ورزش؛از بازی تا "وزیر دار"شدن(1)

ورزش وزیر دار شد!

نمایندگان مجلس با 199 رای موافق با حضور "محمود گودرزی" در راس وزارت ورزش و امور جوانان موافقت کردند. نمایندگان مجلس در جلسه علنی و در جریان بررسی صلاحیت و برنامه‌های "محمود گودرزی" چهارمین وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان با حضور وی در راس این وزارتخانه تازه تاسیس و نوپا موافقت کردند. گودرزی با 199 رای موافق، 44 رای مخالف و 24 رای ممتنع از مجموع 267 رای ماخوذه سکاندار ساختمان خیابان سئول شد.

گودرزی کیست؟

محمود گودرزی از سال از 1387 تا تصدی پست وزارت ورزش و امور جوانان، ریاست دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران را برعهده داشت. گودرزی معاون اسبق سازمان تربیت بدنی و معاونت فنی سازمان تربیت بدنی و ریاست فدراسیون تیراندازی را در کارنامه مدیریت ورزشی خود دارد. وی از کشتی‌گیران اسبق استان تهران است که سابقه دعوت به اردوی تیم ملی را نیز داشته و اولین مسئول ورزشی در جمهوری اسلامی است که یک تیم ورزشی بانوان کشورمان را به مسابقات برون مرزی اعزام کرده و همچنین مدیر مسئولی 4 نشریه علمی دانشگاهی به نام‌های "مدیریت ورزشی" ، "فیزیولوژی ورزشی" ، "رفتارحرکتی" و "طب ورزشی" نیز از دیگر فعالیت‌های علمی و ورزشی او به حساب می‌آید . گودرزی در سال 90 با انتقاد از ورزش کشور گفته بود: افرادی که به عنوان تعیین کننده و سیاست‌گذاران ورزش در راس هرم قرار گرفته‌اند به دلیل نداشتن صلاحیت فنی و عدم آشنایی به ورزش کشور مانند کوه یخی می‌مانند که زیر آب شناورند و همواره قادر به گرفتن تصمیمات درست و منطقی نیستند. زمانی که وزیر ورزش انتصابی باشد و شناخت محدودی نسبت به مفاهیم اصلی ورزش داشته باشد، نتیجه کار باید روند سکون به خود بگیرد.

تاسیس وزارتخانه یا انتقام گیری؟

وزارت ورزش و جوانان به عنوان جوان‌ترین وزارتخانه موجود در جمهوری اسلامی اواسط چهار ساله دوم عمر دولت محمود احمدی‌نژاد و با اصرار نمایندگان مجلس و البته انکار رئیس دولت وقت تاسیس شد. وزارتخانه‌ای که از محل ادغام دو سازمان ملی جوانان و تربیت بدنی شکل گرفت و اتفاقا هیچگاه نتوانست کارکردهای مثبت سایر وزارتخانه‌ها را در سیستم اجرایی کشور داشته باشد. با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم یکی از زمزمه‌هایی که از همان ابتدا در بین جامعه ورزش به گوش رسید، بحث انحلال وزارت ورزش و جوانان بود. موضوعی که اتفاقا قرار بود در دستور کار مسعود سلطانی‌فر به عنوان وزیر ورزش و جوانان دولت روحانی قرار بگیرد اما بعد از عدم اعتماد مجلس به او خود به خود منتفی شد.

نبود پشتوانه علمی، سیاسی بودن روند تشکیل این وزارتخانه و مهم‌تر از همه رای احساسی بسیاری از نمایندگان به ادغام دو سازمان ملی جوانان و تربیت بدنی از جمله مواردی است که امروز وزارت ورزش و جوانان را به لبه پرتگاه انحلال نزدیک و نزدیک‌تر می‌کند. هرچند که علی‌رضا دهقان به عنوان یکی از طراحان تشکیل وزارت ورزش در مجلس هشتم پای «انتقام‌گیری از محمود احمدی‌نژاد» را به تشکیل این وزارتخانه و ادغام دو سازمان یاد شده باز می‌کند.  با این همه اگرچه شاید موضوع انحلال وزارت ورزش و جوانان و تفکیک حوزه جوانان از ورزش به این زودی در دستور کار دولت و مجلس نباشد اما اصلا بعید نیست بعد از ایجاد ثبات در ورزش و دولت یازدهم، حسن روحانی با ارائه یک لایحه به ساختمان بهارستان برود و خواستار انحلال این وزارتخانه جوان شود.

