راهنمای گام‌به‌گام مقاله‌نویسی
مقدمه
الف) کاملا ضروری است که شما در موضوعی که درباره‌اش می‌نویسید نگاهی روشن و زبانی بلیغ داشته باشید. قرار نیست معجزه یا جادو اتفاق بیفتد. اگر اینطور بود شما می‌توانستید فقط با نوشتن بدون سوژه یا طرح مشخصی، اثری خارق‌العاده خلق کنید. خودتان را گول نزنید.
ب) اگر تصمیم دارید مطلبی درباره مقاله شخص دیگری بنویسید، پیش از هر چیز باید آن مقاله را تا انتها با دقت بخوانید. و برای بار دوم و سوم و چندم آنرا بازخوانی و مرور کنید؛ تا اینکه اشراف کاملی بر روی آنچه می‌خواهید درباره‌اش بنویسید پیدا کنید.
تنها به این روش قادر خواهید بود به ایده‌ای قابل قبول از آنچه می‌خواهید درباره‌اش بنویسید دست یابید. انتظار نداشته باشید که با استفاده از اجزاء دست دوم بتوانید به ایده جالبی برسید. این امر به سرقت ادبی می‌انجامد.
1) در ابتدا به صورت واضح و مختصر هدفی را که دنبال می‌کنید بیان کنید.
برای مثال، در مقاله‌ای تصمیم دارید سار‌تر و دیدگاه‌ش درباره بدن را معرفی کنید. یا اینکه سعی دارید اصل علیت را از نظر کانت ارزیابی و بررسی کنید.
2) نکات اصلی که در این مقاله می‌خواهید به آن بپردازید را به صورت جدول مضامین همراه با پیچیدگی‌ها و جزییات قابل طرح، فهرست کنید. (البته نیاز نیست این جدول را در مقاله‌تان وارد کنید.)
3) به صورت صریح باید بدانید چه رویکردی را در مقاله‌تان پیش می‌گیرید. اگر نمی‌دانید سعی کنید به تمام معنا آن را دریابید. روش خود را طوری پیاده کنید آنچنان که هیچ خواننده‌ای دچار مشکل درفهم آن نشود.
مثال الف) این مقاله برآن است که به صورت روشن و پدیدار‌شناسانه، پدیده قدرت را تحلیل کند.
مثال ب) ما توضیح خواهیم داد که چرا هایدگر نتوانست مسئله «وجود» رابفهمد یا آن را بسط دهد.
مثال ج) غرض، اینکه ما می‌خواهیم روش مناظره‌ای هگل را، برای فهم و پیدایش توسعهء پویا و تفکر فلسفی، در فلسفه آفریقایی به کار بگیریم.
4) دانستن این مسایل برای روشن و صریح مطرح کردن اثبات‌های علمی- استدلالی فرض‌ها و تفحص در این وادی ضرورت دارد.
با چه پیش فرض‌هایی منظور از مقاله‌تان را پی می‌گیرید؟ و چه نوع محدودیت‌هایی در مقاله‌تان اعمال می‌کنید؟ همچنین بیان کنید، اگر این مقاله انحصارا به جدال‌های منطقی یا تفاسیر پدیدار‌شناختی یا به ترکیبی از هردو تخصیص دارد.
5) اگر تصمیم دارید درباره ایده یا فلسفه شخص دیگری قلم بزنید، حتما مطالب مربوط به آن شخص را به او ارجاع دهید.
فرض‌های ضمنی منطقی معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی یا حتی مفروضات الهیات و به کارگیری ساده و خالی از تردید بنیان‌های فلسفه مفاهیم و ارتباط میان آن‌ها را کشف و آشکار کنید.
برای مثال، از تجربه‌گرایی به عنوان علمی که از دنیای بیرون حاصل می‌شود باید یاد کرد.
حواس پنجگانه، پذیرا و منفعل هستند در حالی‌که فهم و درک و استدلال، فعال و مستقل‌اند.
6ـ الف) چنانچه در نظر دارید مقاله فیلسوف دیگری را نقد کنید یا در برخورد به یک مقاله انتقادی یک تِز دانشگاهی با پرداخت علمی و مستدل این مقاله، پیش از هر چیز یک طرح کلی را که بر اساس یک نظریه موفق و قابل قبول اصولی و حتی الامکان واضح، آنطور که منظور نظر شماست را شکل دهید. فراموش نکنید که در ابتدای مقاله‌تان نقل قولی از این نظریه‌ی از آب گذشته درج کنید.
