کودکی گم شده است ...

کودکی سالم است که بتواند با اعتماد به نفس کودکی کند و در پس پستوهایی به نام خانه محصور نباشد، در کنار کامپیوتر و آموختن زبان و درس روباتیک از درخت هم بالا رود و دنبال همسن و سال‌های خود بدود. در این نوشتار به بررسی تربیت از دیدگاه روانشناسی می‌پردازیم.

کودکی می‌بینی رفته از کاج بلندی بالا جوجه بردارد از لانه نور و از او می‌پرسی خانه دوست کجاست ...

امروزه، دیگر نه خبری از کاج بلند است و نه خانه دوست! دیگر درختی نیست، که کودکی بازیگوش از آن بالا رود. هر چه هست آپارتمان‌های سر به فلک کشیده و پرده‌های آویخته است. دیگر کودکانمان نه آسمان را می‌شناسند نه با صدای باد آشنا هستند.

امروزه هوا آلوده است؛ بیرون رفتن ممنوع و همه محکوم به نشستن هستیم؛ در قوطی‌هایی (آپارتمان) که نامش خانه است. دیگر کودکان وقت ندارند کودکی کنند و از در و دیوار بالا روند؛ چرا که خیلی زود برچسب بیش فعال بودن را به آنان می‌چسبانند.

دیگر کودکی تعطیل! هفت سنگ و قایم موشک فراموش! بازی با توپ چند لایه پلاستیکی و شکستن شیشه پنجره خانه منیره خانم تاریخ مصرف گذشته…

امروزه، کودک یعنی دانستن کامپیوتر، موبایل و تبلت، کلاس زبان و بیلیارد و اگر گاهی کودکی کمی شیطانی کرد روانشناس و وادار کردنش به کودک امروزی بودن ... ما دیده‌ایم که پدر و مادران ما گاه 7 فرزند را با امکاناتی اندک به خوبی تربیت کرده‌اند. اما این روزها حتی هفت نفری نمی‌توانیم یک بچه را خوب تربیت کنیم. ما نمی‌دانیم تا کجا و چقدر باید از تربیت سنتی و تا کجا و چقدر باید از ابزارهای مدرن تربیتی استفاده کنیم! که ابزارهای مدرن تربیتی آفت بزرگ‌تری برایمان شده؟

کودک سالم، طبیعت است و طبیعت وحشی است. این سخن برای خانواده‌های مدرن و سوپر منطقی امروزی می باشد که غرایز، رفتارها و هیجانات طبیعی کودک، زیر بار سنگین حمایت‌ها و نظارت‌های بیش از حد آنان در حال خرد شدن است.

البته نمی‌توان در آپارتمان و پای کامپیوترها و با علوم محض انتزاعی، کودکی طبیعی با غرایز و هیجانات سالم پرورش داد. کودک نیاز به فضای باز و سبز و تعاملات زیاد با طبیعت و حیوانات دارد. او نیاز به رقابت و دویدن، بازی با همسالان و نظارتی حداقلی و مؤثر دارد.

اما ما فرزندانمان را برای آینده تربیت می‌کنیم. ما اکنون در عصر ارتباطات بسر می‌بریم. در عصری که فضای مجازی متولد شد. فرزندان ما در عصری خواهند زیست که چهارچوب‌های زمان و مکان را خواهند شکست و دیگر چهار چوب‌های ماده نمی‌تواند آنان را محدود کند. اما در این دنیای مجازی و جعبه‌های جادوی مانیتورها که جای قصه‌های پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها را گرفته باید نظارت والدین باشد. متخصصین رشد کودکان معتقدند حداکثر زمان استفاده از مونیتور برای بچه‌ها نباید از دو ساعت در روز بیشتر شود.

تخیل زیر بنای بازی کودکان است. با تخیل کودک از دنیای تنها و سخت به دنیای گرم و صمیمی مهاجرت می‌کند. بهترین اسباب بازی برای کودکان اسباب بازی ساده است که به افزایش تخیل و خلاقیت کودک منتهی می‌شود. برای بازی کودک نیز باید زمان تعیین کرد.

کودکان آن طور که بزرگ‌ترها آنان را می‌بینند رفتار می‌کنند و نقش ایفا می‌ نمایند، پس از برچسب زدن به کودکان پرهیز کنید و آن‌ها را به شرطی شدن عادت ندهید. ارزش یک مفهوم کلی و مبهم است. برخی خانواده های مدرن امروزی ارزش‌های زیادی را در بسته‌های سنگین روی دوش فرزندان خود می‌گذارند.

در یک کیسه ارزشی به نام سلامتی با تعداد زیادی دستور (مسواک بزن، غذا نخور، بخور...) و در کیسه دیگر ارزشی به نام ادب و خلاصه ده‌ ها کیسه دیگر که کودک زیر بار سنگین آن تاب نیاورده و له می‌شود و به یکباره همه را رد می‌کند. برای تحمل وزن این بار والدین باید برای کودک شفاف سازی کنند. واضح بودن دستور خیلی اهمیت دارد. هدف از تربیت ساختن انسان است تا در مقابل مشکلات زندگی ماشینی امروز بتواند بایستد و سر خم نکند نه سرکش کردن کودکان و له کردن غرور و اعتماد به نفس آنان...

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: ملیحه قشقایی

تنظیم: مریم فروزان کیا