بهانه مشیت الهی به جای مسئولیت پذیری!

این حادثه اگرچه فقط دو جان‌باخته بر جای گذاشت، اما چندین خانواده را به عزا نشاند و احساسات میلیون‌ها نفر را جریحه‌دار کرد. اما پرده از بخش مهمی از مشکلات شهر تهران و ضعف‌های مدیریتی آن هم برداشت. ضعف‌هایی که اگر در این حادثه خود را نشان نمی‌داد حالا این دو زن زنده و در کنار خانواده‌های خود بودند.

به همین دلیل است که حالا خانواده‌های داغدار این دو نفر تاکید می‌کنند که از نظر آنها عامل اصلی مرگ عزیزانشان کوتاهی آتش‌نشانی تهران است و به‌همین دلیل از این سازمان شکایت خواهند کرد.

بر همین اساس واکنش قانونی به موضوع مرگ دلخراش دونفر از شهروندان عزیز تهرانی نخستین وظیفه شورای شهر و نمایندگان مردمی آن است.

آنچه واضح است در جریان عملیات نجات با وجود حضور به‌موقع ماموران آتش‌نشانی به‌منظور اطفای حریق و کمک به افراد گرفتارشده در آتش و نقص فنی بالابر آتش‌نشانی سبب تاخیر در عملیات نجات عنوان شده است و همین مساله نیز سبب خستگی و ترس حادثه‌دیدگان شده و ناامید، ناتوان و خسته به پایین سقوط می‌کنند.

یادمان باشد که همه سازمان‌های خدمتگزار وظیفه دارند که به‌موقع وظایف خود را انجام دهند شاید بسیاری از هزینه‌ها برای لحظات حساس و بحرانی انجام ‌شود در حالی‌که در مواقع غیربحرانی نیازی به آنها احساس نمی‌شود. سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی از جمله این سازمان‌هاست که باوجود داشتن نیروهای ایثارگر و فداکار باید از تجهیزات و ماشین‌آلات کارا و آماده برای عملیات به‌موقع برخوردار باشد. از همین‌رو است که مسوولان سازمان آتش‌نشانی و شهرداری تهران از طرف شورای شهر مورد بررسی، توجه، پیگیری و نظارت قرار می‌گیرند

اما در صورت اثبات سوء نیت مسئولان سازمان آتش نشانی و شهرداری تهران مجازات آنها چه خواهد بود؟

بر اساس قانون، وظیفه آتش‌نشانی فقط به مبارزه با حریق خلاصه نمی‌شود، بر اساس اساسنامه سازمان‌های آتش نشانی وظیفه این نهادها شامل نجات محبوس‌شدگان، مقابله و پیشگیری از سقوط اجسام در زیر آوار ساختمان و تمام مواردی است که در آن جان و مال شهروندان در معرض خطر است و بر این اساس این سازمان‌ها در مقابل آسیب‌های وارده به اشخاص مسئول و پاسخگو هستند.

بر اساس قانون مجازات اسلامی در صورتی که بی‌احتیاطی و رعایت نکردن نظامات دولتی توسط مقصر اثبات شود وی در برابر شخص مسئول بوده و علاوه بر آن به مجازات مقرر قانونی خواهد رسید.

بر اساس ماده 616 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 بخش تعزیرات «در صورتی که قتل غیر عمد به واسطه بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا اقدام به امری که مرتکب در آن مهارت نداشته است یا به سبب عدم رعایت نظامات واقع شود مسبب به حبس از یک تا سه سال و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم خواهد شد مگر این که خطای محض باشد.»

ماجرای اتش سوزی ،سرد نمی شود

احمد مسجدجامعی، رئیس شورای شهر تهران در چهل و یکمین جلسه شورای دوره چهارم، گزارشی از بازدید خود از خانواده قربانیان این سانحه ارائه کرد و گفت: "سازمان آتش آنشانی باید پاسخگوی عملکرد خود باشد و شورا نیز در این ماجرا کوتاه نمی آید و پیگیری خواهد کرد. همانطور که کارگروهی تشکیل شده و ما یک هفته به آتش نشانی فرصت داده ایم پاسخ خود را درباره این سانحه اعلام کند، در صورتی هم که پاسخ نداد، آن را هم پاسخ تلقی می کنیم.»

رئیس شورای شهر به نقل از پسر یکی از خانمهایی که در این حادثه جان داد، گفت پسر این خانم می گفت من اصلا نمی دانستم مادرم برای خرج خانواده، کارگری می کند و روز تعطیل هم برای کار می رود. روز حادثه، مادرم با من تماس گرفت و گفت دچار مشکل شده ام. من هم از میدان حسن آباد، بلافاصله با موتور خودم را به محل سانحه در تقاطع خیابانهای جمهوری و ابوریحان رساندم، ولی کار از کار گذشته بود."

پیش از رئیس شورای شهر، معصومه آباد، عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شورای شهر از رسانه ها انتقاد کرد که به صورت یکسویه، اخبار مربوط به این سانحه را پوشش می دهند. او گفت در مقابل انتقادات رسانه ها، روحیه آتش نشانها از بین رفته و نباید اجازه داد تا در فضای احساسی، مسئله مطرح شود.