دهقان در این باره می گوید: ما می‌خواستیم با توجه به رشد ورزش در دو حوزه همگانی و قهرمانی در دنیا این بخش در ایران را هم به شکلی تشکیلاتی‌تر اداره کنیم. شما قطعا می‌دانید که امروز در دنیا بسیاری از کشورها بخش زیادی از ضعف‌های خود را از طریق موفقیت در ورزش پوشش می‌دهند. مثلا شما به آلمان بعد از جنگ جهانی دوم نگاه کنید و شرایط کنونی این کشور را هم ببینید. ورزش یکی از اولین بخش هایی بود که این کشور سرمایه‌گذاری در آن را آغاز کرد. یا برزیل و آرژانتین. این دو کشور شاید در عرصه سیاست حرف چندانی برای گفتن نداشته باشند اما با ورزش‌شان همیشه نام خود را بر سر زبان‌ها حفظ می‌کنند.

ما از ابتدا هم موافق تشکیل وزارت ورزش و جوانان نبودیم. ما می خواستیم صرفا وزارت ورزش تشکیل شود اما برخی دوستان، حوزه جوانان را هم به آن چسباندند. البته استدلال‌شان این بود که این در راستای همان کوچک‌سازی دولت است. در بحث جوانان نیات سیاسی پشت آن بود اما در بحث ورزش واقعیت همان چیزی است که گفتم. ما موافق ادغام سازمان تربیت بدنی و سازمان ملی جوانان نبودیم. در بحث جوانان قطعا یک انتقام‌گیری از رئیس جمهور وقت در میان بود اما در بحث ورزش وا... که ما هدف‌مان به روز کردن این بخش بود. نه اینکه بخواهم جناح یا گروهی را متهم کنم اما خیلی از دوستان صمیمی یا به اصطلاح «جون جونی» محمود احمدی‌نژاد هم بودند که به شدت خودشان را موافق ادغام و تشکیل این وزارتخانه نشان دادند. من در اینجا یک گله هم از آقای بذرپاش داشته باشم. ایشان در آن روزگار به خاطر بی‌مهری‌هایی که در دولت دیده بود موافق ادغام سازمان ملی جوانان و سازمان تربیت بدنی بود اما جالب است که امروز در ردای نماینده مردم تهران مخالف ادامه کار این وزارتخانه است.

در بحث عدم رای اعتماد به حمید سجادی ما انتظار داشتیم سجادی  در جایگاه شخصی که به مثابه ریگ‌های ته آب، همیشه در ورزش می‌ماند، عمل کند . بحث مهم‌تر در مورد رای نیاوردن سجادی خود رئیس جمهور وقت بود. احمدی‌نژاد در بحث تشکیل وزارت ورزش و جوانان بسیار با مجلس بد تا کرد. همه شما دیدید با این وجود که مجلس این طرح را مصوب و شورای نگهبان هم آن را تایید کرده بود اما رئیس دولت حاضر به تشکیل این وزارتخانه نبود و دائما به انحای مختلف از اجرای قانون سر باز می‌زد. به‌علاوه احمدی نژاد پیش از معرفی سجادی به عنوان وزیر پیشنهادی این وزارتخانه نطق بسیار تندی کرد که همه نمایندگان به آن واکنش منفی نشان دادند. ما برای تن دادن دولت به وزارت ورزش و جوانان حتی مجبور شدیم حساب این وزارتخانه را ببندیم تا نهایتا رئیس دولت دهم راضی شود وزارت ورزش و جوانان را تشکیل دهد. جو خیلی بدی در مجلس ایجاد شده بود. ای کاش احمدی نژاد ابتدا محمد عباسی را معرفی می کرد و سپس رو به حمید سجادی می‌آورد. به نظرم عباسی واقعا شانس آورد. او در وزارت تعاون هم عملکرد ضعیفی داشت اما نمایندگان به خاطر برخی مصالح کشور به او رای دادند. شخصا از رای گرفتن عباسی پشیمانم و همیشه می‌گویم ای کاش می‌شد به یک شکلی جلوی رای گرفتن او را می‌گرفتم. اکنون هم بعید می دانم سازمان تربیت بدنی دوباره احیا شود چون دنیا کم کم به سمت وزارت شدن می‌روند.

تشكیل وزارت ورزش و جوانان

نمایندگان مجلس شورای اسلامی، ابتدا به كلیات طرح تبدیل سازمان های تربیت بدنی و ملی جوانان به «وزارت ورزش و جوانان» رای دادند وسرانجام روز یكشنبه 18 دی ماه 1389 با 157 رای موافق جزئیات این طرح را به تصویب نهایی رساندند . طرح بحث تشكیل وزارت ورزش و جوانان در جلسه علنی مجلس با موافقت و مخالفت‌های زیادی مواجه شد؛ در حالیكه مخالفان این طرح تشكیل وزارتخانه جدید را موجب ایجاد بار مالی زیادی می‌دانستند، موافقان آن معتقد بودند كه این كار به پاسخگویی، سازمان‌های تربیت‌بدنی و جوانان كمك می‌كند.

