اگر اهل مسابقه هستید بخوانید

برای رسیدن به آمرزش پروردگارتان و بهشتی که پهنای آن همسان پهنای آسمان‌ها و زمین است، بر یکدیگر پیشی گیرید؛ این بهشت برای کسانی که به خدا و پیامبرانش ایمان آورده‌اند، مهیا شده است.

آیه 21 سوره حدید:

سَابِقُوا إِلَی مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عرض‌ها کَعَرْضِ السَّمَاء وَالْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ذَلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُۆْتِیهِ مَن یَشَاء وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ

برای رسیدن به آمرزش پروردگارتان و بهشتی که پهنای آن همسان پهنای آسمان‌ها و زمین است، بر یکدیگر پیشی گیرید؛ این بهشت برای کسانی که به خدا و پیامبرانش ایمان آورده‌اند، مهیا شده است؛ این بخشایشی است از جانب خدا که به هر که می‌خواهد ارزانی‏اش می‌دارد، که خدا صاحب بخشایشی بزرگ است.

نگرشی بر واژه‌ها

سابقوا: این واژه، از ماده «مسابقه» به مفهوم سبقت جستن و پیشی گرفتن بر دیگری است.

اعدت: از ریشه «عدد» و «اعداد» برگرفته شده و به مفهوم آماده ساختن برای آینده است.

فضل: این واژه به مفهوم سود سرشار رسانیدن به دیگران، از سوی قدرتی است که می‌تواند سود برساند و یا دریغ دارد. واژه‌های «تفضّل» و «افضال» هم به همین مفهوم است.

تأسوا: از ریشه «آسی» به مفهوم اندوهگین شدن آمده است.

قرآن، پس از ترسیم روشن و گویایی از ناپایداری دنیا در آیات گذشته، اینک همگان را به سوی یک مسابقه شکوه‏بار تربیتی و اخلاقی و انسانی و معنوی برمی‌انگیزد و با نشان دادن راه ماندگاری و پایندگی می‌فرماید:

سابِقُوا إِلی مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ

و به سوی آمرزشی از سوی پروردگارتان (با توبه و اصلاح خویشتن و با تلاش در کنار زدن موانع رشد و اوج به سوی او و تلاش در انجام کارهای شایسته و خداپسندانه) که نجات و رستگاری سرای آخرت را تضمین می‌کند، بشتابید.

* از دیدگاه برخی: به سوی توبه و بازگشت به سوی خدا و جبران اشتباهات بشتابید.

* امّا به باور برخی دیگر: به صف اول نماز جماعت یا صف مقدم جبهه جهاد بشتابید.

* و برخی نیز بر آنند که به سوی پیامبر خدا و پیام آسمانی و انسان‌ساز او شتاب کنید.

وَ جَنَّةٍ عرض‌ها کَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ

و نیز به سوی بهشت پرطراوت و زیبایی شتاب کنید که گستره آن، بسان گستره آسمان‌ها و زمین است.

در مورد ترسیم «عرض» بهشت و وانهادن «طول» آن دیدگاه‌ها متفاوت است:

* دلیل این نکته، نشان از عظمت بهشت دارد.

* گاه ممکن است طولی بدون عرض باشد، اما هیچ عرضی بدون طول نمی‌توان یافت.

* منظور این است که وقتی عرض بهشت به گستره آسمان‌ها و زمین است، طول آن را تنها خدا می‌داند چقدر است.

أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ

این بهشت پرطراوت و پرنعمتی که وصف آن رفت، برای مردم توحیدگرا و شایسته‏کردار و اصلاح‏طلب و آزادمنش، آماده شده است؛ برای مردمی که به پیام خدا و پیام‌آوران او ایمان آورده و به مرزهای مقررات او احترام گذارند.

ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُۆْتِیهِ مَنْ یَشاءُ

این فضل و بخشش خداست که به هر کسی که ذات بی‌همتای او بخواهد، ارزانی می‌دارد.

* منظور این است که ارزانی شدن بهشت پرطراوتی که وصف آن رفت، هرگز نعمتی به انسان‌ها در برابر ایمان و عملکرد شایسته و عادلانه آنان نیست، بلکه پاداش جاودانه و ماندگار خدا به آنان، نه بر اساس عدل خدا و آن گونه که آنان در خور آن می‌باشند، بلکه این پاداش شکوه‏بار بر اساس فزون‌بخشی و فضل خداست.

* از دیدگاه برخی، منظور این است که: هیچ انسان با ایمان و شایسته‏کرداری، به پاداش و نعمتی در این جهان و جهان دیگر نخواهد رسید، مگر در پرتو فزون‌بخشی و فضل خدا؛ چرا که اگر خدای فرزانه، بندگان خود را به وسیله پیام‌های آسمانی و پیامبران راه نمی‌نمود و کارهای شایسته و ناشایسته را روشن نمی‌کرد، کسی نمی‌توانست به سوی بهشت راه یابد. با این بیان، همه چیز از سوی اوست و همه راه‌نمایی‌ها و الطاف از مهر اوست که به انسان‌ها تفضّل فرموده است.

* گروهی از جمله «بلخی» برآنند که: اگر خدای فرزانه در برابر فرمان‌برداری بندگانش، تنها به نعمت‌های ارزشمندی که پیش از این و در دنیا به آنان ارزانی داشته است، بسنده می‌کرد، بر اساس عدالت رفتار فرموده بود و درست به همین دلیل است که ارزانی شدن بهشت پرطراوت و زیبا را به ایمان آوردگان، بر اساس فضل و فزون‌بخشی وصف فرمود.

* گفتنی است که آیه مورد بحث، بزرگ‌ترین نقطه امید برای مردم با ایمان و شایسته‏کردار است، چرا که این نوید و وعده بهشت آماده و مهیا، انگیزه‌ای است برای حرکت خداپسندانه و ایمان و عمل.

در فراز پایانی آیه می‌فرماید:

وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ

و خدا صاحب نعمت‌های جهان‌شمول و گسترده و احسان بسیار برای بندگان است.

باشگاه خبرنگاران

باشگاه کاربران تبیان - ارسالی از: naba20

برگرفته از گروه: قرآن