جیب خالی، ولخرجی عالی!

روزهای پایانی سال، شهر رنگ و بوی دیگری می‌گیرد. شوق دیدار بهار و ملاقات با نوروز در لبخند کودکان و همهمه و شلوغی کوچک و بزرگ در کوچه، پس‌کوچه‌ها خبر از پیوستن خاطرات تلخ و شیرین یک سال دیگر به آلبوم تاریخ زندگی می‌دهد. یکی از سنت‌های به جا مانده از دیرباز تاکنون، خرید شب عید است که با شلوغی بازار و خیابان‌ها با نزدیک شدن به آغاز سال نو، اهمیت این سنت در میان مردم به وضوح آشکار می‌شود.

یکی از سنتها و رسوم متداول ایرانیان در این روزها خرید های شب عید است که تبدیل به جزیی جدی از فرهنگ سال نو شده است.یکی از مهم ترین ویژگی های این ایام ولعی سیری ناپذیر برای خرید است.  همین روزهاست که جیب‌ها خالی می‌شود و دستها پر از بسته‌های خرید و البته در این میان اندکی تخفیف شادی ما را هنگام خرید صد چندان می‌کند.

.یکی از مهم ترین ویژگی های این ایام  ولعی سیری ناپذیر برای خرید است

گرچه این سنت اجتماعی اصالتا دارای نکات مثبت فراوانی است اما متاسفانه دچار آسیبهای جدی در حوزه اجتماعی شده است.برخی از این آسیبها عبارتند :

چشم و هم چشمی در خرید

الگوی غلط مصرف در بعضی از خانواده ، چشم وهم چشمی، حساسیت‌های بی‌مورد و تربیت های غلط مواردی است که در خرید کردنهای شب عید به خوبی نمود پیدا می کند.

در واقع با هر چه بیشتر مصرفی شدن جوامع شهری ما ،نیازهای اولیه که توسط افراد تشخیص داده می شوند جای خود را به نیازهای ثانویه داده و این نیازها چه بسا بر مبنای چشم و هم چشمی های نادرست میان خانواده ها شکل می‌گیرد. رقابت‌های نادرست بر سر خرید وسایل منزل ، لباس و کیف و کفش از مهم ترین جنبه های الگوی نادرست مصرف است. اگرچه طبقات متوسط و پایین جامعه از بضاعت مالی و اقتصادی کافی برای خریدهای آنچنانی و سنگین برخوردار نیستند اما فضای غلط چشم و هم چشمی باعث می شود این نکته مهم فراموش شده و برخی از خانواده ها به صورت لجام گسیخته به خریدهایی بپردازند که عملا به آن نیاز چندانی ندارند.

تبلیغات کاذب

این روزها همه ما زیر بمباران تبلیغات تجاری هستیم. تلویزیون، بیلبوردها، روزنامه ها و حتی تراکت‌ها در پیاده‌روها ما را به خرید هر چه بیشتر در شب عید دعوت می کند.

الگوی تحمیلی  تبلیغات، فرد را به صورت ناخودآگاه مجاب می‌کند به اینکه به وسایل و اقلام مختلف نیازمند است؛ درحالیکه این نیاز، فقط یک نیاز کاذب است.

الگوی تحمیلی  تبلیغات، فرد را به صورت ناخودآگاه مجاب می‌کند به اینکه به وسایل و اقلام مختلف نیازمند است؛ درحالیکه این نیاز، فقط یک نیاز کاذب است. یکی از مشکلات جامعه امروز تبلیغ و تشویق به خرید کالاهای متنوع و گرانقیمت در رسانه‌های مختلف است در حالی که در کنار چنین تبلیغاتی ارائه فرهنگ خرید مناسب و الگوهای صحیح مصرف است و باید توجه داشت تسخیر ذهن افراد با تبلیغات متعدد و متقاعد کردن آنها برای خرید‌های غیرضروری در طولانی‌مدت تبعات مختلفی را در پی خواهد داشت که به نفع سلامت روان و اقتصاد جامعه نخواهد بود.

