جان‌های دو بعدی
نگاهی به کتاب‌های «عکاسی در 100 کلمه» و «چشم عکاس».
عکاسی دارای سه جنبه‌ی علمی، صنعتی و هنری است؛ به‌عنوان یک پدیده‌ی علمی متولد شد، به‌شکل یک صنعت گسترش یافت و به عنوان هنر تثبیت شد. عکاسی حاصل کشف و تحصیل یک فرد مشخص نیست، بلکه نتیجه‌ی تلاش بسیاری از افراد در زمینه‌های مختلف و اکتشافات و نوآوری‌های آنان در طول تاریخ است. در این نوشته به معرفی دو کتاب تازه منتشر شده در زمینه‌ی عکاسی می‌پردازیم:
* عکاسی در 100 کلمه (جستاری در دنیای عکاسی از میان آثار و گفته‌های 50 تن از بزرگ‌ترین هنرمندان آن)، دیوید کلارک، محسن حسن‌پور اسلانی، مرکب سپید، 1392، 17000 تومان.
عکاس برای خلق عکس‌هایش از چه چیز الهام می‌گیرد؟ چه چیز به او انگیزه می‌دهد و به‌دنبال کسب چیست؟ همان‌طور که دیوید کلارک در مقدمه‌ی کتاب می‌گوید، در زمانی که خبرنگار تخصصی عکاسی بوده و با موفق‌ترین عکاس‌های جهان مصاحبه می‌کرده، همواره در جست‌وجوی پاسخ این پرسش‌ها بوده است.
وقتی که شروع به نگارش این کتاب کردم، تصمیم گرفتم که بر روی این سۆالات و ایده‌ها متمرکز شوم. من به این موضوع با تشریح 50 عکاس و 50 عکس و 100 کلمه که از میان گفته‌های آن‌ها درباره‌ی فلسفه و رویکردهای کارشان صحبت کرده بودند، پرداختم. نتیجه، جستاری در عکاسی، از میان عکس‌ها و کلمه‌های برخی از بزرگ‌ترین عکاسان جهان است. (ص 8)
کتاب حاضر به معرفی تعدادی از مهم‌ترین عکاسان جهان می‌پردازد و فهم متفاوت آن‌ها از عکس و عکاسی را مورد توجه قرار می‌دهد. دیوید کلارک، نویسنده‌ی کتاب، شاخص‌ترین ویژگی‌های این عکاسان را بر می‌شمارد و چگونگی تجربه‌ی عکاسانه را نزد افراد مختلف جست‌وجو می‌کند.
عکاسانی که در این کتاب معرفی شده‌اند طیف وسیعی از ژانرهای مختلف عکاسی، از عکاسی چشم انداز، پرتره، مستند، خبری، حیات‌وحش و طبیعت بی‌جان را شامل می‌شوند و بیشتر آن‌ها در سطوح ملی و بین‌المللی به‌عنوان پیشروان زمینه کاری‌شان شناخته شده‌اند. متن‌هایی که در این کتاب به هر عکاس اختصاص داده شده، با یک عکس همراه است. عکسی که یا آثار عکاس را نمایندگی می‌کند و یا بیانی بصری از ایده‌ای مهم که آن عکاس درباره‌ی آن صحبت می‌کند، ارائه می‌دهد. بعضی از این عکس‌ها، شاخص و در جهان شناخته شده‌اند و بعضی دیگر شهرت کمتری دارند. 100 کلمه‌ای که در این متن‌ها برجسته شده، همگی از میان مصاحبه‌ها انتخاب شده‌اند و نشان‌دهنده‌ی وجهی کلیدی و شاخص در مورد انگیزه، رویکرد، الهام و یا روش کاری یک عکاس هستند. در سطحی کلی‌تر نیز این‌ها کلماتی هستند که به معنا و اهداف عکاسی در معنای عام خود ارجاع می‌دهند.