ب) درصورتی که تلاش دارید نظریه شخصی خود را بیان کنید (برای مدلل بودن) و همچنین به این دلیل که نشان دهید نظریه‌تان حاصل یک دوره طولانی سنجش و تحقیق است، نه بر اساس یک ایدهء تعریف و بررسی نشده، نظریه‌تان را با نظریات نزدیک، مشابه و یا مخالف مقایسه کنید.
7- الف) اگر قصد دارید استدلالی منطقی را مطرح کنید اول باید یک طرح کلی بنویسید و آنرا با دقت محک بزنید. برای اینکه مطمئن شوید دچار سفسطه نشده‌اید، همیشه سعی کنید مثال بزنید. بخواهید یا نخواهید مثال به خواننده در فهم مطلب کمک می‌کند.
فرض نکنید که خواننده، منظور نظر شما را می‌داند؛ بلکه بالعکس فرض کنید خواننده نمی‌فهمد.
ب) اگر می‌خواهید یک تحلیل پدیدار‌شناسانه و تفسیری ارائه دهید، سعی کنید با مثالی که برای شما و حتی‌الامکان برای خواننده نیز ملموس باشد نظریه‌تان را تثبیت کنید.
8) بعد از نوشتن یک خلاصه از کل مطلبتان، به صورت روشن و مختصر و مفید، نتیجه‌گیری کنید.
9) اگر مقدور بود مفاهیمی که از نظر منطقی ضعیف، متناقض یا مخالف با واقع‌اند را نقد کنید.
10) به مجرد تکمیل ارزیابی مقاله انتقادی، سعی کنید نتیجه‌گیری نهایی که شامل نظر تلویحی و تحلیلی و منتقدانه شماست را ذکر کنید.
11) علامت نقل قول: معمولا در چهار حالت می‌توانید از علامت نقل قول استفاده کنید.
الف) وقتی که می‌خواهید در ابتدای مقاله به مطلب شخص دیگری حمله یا از آن دفاع کنید.
ب 1) در مقاله انتقادی، برای تاکیدی بر اهمیت موضوع، از نقل قول استفاده می‌شود.
ب 2) بعضی وقت‌ها به جمله‌ای برمی‌خوریم که نویسنده استادانه بیان کرده است و امکان جایگزینی آن وجود ندارد.
ب 3) فراموش نکنید که برداشت خود را از موضوع مورد بحث در نقل قول قرار دهید. با این کار، قدرت و قوت نظریه خود را نشان دهید.
ب 4) وقتی که شما سعی دارید یک مورد تناقض را در خصوص مقاله کسی که او را نقد می‌کنید نشان دهید، آن را در نقل قول قرار دهید.
12) تکرار: زمانی که به یک نکتهء مهم برمی خورید در اظهار نظر و تکرار موضع خود درنگ نکنید. اگر قصد ندارید که از عبارات و اصطلاحات تکراری استفاده کنید به جای آن از کلمات و عبارات مترادف بهره ببرید.
13) جمله‌بندی: وقتی گزاره‌ای را می‌نویسید، سعی کنید آنرا به غایت مختصر و دقیق بیان کنید.
14) پیش فرض‌ها را دور بریزید: فراموش نکنید که شما برای خود نمی‌نویسید. بلکه برای خواننده‌ای می‌نویسید که ممکن است آنچه شما می‌دانید را نداند. پس فرضیه‌هایتان را در زمان نوشتن کنار بگذارید.
15) حواستان باشد که اشتباه استدلال غلط (استرو من) را مرتکب نشوید؛ که با منحرف کردن مطلب اصلی، -برای مثال به یک جمله معترضه و یک موضوع بی‌اهمیت- و جدی گرفتن آن، از بحث اصلی خود دور شده و البته چنین مقاله‌ای به آسانی مورد نقدهای تند واقع می‌شود.
16) ملموس باشید و تخصصی، نه انتزاعی و جامع: گاهی دقیق‌تر بودن، با آوردن یک مثال ملموس که تصویری در جلوی چشم خواننده ایجاد می‌کند، -زمانی که می‌خواهید دربارهء امری انتزاعی صحبت کنید- مفید خواهد بود.
بخش ادبیات تبیان
منبع: بوطیقا (خانه ادبیات داستانی)/ «ایشی شیمو می‌سی» /"برگردان: سید مرتضی حسینی"