سوال بزرگ و بدون پاسخ

در شرایطی که کشمکش بین دولت و مجلس بر سر راه تاسیس وزارتخانه ورزش ادامه داشت اظهار نظر صریح مرکز پژوهش های مجلس سوال بزرگی را فراهم آورد. سوالی که هیچ وقت پاسخی به آن داده نشده است.

مخالفت مرکز پژوهش های مجلس

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی طرح تبدیل سازمانهای تربیت‌ بدنی، میراث فرهنگی و گردشگری و بنیاد شهید و امور ایثارگران به وزارت و الحاق سازمان ملی جوانان به وزارت ورزش را مورد اظهارنظر کارشناسی قرار داد و بر این اساس تشکیل وزارتخانه ورزش را در شرایط فعلی به صلاح ندانست. این مرکز با اشاره به اینکه "بررسی سوابق و مبانی تجربی و علمی حاکی از آن است که مشکلات ورزشی با تشکیل یک وزارتخانه و صرفاً پاسخگویی وزیر ورزش برطرف نخواهد شد"، این مساله را به نفع کشور ندانسته است.در این گزارش همچنین آمده است: براساس قانون (قانون تأسیس سازمان تربیت‌بدنی) کلیه امور ورزش زیر نظر شورای سازمان تربیت‌بدنی به ریاست رئیس‌جمهور اداره می‌شود، لذا براساس این قانون، اداره امور ورزش با مسئولیت ریاست‌جمهور و چند وزیر و مسئول کشور، در وضع فعلی فراتر از یک وزارتخانه بوده و در صورت تشکیل وزارتخانه تنزل خواهد کرد که به صلاح کشور نیست. مرکز پژوهش‌های مجلس در پایان گزارش خود هم تاکید کرده است که "تبدیل سازمان‌های مذکور به وزارتخانه نیز بنا به‌دلایل فوق قابل تأمل بوده و در شرایط فعلی توصیه نمی‌گردد، لذا پیشنهاد رد طرح مذکور را دارد."

تعارض با یک مصوبه و ابهام بزرگ

در حالی که طبق مصوبه مجلس قرار بود تعداد وزارتخانه‌ها از 21 به 17 وزارتخانه كاهش یابد با رأی دادن به این طرح یك وزارتخانه به جمع وزارتخانه‌ها اضافه ‌شد که این در تعارض با مصوبه مجلس در برنامه پنجم بود. علاوه بر این  نوع فعالیت سازمان ملی جوانان با سازمان تربیت‌بدنی متفاوت است و این دو سازمان از یك سنخ نیستند. ماهیت كار این دو سازمان قابل جمع‌ نیست، چرا كه سازمان تربیت‌بدنی فعالیت اجرایی و سازمان ملی جوانان فعالیت ستادی و سیاست‌گذاری داشت. ضمن اینكه ادغام سازمان ملی جوانان در سازمان تربیت‌بدنی جمعیت 25 میلیون نفر جوان كشور را با مشكلات متعدد مواجه ‌كرد.

مخالفت دولت در زمان تصویب این طرح

نماینده دولت در مخالفت با تصویب طرح تشكیل وزارت ورزش گفت: همه فدراسیون‌های ورزشی ما عضو فدراسیون‌های جهانی هستند و با این ادغام شائبه دولتی كردن ورزش پیش می‌آید در حالی كه همه بنا دارند، ورزش را به بخش خصوصی واگذار كنند. او، فعالیت‌های سازمان ملی جوانان و سازمان تربیت بدنی را از نظر ماهوی متفاوت دانسته و می‌گوید: سازمان تربیت بدنی، فعالیت عملیاتی و اجرایی دارد در حالی كه سازمان ملی جوانان فعالیت ستادی و برنامه‌ریزی انجام می‌دهد و این دو با هم سنخیتی ندارند.

دیدگاه مخالفان

-  در روزهایی که این طرح تصویب می شد نماینده مردم اردبیل به عنوان مخالف گفت: نباید ورزش را سیاسی كرد. چه لزومی دارد ما بخواهیم قدرت را از دست رئیس جمهور بگیریم و آن را تعدیل كنیم.