عکاسی تنها مستند کردن ساده نیست. گرچه کاری مکانیکی است، اما شما باید از دوربین برای ابراز احساساتتان استفاده کنید؛ همدلی، هم‌دردی، عشق، تنفر و هر آنچه هست؛ و اگر شما نتوانید آن را در لحظه ثبت کنید، بعد از آن هرگز قوی‌تر نخواهد شد. در حین عکاسی، شما باید ذهن‌تان را، روحتان را و قلبتان را به کار گیرید. (رنه بوری، ص 29)
در انتهای این کتاب زندگی‌نامه‌ی کوتاهی از عکاسان و جزئیات آثار منتشر شده آن‌ها آورده شده است. گفتنی است که تمرکز اصلی این کتاب بر عکاسان کشورهای انگلوساکسون، به‌ویژه بریتانیا است.
* چشم عکاس (بررسی طراحی و ترکیب‌بندی در عکاسی)، مایکل فریمن، زهرا ریحانی منفرد و ملیحه قربان زاده، آبان، 1392، 20000 تومان.
این کتاب که در قطع خشتی و به‌صورت مصور رنگی به چاپ رسیده، شامل شش فصل است: کادر تصویر، اصول طراحی، عناصر گرافیکی و عکسی، ترکیب‌بندی با نور و رنگ، هدف و مراحل آماده‌سازی.
کتاب حاضر اولین کتابی است که می‌کوشد موضوع ترکیب‌بندی و طراحی عکس را برای عکاسانی که از دوربین‌های دیجیتال استفاده می‌کنند بررسی کند و تلاش شده دو موضوع ترکیب‌بندی بدون تغییر در روش‌های سنتی عکاسی و روش‌های جدید برای تغییر تصاویر دیجیتال در کنار هم بررسی شوند. این کتاب نشان می‌دهد که چطور باید برای یافتن بهترین فرصت‌های عکاسی، موقعیت‌ها و مکان‌های گوناگون را بررسی کرد و با استفاده از مثال‌های واقعی و نمودارها نشان می‌دهد که چطور یک عکس می‌تواند تأثیرگذار باشد و علت این تأثیرگذاری چیست.
در بخشی از این کتاب آمده است: توانایی دیدن پتانسیل‌ها در یک عکس قوی و سپس سازماندهی عناصر گرافیکی به سمت ایجاد یک قطعه‌ی هنری قوی و مۆثر، همیشه یکی از مهارت‌های کلیدی در ساخت عکس‌ها بوده است. عکاسی دیجیتالی جنبه‌های جدید و هیجان‌انگیزی برای طراحی به ارمغان آورده است. در ابتدا به خاطر بازخورد سریع یک دوربین دیجیتالی که اجازه‌ی ارزیابی و اصلاح بی‌درنگ را می‌دهد و دوم به خاطر ابزار ویرایش تصویر که آن را قادر می‌سازد تا طرح را بعد از آن که گرفته شد، اصلاح کند. این امکانات تا به حال تأثیرات شگرفی در روش عکس‌برداری عکاسان دیجیتالی داشته است.
پیش‌تر از نویسنده‌ی این کتاب، مایکل فریمن، دو کتاب «عکاسی منظره و طبیعت» و «101 نکنه‌ی برتر عکاسی دیجیتال» به فارسی ترجمه و انتشار یافته که با استقبال فراوان علاقه‌مندان به عکاسی مواجه شده است. او در این کتاب‌ها تجارب خود را با خوانندگان در میان می‌گذارد و توضیح می‌دهد که چطور از دوربین دیجیتال به شکلی مۆثر و خلاقانه استفاده کنیم و مثل یک عکاس حرفه‌ای عکس بگیریم. فریمن نشان می‌دهد که چگونه هر فردی می‌تواند توانایی دیدن و گرفتن عکس‌های دیجیتالی بی‌نظیر را در خود گسترش دهد.
کتاب «چشم عکاس» تاکنون به 16 زبان ترجمه و سیصد هزار نسخه از آن در سراسر جهان منتشر شده است.
بخش کتاب و کتابخوانی تبیان
منبع: شهر کتاب- روزبه رحیمی