خرید برای خودنمایی

در برخی افراد خرید کردن راه‌کاری برای خودنمایی است، این افراد تصور می‌کنند خرید اجناس غیرضروری و ولخرجی خودکمی‌بینی و کاهش اعتماد به نفس را در آنها برطرف می‌کند. خریدن لباس‌های گرانقیمت، کیف ها و کفش‌های با برندهای مختلف و حتی لوازم غیر لازم برای خانه ،زمینه ای است که این افراد گمان کنند به حدی از آرامش و سکون روانی رسیده اند.

این در حالی است که صرف بخشی از درآمد ماهانه به خریدهای غیرضروری نه تنها مشکل اینگونه افراد را حل نخواهد کرد، بلکه با به وجود آوردن احساس یأس و ندامت از خرید این مشکلات تشدید خواهد شد.

در برخی افراد خرید کردن راهکاری برای خودنمایی است، این افراد تصور می‌کنند خرید اجناس غیرضروری و ولخرجی خودکمی‌بینی و کاهش اعتماد به نفس را در آنها برطرف می‌کند.

انگار قرار است برگزاری آئین کهن نوروز هر ساله برای مردم سخت و سخت تر شود. اینکه مشکلات اقتصادی دامن بسیاری از خانواده ها را گرفته جای خود، اما گاهی اوقات ما هم زندگی را بر خود دشوار می کنیم.

به عنوان نمونه خرید اقلامی که هیچ سنخیتی با عید نوروز نداشته و شاید تنها برای چشم و همچشمی و پرتر نشان دان سبد خرید منزل نزد دوستان و همسایگان است، گواهی بر این مدعاست.

جدای از آن تحمیل هزینه های عمدتا گزاف حتی برای برخی کالاهای مرتبط با عید نیز چندان دلیل عقلایی و منطقی ندارد، از جمله مصادیق آن خانواده هایی که حاضرند تنها برای خرید یک سفره هفت سین آماده تا 100 هزار تومان نیز پرداخت کنند.

آنچه از فلسفه جشن نوروز آموخته می شود، جمع شدن اعضای خانواده، تجدید دیدارها، پرداختن به سنت حسنه صله رحم و در کنار آن شیرین کردن کام و احیانا دادن هدایایی هر چند کم بها اما پرارزش به نشانه وجود محبت در میان خویشان و بستگان است.

شاید هم دلیل اصلی تغییر ذائقه مردم در این سال ها، ظهور نوکیسه گان اقتصادی باشد که با پول های بادآورده خود فرهنگ غلط مصرف گرایی افراطی را در تمام حوزه های زندگی بسط و گسترش داده اند و خواسته یا ناخواسته موجب تزریق این تفکر به اقشار متوسط و حتی ضعیف و کم درآمد نیز شده اند و بالطبع این سنت ناپسند در خرید شب عید مردم نیز خود را نمایانده است.

البته نمی توان از نقش منفی رسانه ها بویژه صدا و سیما نیز در این میان به سادگی گذشت. آنجایی که رسانه ملی به علت آنکه تنها به پرکردن آنتن خود می اندیشد از روزها قبل از عید تا پایان تعطیلات سال نو در شبکه ها و برنامه های مختلف و به صورت مسلسل وار اقدام به پخش گزارش ها و نشان دادن خریدهای آنچنانی برخی افراد می کند.

دیدن همین تصاویر ناخودآگاه تاثیر خود را بر روی ذهن مخاطب می گذارد و او را وادار می کند علیرغم میل باطنی و با وجود بی نیازی به برخی کالاها در بازار شلوغ این روزها حاضر شده و سهمی در گسترش فرهنگ مذموم مصرف گرایی ایفا کند.

منابع : 2- فارس / 2- وبلاگ فرهنگ/3- افکار نیوز

مطالب مرتبط:

 ماجراهای خرید شب عید

  نیازهای کاذب، خرید عیدانه

 فستیوال خریدهای میلیونی برای نوروز