- مشکل دیگری که یک نماینده مجلس به آن اشاره داشت این که ؛ در داخل كشور، كسی منكر تشكیل وزارتخانه ورزش و نظارت برآن نیست؛ مشكلی كه ما داریم با خارج از كشور است، چرا كه مقررات بین‌المللی ورزش نظارت و ورود دستگاه‌های دولتی را به ورزش نمی‌پذیرد.

چرا وزارت؟

برخی از كارشناسان و نمایندگان موافق مجلس شورای اسلامی، اجرای طرح وزارت ورزش را راهی برای توسعه بیش از پیش آن در كشور می‌دانستند، چرا كه این مدل در بسیاری از كشورها پس از اجرایی شدن باعث پیشرفت و توسعه ورزش شده است. آنان معتقد بودند با اجرای این طرح، دستگاه‌های موازی در امر ورزش متمركز می‌شوند و از طرفی مسئولان ورزش به نمایندگان مجلس پاسخگو خواهند بود. برخی از موافقان این طرح بر این اعتقاد بودند كه با ایجاد وزارت ورزش، شخص اول ورزش كشور فقط با نظر یك نفر (رئیس‌جمهور) انتخاب نشده و نمایندگان مجلس نیز در این انتخاب نظر می‌دهند و شخص مسئول باید به نمایندگان پاسخگو باشد و این طرح قطعاً به خرد جمعی و هم‌اندیشی بیشتر منجر می‌شود.  موافقان طرح ایجاد وزارت ورزش و جوانان معتقدبودند، ورزش ایران در دهه‌های اخیر، غیر روشمند اداره شده و این اتفاق به این دلیل بود كه سلایق شخصی وارد ورزش شده و برنامه‌های ورزش ایران بیشتر شخص محور بوده است تا برنامه محور!

دیدگاه موافقان

-در همان زمان نماینده مردم یزد در مجلس شورای اسلامی به عنوان موافق گفت: اكنون كوچكترین مسأله ورزشی كه در شهرستانی اتفاق می‌افتد به ریاست جمهوری مرتبط می‌شود. در حالی كه اگر وزارت ورزش وجود داشته باشد، امور آن مستقیماً زیر نظارت مجلس خواهد بود؛ ضمن اینكه پاسخگو بودن یك مجموعه به مجلس و رأی گرفتن مسئول تشكیلات آن از مجلس شورای اسلامی به قوت آن مجموعه كمك می‌كند و برای تقویت مجموعه جدید و كمك به فعالیت بهتر آن خواهد بود.

-  یک نماینده دیگر مجلس گفت: سازمان ملی جوانان  با وجود اعتبارات میلیاردی، واقعاً گم بود و اگر از جوانان نظرخواهی منسجمی صورت گیرد، طیف وسیعی از آنان اساساً با این سازمان و فعالیت‌های آن بیگانه هستند. این نشان می‌دهد كه سازمان ملی جوانان، سازمان چندان موفقی نبوده و كارآمدی چندانی نداشته است.

- نماینده مردم ایذه و باغملك گفت: یكی از موافقان تصویب این طرح بودم، ولی اعتقاد دارم كه اجرای آن باید با كار كارشناسی صورت بپذیرد. او با تاكید بر این كه نباید به وزارتخانه ورزش و جوانان به چشم یك وزارتخانه «سرراهی» نگاه شود، باید همه دست به دست هم دهیم و یك وزارتخانه قوی و كارا را تشكیل داده و سازماندهی كنیم. با توجه به سمت و سویی كه ورزش در دنیا دارد و اهمیت آن، بالطبع باید اولویت این وزارتخانه ورزش باشد.

- عضوفراكسیون ورزش مجلس شورای اسلامی هم گفت: وقتی ورزش وزارتخانه‌ای شد، سامان می‌گیرد و كار ورزش در كشور قانونمند و قابل نظارت و پیگیری خواهد شد و حتی می‌توان در قالب قوانین برنامه، اهداف آن را بررسی كرد.

تاسیس وزارت ورزش و جوانان

در تاریخ 8 دیماه 1389 و پس از ادغام سازمان تربیت بدنی و سازمان ملی جوانان در مجلس هشتم وزارت ورزش و امور جوانان تشکیل شد.  این سازمان عالی‌ترین مرجع رسیدگی به مسایل مربوط به ورزش و جوانان در ایران است.

