داوری بدون حرف نمی‌شود
ترکیب هیئت داوران جشنواره ی امسال ، اکثریت اهالی رسانه و سینما را به یک داوری استاندارد امیدوار کرد . شائبه هایی که در یک داوری وجود دارد ، رفیق بازی ها و قرار گرفتن در بازی های جناحی و باندهای سینمایی است . ورطه ی سفارش های ستاد اجرایی هر فستیوال فیلم هم می تواند در این انتخاب ها نقش داشته باشد . علاوه بر همه ی این نکات دیدگاه اجتماعی و سیاسی ستاداجرایی جشنواره و هیئت داوران نیز در نتیجه ی قضاوت ها موثر است.
برای نگاهی که به سینمای مجرد می اندیشد و به مفهوم هنرشناسانه دراماتیک می اندیشد ، فارغ از مفهوم محتوایی فیلم ها ، یک سینمای استاندارد آرمان داوری خواهد بود که با توجه به حضور سه تن از اعضای هیئت داوران به این نکته نیز مایه هایی از امیدواری وجود داشت.
کیانوش عیاری ، پرویز شهریاری و هوشنگ گلمکانی از میان نفرات حاضر در جمع داوران به این دیدگاه نزدیک ترند و قاطبه ی نظرات و تاثیرات هنریشان بر همین دیدگاه استوار بوده است و قاعدتا داوری هایشان ، با توجه به همین منظر صورت گرفته است.
نام بردن از این سه نفر به منزله ی قائلیت به جانبداری خاص از سوی دیگر نفرات هیئت داوران نیست ، بلکه گستردگی سلایق سینمایی در این سه نفر جامعیت بیشتری دارد و صحت این گمانه زنی مستنداتی است که از این سه نفر وجود دارد.
با تمام احترامی که برای کلیه ی اعضای هیئت داوران باید قائل باشیم ولی این نکته کاملا مشخص است که وقار داوری های این دوره به نظرات خصوصا دونفر جای تامل بیشتری خواهد داشت . کیانوش عیاری و هوشنگ گلمکانی.
اما با این وجود نمی توان تمامی داوری ها را نتیجه ی رایزنی های این دو نفر با بقیه ی اعضا دانست.
دو امر ناگزیر در یک داوری هنری و سینمایی می تواند نقش داشته باشد ، اول سلیقه و بعد در نظر گرفتن شرایط سینما.
علاقه ی سینماگر ، منتقد و یا مدرس سینما به یک ژانر خاص می تواند در نتیجه ی داوری اش نقش داشته باشد . به عنوان نمونه وقتی داوری انتخاب می شود که بازیگر یا کارگردان ژانرهای کمدی است قاعدتا مجذوب شدن در یک فیلم در ژانرهای یاد شده قابل پیش بینی است . از طرفی غالب تولیدات یک جشنواره هم در این داوری دخیل خواهد بود . فرض بگیرید چند سالی فیلم های اجتماعی با کارکرد آسیب شناسی اعتیاد زیاد تولید شوند . آن وقت اگر فیلم مهم و استانداردی هم در این گونه ساخته شود ، دیده نخواهد شد . بمباران تبلیغاتی گذشته در مهجور ماندن فیلم بی تاثیر نیست . این عبارت اخیر فقط در تصمیم گیری گروهی که به عنوان داور مطرح هستند نقش دارد بلکه به تجربه ثابت شده که اقبال عمومی هم با این شرایط نسبت مستقیم دارد .
این اتفاق برای سینمای سیاسی از سال هفتاد و شش به بعد صورت گرفت . فیلم های سیاسی با کمترین استاندارد های سینمایی پرحاشیه می شدند و همین بحث های محفلی و صفحات مطبوعاتی باعث رونقشان شده بود . بعد تعداد این فیلم ها آن قدر زیاد شد که دیدن دوباره یک فیلم سیاسی لطفی نداشت . این شرایط برای بقیه ی ژانر ها هم قابل ذکر است . شاید دلیل تغییر موضع برخی کاگردان های دفاع مقدسی مثل مرحوم ملاقلی پور و ابراهیم حاتمی کیا هم چنین دلایلی بوده است .
با این همه داوری های جشنواره ی سی و دوم را نمی توان به یک جانبداری صرفا سلیقه ای محکوم کرد و یا این که در مسیر تغییر شرایط سینما در نظر گرفت . مثلا جایزه ای که به شیار 143 اهدا شد برای این نبود که به یک فیلم دفاع مقدسی ارزش گذاشته شود و یا این که رستاخیز برای پرداختن به مهم ترین موضوع فرهنگ دینی ایرانیان مورد ستایش قرار گرفته است . در میان نامزدها و جایزه بگیرها تنوع ژانری کم نظیری وجود داشت . در میان نامزدهای بخش های مختلف گونه های سینمایی توزیع نسبت مناسبی داشتند و در میان جایزه بگیرها هم این تنوع به چشم می آمد ، البته شاید این توزیع جوایز هم به نوعی دلجویی و راضی کردن همه ی شرکت کنندگان تعبیر شود . به هر حال هر اتفاقی که بیافتد موافقان و مخالفانی خواهد داشت . قضاوت هیچ گروه داوری برای طیف های مختلف نتیجه ی آرمانی نداشته و از این به بعد هم نخواهد داشت.
مجتبی شاعری
بخش سینما و تلویزیون تبیان