در پاسخ به او، فاطمه دانشور، رئیس کمیته اجتماعی این شورا گفت: "در بازدیدی که از خانواده قربانیان داشتم، متوجه شدم این افراد از طبقات فرودست جامعه هستند و نباید اجازه بدهیم کسی که قصور کرده، از پاسخ شانه خانه کند."

او به طور مشخص سازمان آتش نشانی را در این سانحه، مقصر اعلام کرد و گفت: "حداقل کاری که این سازمان می تواند کند، عذرخواهی از مردم و بازماندگان قربانیان است، چون در این سانحه، احساسات عمومی مردم جریحه دار شده و فضای فعلی، فضای بی اعتمادی بین مردم و مسئولان است."

با وجودی که ما درخواست کرده ایم و قرار بود آقای خوشزاد، مدیرعامل سازمان آتش نشانی شهرتهران برای پاسخگویی به سئوالات اعضای شورای شهر بیاید، ولی او این کار را نکرده است، باید این سازمان پاسخگو باشد. نباید اجازه بدهیم زمان بگذرد و داغ این حادثه سرد شود."

اما در این میان برخی هم اظهارات عجیبی را ارائه می کنند

معاون خدمات شهری شهرداری تهران کشته شدن دو نفر از شهروندان در حادثه آتش سوزی خیابان جمهوری را خواست و مشیت الهی دانست و گفت: در یک میلیونیوم حوادث پیش می آید که نقص فنی رخ بدهد!

عبداللهی نتیجه گیری کرد: تنها دلیل سقوط این دو خانم، ترس بیش از حد آنها بوده، زیرا چنین استنباط کرده اند که آتش به این اتاق هم سرایت می کند یا آتش نشانی نمی تواند اینها را نجات بدهد. در حالی که اگر افراد حاضر در اتاق این دو خانم را تسکین می دادند یا این دو خانم هول نمی شدند، مانند 5 نفر دیگر توسط آتش نشانی نجات می یافتند.

خواهش می کنم از این زاویه به موضوع نگاه کنید که آیا خطای انسانی یا اهمال کاری در عملیات نجات صورت گرفته است. نقص فنی و ایراد ماشین آلات در یک میلیونیوم حوادث ممکن است رخ بدهد. در فیلم دیده می شود که آن مرد جوانی که در نهایت نجات می یابد، سعی می کند با یکی از این خانم ها صحبت کند و حتی دست وی را بگیرد و در فیلم به نظر می رسد که آن خانم هم تلاش می کند به سمت این آقا حرکت کند و دستش را بگیرد، اما در نهایت نمی تواند تعادل خود را حفظ کند و به پایین سقوط می کند.

عبداللهی درباره عملکرد آتش نشانی گفت: در یک سال اخیر 1390 نفر از آتش سوزی نجات یافته اند. سازمان ما همین سازمانی است که 40 شهید تا کنون داشته است. این سازمانی است که ما همین امسال شهیدی مانند امید عباسی را داشته ایم. این سازمان جانفشان و از خود گذشته است. آمار کشته های ما در سال 91 در تهران حدود 21 نفر بوده است. در حال حاضر با گذشت 10 ماه از سال 92 با احتساب این دو نفر که خود را به پایین پرتاب کرده اند، 11 نفر کشته داشته ایم و برای کاهش این آمار تلاش می کنیم. اما شما نباید روحیه یک تیم 5000 نفره زحمتکش را زیر سوال ببرید.

وی در پایان گفت: آقای خوشزاد در هنگام وقوع حادثه در بیت حضور داشت، اما وقتی به وی زنگ زدند بر سر صحنه حادثه حاضر شد. اما خواست خدا و مشیت الهی این بوده که این دو خانم جان خود را از دست بدهند!

اما این توجیه قابل پذیرش نیست و باید اثبات این مسئله توسط مسئولان پیگیری شود لذا برای این که بتوانیم به یک جمع بندی در مورد مسئولیت مدنی این سازمان برسیم باید در نظر داشته باشیم که آیا می‌توان تقصیر این سازمان را اثبات کرد یا خیر؟

مطابق نظریه «تقصیر» که از نظام فرانسه گرفته شده است، سازمان آتش‌نشانی در صورتی که در ایجاد ضرری به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم نقش داشته باشد، باید از عهده جبران خسارت وارده برآید، ودر صورت مسئولیت مأمور یا سازمان آتش‌نشانی باید دید که چه کسی مسئول خسارت وارده است و نگاه قانون‌گذار در این مورد چیست؟

بر اساس ماده 11 قانون مسئولیت مدنی کارمندان دولت، شهرداری‌ها و مۆسسات وابسته به آن ها اگر حین انجام وظیفه، به‌عمد یا در نتیجه بی‌احتیاطی، خساراتی را به اشخاص‌ وارد کنند، شخصا مسئول جبران خسارت هستند، اما هر گاه خسارات وارده مستند به عمل آن ها نباشد و مربوط به نقص وسایل ادارات و یا مۆسسات مزبور باشد در این صورت جبران خسارت بر عهده اداره یا مۆسسه تابعه آنان خواهد بود. پس الزام به جبران خسارت مامور آتش‌نشانی یا خود سازمان نیاز به اثبات تقصیر دارد.