وزیران

در دولت دهم محمد عباسی وزیر این وزارتخانه بود. حمید سجادی نخستین وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان، در اواخر خردادماه 1390 به مجلس شورای اسلامی معرفی شد، اما با 137 رأی مخالف نتوانست رأی اعتماد مجلس را کسب کند. محمد عباسی در پنجم مردادماه 1390 به عنوان دومین وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان به مجلس معرفی شد  که 12 مرداد با 168 رای موافق و 61 مخالف و 15 ممتنع رای اعتماد گرفت. او تا پایان کار دولت دهم وزیر ورزش و جوانان بود. در بیست و ششم مرداد 1392 پس از آن که مسعود سلطانی فر موفق به کسب رأی اعتماد مجلس نشد ، حسن روحانی ، رئیس جمهور ، طی حکمی رضا صالحی امیری را به سرپرستی وزارت ورزش و جوانان منصوب کرد و دو ماه بعد در 27 مهر 1392 وی را به عنوان وزیر پیشنهادی وزارت ورزش و جوانان به مجلس معرفی کرد اما در جریان بررسی صلاحیت صالحی امیری در مجلس، وی با کسب 141 رأی مخالف، 107 رأی موافق و 13 رأی ممتنع موفق به اخذ رأی اعتماد از مجلس نشد. در 6 آبان 1392 ، حسن روحانی، محمد شریعتمداری را به عنوان سرپرست وزارت ورزش و جوانان منصوب کرد. در 12 آبان 1392 ، نصرالله سجادی به عنوان سومین وزیر پیشنهادی وزارت ورزش و جوانان به مجلس شورای اسلامی معرفی شد.  اما او نیز نتوانست از مجلس رأی اعتماد بگیرد. حسن روحانی عصر روز 19 آبان 1392 محمود گودرزی را به عنوان چهارمین وزیر پیشنهادی وزارت ورزش و جوانان به مجلس معرفی کرد.  در 26 آبان 1392 صلاحیت گودرزی در مجلس مورد بررسی قرار گرفت و وی با کسب 199 رأی موافق ، 44 رأی مخالف و 24 رأی ممتنع توانست به عنوان وزیر ورزش و جوانان از مجلس رأی اعتماد بگیرد.

مخالفت 51رئیس فدراسیون

قبل از تاسیس وزارت ورزش و جوانان رۆسای 51 فدراسیون مخالفت خود را با تصمیم مجلس شورای اسلامی در خصوص ادغام سازمان تربیت‌بدنی و ملی جوانان اعلام كردند. در آن زمان رۆسای 51 فدراسیون ورزشی با انتشار نامه سرگشاده‌ای مخالفت خود را به تصمیم مجلس شورای اسلامی مبنی بر ادغام 2 سازمان تربیت‌بدنی و ملی جوانان و تشكیل وزارت ورزش و جوانان اعلام كردند.

در نشست رۆسای 51 فدراسیون ورزشی مسئولان این فدراسیون‌ها با توجه به شناختی كه از ساختار و سازماندهی ورزش ایران داشتند، تأكید كردند كه طرح تشكیل وزارت جوانان و ورزش نه تنها كمكی به حل مشكلات موجود ورزش ایران نمی‌كند، بلكه می‌تواند در روند رو به رشد، پیشرفت و بالندگی ورزش كه در بازی‌های آسیایی با خلق حماسه گوانگجو، شاهد گوشه‌ای از نتایج آن بودیم، اختلال ایجاد كند.

مخالفت شورای نگهبان با استدلال‌های دولت

تشكیل وزارت ورزش و جوانان كه با مخالفت دولت روبرو شده بود، سرانجام از سوی شورای نگهبان تایید شد. تایید شورای نگهبان به معنی آن بود كه دولت باید ظرف مدت پنج روز اقدامات لازم جهت اجرای قانون فوق را انجام دهد. احمدی نژاد رئیس جمهوری پیشین ایران در حاشیه جلسه هیات دولت در این‌باره گفته بود كه " درخصوص این موضوع به نظر می رسد تصمیم گیری یك مقدار عجولانه بوده است.  گرچه نیت نمایندگان خیر بوده و اكثریت آنها به ‌دنبال ارتقای ورزش كشور هستند، اما باید توجه داشت كه ورزش یك امر مردمی است و معاونت رئیس جمهوری و سازمان تربیت بدنی نقش پشتیبانی و هدایت كننده ورزش را برعهده دارد و در این زمینه مجری نیست. فدراسیون‌ها، هیات‌ها منتخب مردم و از بدنه ورزشكاران و ورزش‌دوستان بیرون می‌آیند و قوه مجریه دخالتی در آن ندارد." "وزارتخانه شدن بخش ورزش در حقیقت بستن دست مدیران آن است و حتماً به ضرر ورزش است. اكثریت كشورهای جهان ورزش را به صورت معاون رئیس جمهوری یا وزیر مشاور اداره می‌كنند. اگر ورزش در چارچوب قواعد و در دستگاه‌های دولتی گنجانده شود، حتماً ورزش كشور آسیب خواهد دید.