمَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ (آل عمران- 7)

4- از جمله (لن تضلوا ان اتبعتموهما) عصمت هر دو استفاده می‌شود چون اگر معصوم نباشند پیروی آن دو انسان را به گمراهی می‌کشاند با اینکه فرمود (لن تضلّوا)

5- قرآن و عترت هر دو مایه حیات بشر هستند و برای رهائی از گمراهی باید به هر دو تمسّک نمود. (ان تمسّکتم بهما لن تضلّوا) بنابراین کسی که گفته (حسبنا کتاب الله) در گمراهی قرار دارد.

6- قرآن و عترت هر دو واسطه ارتباط و آشنائی انسان ها با خداوند هستند.

7- اگر قرآن، عظیم و بزرگ است ائمه علیهم السّلام نیز بزرگوارانی هستند که کسی دیگر با آنها قابل مقایسه نیست. ویژگی هایی که برای قرآن ملحوظ است مانند نور حق، ذکر، بیان و ... برای امامان نیز می‌توان در نظر گرفت.

8- اگر در فتنه‌ها و مشکلات باید به قرآن پناه برد؛ قال علی علیه السّلام: «اذا التبس علیكم الفتن فعلیكم بالقرآن» (کافی ج 2- 591) به هنگام بروز مشکلات باید به امامان علیهم السّلام ملتجی شد.

9- همان طوری که امامان شافع هستند، قرآن نیز شافع انسان هاست.

قال علی علیه السّلام: «فعلیكم بالقرآن فانه شافع مشفّع» (کافی ج 2- 598)

10- همان طوری که خداوند در کلامش بر بندگانش تجلی نمود- قال علی علیه السّلام: فتجلی سبحانه لهم فی کتابه من غیر ان تکونوا رأوه ... (نهج البلاغه خطبه 147) در امامان معصوم نیز اوصاف و کمالات الهی نیز تجلی کرده است.

11- قرآن و عترت پا به پای امت، ماندگار هستند و تا دامنه قیامت از همه برتر و بالاتر می‌باشد چون فرمود به اینها تمسّک کنید.

معنا ندارد کسی از اینها در کمالات بالاتر باشند بعد بگوید به اینها تمسّک کنید.

12- امامت منحصر به اهل بیت علیهم السّلام و کتاب سعادت ‌بخش منحصر به قرآن کریم است. زیرا خطاب (ان تمسکتم) مطلق است و هیچ فردی استثناء نشده است، پس هرکس ادعای امامت کند مأموم است نه امام.

13- تمسّک به این دو مایه نجات بشر است. «علیكم بكتاب اللّه فانه الحبل المتین و النجاة للمتعلق» (نهج البلاغه- خطبه 155)

قال رسول اللّه صلّی اللّه و علیه و آله: «مثل اهل بیتى كمثل سفینة نوح من ركبها نجى و من تخلف عنها هلك» (بحار- 23/ 105)

14- هر دو از جامعیت ویژه برخوردار هستند یعنی تمام وظایف شرعی و دینی را از قرآن و عترت می‌توان فرا گرفت و به تعبیر دیگر، ائمه معصومین علیهم السّلام و قرآن کریم مرجع صلاحیت ‌دار علمی معرفی شده‌اند و مسلط بر تمام احکام دینی هستند و غیر آنان این شایستگی را ندارند. لذا فرمود: «لا تعلّمونهم فانّهم اعلم منكم» (جامع احادیث الشیعه 1/ 63- 61)

15- پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرمودند: از هر دو درباره رفتار مردم با آنها سۆال خواهند کرد و هر دو می‌توانند از دست امت به پیامبر شکایت ببرند.

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش قرآن تبیان      

منابع:

کتاب شباهت ها و تفاوت ها از دیدگاه قرآن کریم ـ اکبر دهقان

جامع احادیث الشیعه ج 1

بحار الانوار ج 1

نهج البلاغه - خطبه 155

کافی ج 2

مطالب مرتبط:

پیامدهای دوری از قرآن و اهل بیت

چرا راهمان را گم کردیم؟!!

پیوند اهل بیت علیهم السلام و قرآن

هرچه قرآن دارد، زهرای مرضیه سلام الله علیها نیز دارا است

چه کسانی همتای قرآن هستند؟

تنها راه دستیابی به باطن قرآن !!

به اهل بیت بیشتر نیازمندیم یا قرآن؟!

صوت مرتبط:

امامت در قرآن

عظمت اهل بیت (ع)

تمسک به ثقلین

فیلم مرتبط:

اهل بیت (ع) فصل الخطابند