چرا فرشته ها را نمی بینیم؟
پوشیده ماندن امور غیبی همچون وجود فرشتگان و بهشت و جهنم و نیز حقیقت گناه و ثواب، موجب آماده شدن زمینه برای امتحان انسان‌ها است؛ زیرا اگر حجاب‌ها از مقابل چشم دل همه انسان‌ها کنار رود و امور غیبی را مشاهده کند، دیگر ایمان به خدا و آخرت معنا نخواهد داشت.
در این مقاله دو سوال اعتقادی مطرح و به آنها پاسخ داده می شود:
1ـ آیا معاد معصومان(علیهم السلام) با دیگران فرق خواهد داشت؟
1ـ با توجه به این‌که همه انسان‌ها در روز رستاخیز و قیامت کبرا مبعوث خواهند شد، از این نگاه تفاوتی بین معصوم و غیر معصوم وجود نخواهد داشت.
قرآن کریم در این ارتباط می‌فرماید: «یَوْمَئِذٍ یَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتاتاً لِیُرَوْا أَعْمالَهُمْ»؛[1] در آن روز مردم به صورت گروههاى پراکنده (از قبرها) خارج مىشوند تا اعمالشان به آنها نشان داده شود.
«وَ یَوْمَ نُسَیِّرُ الْجِبالَ وَ تَرَى الْأَرْضَ بارِزَةً وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَدا»؛[2] و روزى را به خاطر بیاور که کوهها را به حرکت درآوریم و زمین را آشکار (و مسطح) مىبینى و همه آنان [انسان‌ها] را برمىانگیزیم، و احدى از ایشان را فروگذار نخواهیم کرد.
با توجه به این آیات و ده‌ها آیه دیگر، حشر در «معاد» یک حکم عمومى و همگانى است و هیچ‌کس از آن مستثنا نخواهد بود.
در آن روز اهل سعادت و رستگارى از اهل شقاوت و هلاکت متمایز مىشوند، تا نتیجه عملکرد دنیای‌شان را ببینند: «فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ* وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ»؛[3] پس هر کس به وزن ذرهاى نیکى کرده باشد آن‌را مىبیند. و هر کس به وزن ذرهاى بدى کرده باشد آن‌را مىبیند.
2ـ اما در مورد جایگاه هر یک از پیامبران و امامان (علیهم السلام) در روز قیامت، و چگونگی حشر و موقعیتی که در معاد دارند، باید گفت به یقین تفاوت چشمگیری با دیگر مردم حتی مۆمنان، صالحان و شهیدان دارند؛ چرا که آنان برترین شفیعان در روز محشرند.
علی بن إبراهیم، در تفسیر قمی در ذیل آیه 185 سوره آل عمران «فَمَن زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ»، از پدرش إبراهیم، از سلیمان دیلمی، از أبو بصیر، از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند: چون روز قیامت بر پا شود، پیامبر اسلام (صلی الله علیه و اله) را میخوانند و به او یک پیراهن زیبای بهشتی که چون برگ گل است می‌‌پوشانند، و او در طرف راست عرش خدا می‌ایستد. بعد از او حضرت ابراهیم (علیه السلام) را میخوانند و به او یک پیراهن زیبای سفید رنگ می‌‌پوشانند، و او در طرف چپ عرش خدا قرار می‌گیرد. پس از آن علی بن أبی طالب (علیه السلام) را میخوانند و به او پیراهن زیبایی چون برگ گل می‌‌پوشانند، و او را در طرف راست رسول خدا جایش می‌دهند. آن‌گاه حضرت اسماعیل (علیه السلام) را صدا می‌زنند و به او پیراهن زیبای سفید رنگی می‌‌پوشانند، و او را در طرف چپ ابراهیم (علیه السلام) قرار می‌دهند. پس از اسماعیل (علیه السلام) حسن (علیه السلام) را میخوانند و به او پیراهن زیبایی چون برگ گل می‌‌پوشانند، و او را در طرف راست علی (علیه السلام) می‌‌ایستانند. بعد از آن حسین (علیه السلام) را صدا می‌زنند و پیراهن زیبایی چون برگ گل به او می‌‌پوشانند، و او را در طرف راست حسن جایش می‌دهند. آن‌گاه هر یک از ائمّه را فراخوانده و پیراهن‌های زیبایی چون گل بر تن آنان پوشانده و هر یک را به ترتیب در طرف راست امام قبلی می‌نشانند.[4]
2ـ چرا خداوند جهنم، بهشت و فرشتگان را از دید انسان‌ها مخفی نگه داشت؟
پوشیده ماندن امور غیبی همچون وجود فرشتگان و بهشت و جهنم و نیز حقیقت گناه و ثواب، موجب آماده شدن زمینه برای امتحان انسان‌ها است؛ زیرا اگر حجاب‌ها از مقابل چشم دل همه انسان‌ها کنار رود و امور غیبی را مشاهده کند، دیگر ایمان به خدا و آخرت معنا نخواهد داشت؛ («یَوْمَ یَأْتی بَعْضُ آیاتِ رَبِّكَ لا یَنْفَعُ نَفْساً إیمانُها لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فی إیمانِها خَیْراً»؛ انعام، 158) چرا که ایمان به خدا و آخرت؛ یعنی قبول داشتن چیزهایی که با حواس قابل درک نیست؛ از این‌رو، در قرآن، یکی از نشانه‌های مۆمنان، ایمان داشتن به غیب، ذکر شده است. («الَّذینَ یُۆْمِنُونَ بِالْغَیْبِ»؛ بقره، 3)
تجربه نشان داده است که دیدن امور غیبی اثر چندانی بر افراد ندارد. خیلی از افراد معجزات پیامبران را با چشم خود دیدند، ولی کوچک‌ترین تأثیر در ایمان آوردنشان نداشت. درباره ازدیاد ایمان مۆمنان نیز معمولاً اثر طولانی مدت ندارد. همان‌طور در طول تاریخ این موارد دیده شده است؛ مثلاً بنی‌اسرائیل با دیدن معجزات فراوان و شکافته شدن دریا و عبور از میان آن، پس از مدت کمی، گوساله‌پرست شدند. همچنین دیدن معجزات و کراماتی که از پیامبر و امامان معصوم (علیهم السلام) دیده شد، اثرات طولانی مدتی بر عموم نداشت و فقط افراد کمی که بر اثر غفلت، در گمراهی به سر می‌بردند، با این امور هدایت شدند.
بنابراین، بهترین راه برای ازدیاد ایمان، استفاده از نعمت عقل و تفکر کردن در عالم هستی و عبودیت و بندگی خدای تعالی است که در قرآن زیاد مورد سفارش قرار گرفته و در روایات بر آن تأکید شده است. البته توجه به اولیای الهی، خصوصاً معصومین، در این راه کمک فراوانی به شخص می‌کند.
پی نوشت ها:
[1]. زلزله، 6.
[2]. کهف، 47.
[3]. زلزله، 7-8.
[4]. قمى، على بن ابراهیم، تفسیر القمی ج 1، ص 128
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منابع:
سایت اسلام کوئیست
تفسیر القمی ج 1
مطالب مرتبط:
