ارتباطات دینی از حرف تا عمل!

ارتباطات به معنی فرایند انتقال پیام از فرستنده به گیرنده اطلاق می شود كه در این فرایند یك سری معانی در قالب پیام به اشتراك گذاشته شده و ارتباط برقرار می شود. این فرایند به انواع مختلفی مانند ارتباطات انسانی، اجتماعی، فرهنگی،  سیاسی و... دسته بندی می شوند. كه صرفا و با غور در جزئیات به بحث ارتباطات و آن موضوع خاص پرداخته می شود.

یكی از دسته بندی ها در حوزه ارتباطات موضوع ارتباطات دینی است كه به ارتباطی گفته می شود كه چهار چوب آن بر مبنای اعتقادات، باورها و ارزشهای دینی نهاده شده و اصول دین بر آن حاکم باشد. و در طرف مقابل و آن سوی این دسته بندی ارتباطات غیر دینی قرار می گیرد.

ارتباطات دینی عبارت بسیار گسترده و پیچیده ای است چرا كه در دنیا تعداد ادیان فارغ از توحیدی و غیر توحیدی بودن بسیار است اما در كشوری كه دین مردمانش اسلام است و مبانی قانونی آن بر پایه دین مبین اسلام تدوین شده است، قطعا منظور از ارتباطات دینی ارتباطات اسلامی است.

تشكیل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، راه اندازی مجلات مرتبط با ارتباطات دینی به صورت تخصصی و نگارش مقالات جدید، راه اندازی رشته ی آموزشی تحت عنوان رشته معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات در دانشگاه امام صادق (ص) به عنوان یك دانشگاه معتبر، راه اندازی مركز آموزشی تحت عنوان دانشگاه فرهنگ و ارتباطات اسلامی  و... نشان از اهمیت این موضوع جایگاه استراتژیك آن در تبلیغ و ترویج دین اسلام و آرمان های انقلاب اسلامی و نوع تعامل با دنیا دارد.

با توجه به توسعه روز افزون وسائل ارتباط جمعی همچون شبكه‌های ارتباطی و ماهواره‌ای، چند رسانه‌‌ای‌ها و رسانه‌های متعامل در دنیای معاصر و از همه مهم تر جولان فضای مجازی و اینترنت به قدری موثر بوده كه نه تنها علم ارتباطات را به عنوان یكی از محورهای اصلی مطالعات دنیای معاصر قرار داده، بلكه متخصصان این حوزه، عصر معاصر را عصر ارتباطات و جامعه جدید را جامعه اطلاعاتی می نامند.

با توجه به نگاه اسلامی به آینده و افق های دور دست، .همچنین بر اساس سند چشم انداز ایران 1404 و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت صدور انقلاب و مبانی فكری آن، معرفی اسلام ناب محمدی در مقابل اسلام آمریكایی، به دنیا از مبانی انقلاب اسلامی ایران  بوده و هست.در این میان یكی از مهمترین ابزارها در كنار فرهنگ سازی علم ارتباطات است چرا كه بدون ابزار ارتباطی متناسب با ایدئولوژی و  خط فكری نمی توان به اهداف مد نظر دست یافت.

در سالهای اخیر این علم مهم در سایر حوزه های متناسب با اهداف و آرمان های نظام اسلامی مانند حوزه مطالعات دینی، فرهنگی، ارتباطات بین الملل نیز مورد توجه قرار گرفته تا از دستاوردها و تكنیك‌های ارتباطات در سیاست، برنامه‌ها و اقدام‌های فرهنگی ملی و بین‌المللی استفاده شود.

دین كه در این جا منظور آیین اسلام است از گذشته ابزارهای ارتباطی خاص خود با مخاطب فراوان را داشته و از طریق همین ابزارها توانسته به اهداف خود برسد و حتی از مهمترین عوامل تغییر در نوع حكومت ها بوده است.

برای مثال منبر به عنوان یك رسانه دینی فارغ از تمام تجهیزات روز امروزی از زمان ظهور اسلام به عنوان یك رسانه جمعی فعال بوده است.

اما  توسعه ارتباطات در عضر حاضر و گستردگی سلایق متفاوت مخاطبان می طلبد كه ارتباطات به عنوان یك علم پا در این عرصه نهاده و بر اساس نیاز روز یك جامعه آرمانخواه، و بر اساس الگوها و سبک زندگی دینی وارد عمل شود.

با توجه به دستورات اكید رهبری بر تدوین الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت و اینكه پیشرفت جهات فرهنگی، معنوی، اخلاقی و ابعادی متناظر و متناسب با فرهنگ یک جامعه دارد که الزاما ممکن است در تعریفی خاص از توسعه قرار نگیرد باید در كنار بروز كردن تجهیزات، آنها بر اساس یك الگوی اسلامی ایرانی كه در راستای پیشرفت حركت می كند، بكار گرفت.

چرا كه بر اساس الگوهای توسعه غربی بر نگاه مادی استوار است درحالی که در ایران با توجه به اهمیت دیدگاه ارزشی در جامعه، مسیر پیشرفت باید منجر به کمال انسان شود و این مسیر طوری طراحی شود که در مسیر تعالی انسانی حرکت کند و همه جانبه باشد البته این به این معنی نیست كه از تجهیزات و توسعه تكنولوژی آنها استفاده نكرد بلكه نحوه بكارگیری آن مدنظر است.

در حوزه ارتباطات دینی یكی از بهترین راهكارها آموزش و تربیت نیروی انسانی و استفاده از تخصص های میان رشته ای است در واقع بكار گیری محتوا و سرفصل های اصول اسلامی در رسانه های ارتباطی اعم از تصویری، ارتباط جمعی، رسانه های آنلاین(فضای مجازی و اینترنت) و .. است البته با رویكردی همه جانبه نگر.

با توجه به اهمیت موضوع متاسفانه این مهم تا حدودی مورد غفلت واقع شده و یا متخصصان و صاحب نظران این امر شاید تا حدودی نتوانسته اند به یك پروتكل واحد و همه جانبه نگر در این موضوع برسند.

البته در این كه صدا وسیما، رسانه های آنلاین، حتی روزنامه ها و خبرگزاری و در كل سردرمداران ارتباطات بویژه ارتباط جمعی چقدر در حوزه ارتباطات دینی موفق بوده اند نیازمند كارشناسی های بسیار است.

اما با یك نگاه سطحی می توان گفت كه متاسفانه تقوا به عنوان یك اصل در رسانه های ما رعایت نمی شوند و می شود گفت منافع، سلایق شخصی، سیاسی كاری و... غالبا بر همه چیز ارجحیت دارد.

مطالب مرتبط:

رسانه برای دین یا دین برای رسانه

آسیب شناسی رسانه در جامعه دینی

نگاه دینی به رسانه یا نگاه رسانه‌ای به دین؟