3سال حبس در انتظار کپی برداران کتاب
خلق اثر ولو به طور کامل ایده نو نباشد ارزشمند است و کپی برداری از آن تخلف محصوب می شود بنابراین قوانین کیفری کشور ما به مقابله با این دسته از اعمال ضداخلاقی پرداخت اند قانون حمایت از حقوق مۆلفان و مصنفان و هنرمندان به عنوان یک قانون مادر جزو مهمترین مقرراتی است که در خصوص چنین تخلفاتی وضع شده است مواد 23و24 این قانون به وضع مجازات حبس برای کپی برداران از آثار خطی و نشریات پرداخته است به نظر مجازات حبس برای این دسته از افراد جهت جلوگیری از تکرار جرم مناسب و مۆثر باشد.
در مورد مجموعه جرایم مربوط به کپی برداری از کتاب ها و پایان نامه باید تأکید کرد که طبق قانون شاکی خصوص می تواند از دادگاه صادرکننده حکم نهایی در خواست کند که مفاد حکم در یکی از روزنامه ها به انتخاب و هزینه او آگهی شود.
اهمیت حقوق پدید آوردندگان آثار
زمانی که شخصی با تلاش خود به خلق یک اثر مثل کتاب یا پایان نامه دست می زند قطعا درصدد برخورداری از منافع مادی و معنوی در مقابل کوشش خود است در این حالت ممکن است شخص دیگری کتاب یا پایان نامه خلق شده توسط وی را به اسم خود یا فرد مورد نظرش ارایه یا منتشر کند در این جا جامعه باید از طریق ابزارهای قانونی به کمک فرد زیاندیده بشتاید اما چنانچه دولت نسبت به این امر از خود واکنشی نشان ندهد آن انگیزه و شوق ابتدایی قطعا از پدیدآورنده اثر گرفته خواهد شد.
در واقع چنین روندی باعث می شود که به گردآورنده خاص آن اثر قطعا لطمات معنوی و مادی بسیاری وارد آید در حقیقت ترویج چنین اعمال ضداخلاقی در سطح وسیع می تواند موجب خشکانیدن ریشه ابتکار و نوآوری توسط متخصصان علوم گوناگون شود در زمینه کتب و پایان نامه های منحصر به فردی که از دانشجویان و اساتید به جا می ماند نه تنها می توان آنها را شبیه یک مال دارای ارزش اقتصادی تلقی کرد بلکه آن نوآوری موجود در اثر مزبور یک حق معنوی را برای پدید آورنده اثر و حتی در نگاهی عمیق تر می توان گفت یک سرمایه معنوی را برای جامعه پدید می آورد آنچه حایز اهمیت است آن که چنین رفتارهایی بعضا از طرف افراد دارای موقعیت اجتماعی بالا واقع می شود که با سوءاستفاده از منصب علمی خود مبادرت به ارتکاب این گونه جرایم می کنند آنها با چیره دستی خاصی درصدد پوشاندن وجهه خلاف آثار خود دارند که برخوردی محکم و تخصصی نسبت به چنین اعمالی را می طلبد.
ضمانت اجرای کپی برداری
به منظور حمایت از حقوق مادی و معنوی پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری قانون گذار به تصویب یک سلسله مقررات در این زمینه پرداخته است در واقع مهمترین قانونی که مختص این تخلفات است عبارت از قانون حمایت از حقوق مۆلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب سال 1348 می باشد.
"هرکس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدیدآورنده بدون اجازه او و با عالما عامدا به نام شخص دیگری غیراز پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تادیبی از شش ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد"
در فصل چهارم این قانون تحت عنوان تخلفات و مجازات ها ماده 23 از این قانون به تعیین کیفر در این مورد پرداخته است ماده مزبور مقرر داشته است "هرکس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدیدآورنده بدون اجازه او و با عالما عامدا به نام شخص دیگری غیراز پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تادیبی از شش ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد" این ماده بسیار پرکاربرد است و می تواند جرایم وسیعی در این حوزه را شامل شود.
ماده 23 قانون حمایت از حقوق مۆلفان و مصنفان و هنرمندان بیشتر مربوط به نقض حقوق مادی است خسارات مادی وارده در این زمینه عبارت است از محرومیت خالق اثر از فروش ایده و... البته علاوه برخسارت مادی، اصولا زیان معنوی نیز به قربانیان جرم وارد می شود در این خصوص باید ماده 25 قانون حمایت از حقوق مۆلفان و مصنفان و هنرمندان را در نظر گرفت که برای متجاوزان به حقوق معنوی، حبس از سه ماه تا یک سال را پیش بینی کرده است. البته با توجه به این که فعلی واحد ممکن است دارای دو عنوان مجرمانه اخیرباشد باید مقررات قانون مجازات اسلامی جدید مصوب سال 1392 را نیز در نظر گرفت قانون اخیر در فصل پنجم خود تحت عنوان تعدد جرم در ماده 131 مقرر کرده است: "در جرایم موجب تعزیر هرگاه رفتار واحد دارای عناوین مجرمانه متعدد باشد مرتکب به مجازات اشد محکوم می شود" به این ترتیب به حکم قانون جدید مجازات جرم موضوع ماده 23 در نظر گرفته خواهد شد.
لازم به توضیح است که اگر کتاب به صورت ترجمه اثر دیگری باشد و شخص دیگری آن ترجمه را به نام خود به ثبت برساند موضوع از مصادیق ماده 24 قانون حمایت از حقوق مۆلفان و مصنفان و هنرمندان است این ماده بیان کرده است: "هر کس بدون اجازه ترجمه دیگری را به نام خود یا دیگری چاپ و پخش و نشر کند به حبس تأدیبی از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد"
تکثیر غیرمجاز نشریات
صنف تولید کنندگان آثار به موجب قوانین از حقوق حمایتی جهت تکثیر آثار خود بهره مند هستند از جمله مهم ترین این قوانین، قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی مصوب سال 1352 است قانون مذکور ابتدا اشاره می کند که حق تکثیر یا پدیدآورنده و یا وارث قانونی او است مدت استفاده از این حقوق که به وارث منتقل می شود از تاریخ مرگ مترجم سی سال است طبق این قانون نسخه برداری یا ضبط یا تکثیر آثار صوتی که برروی صفحه یا نوار یا هر وسیله دیگر ضبط شده است ممنوع است البته براساس قانون اخیر این ممنوعیت در صورتی است که تکثیر بدون اجازه صاحبان حق یا تولید کنندگان انحصاری یا قائم مقام قانونی آنان برای فروش انجام شده باشد لازم به توضیح است که حکم مذکور شامل نسخه برداری یا ضبط یا تکثیر از برنامه های رادیو و تلویزیون یا هر گونه پخش دیگر نیز خواهد بود گفتنی است که هرگاه متخلف از این قانون شخص حقوقی باشد علاوه برتعقیب جزایی شخص حقیقی مسوول که جرم ناشی از تصمیم او باشد خسارات شاکی خصوصی از اموال شخص حقوقی جبران خواهد شد در صورتی که اموال شخص حقوقی به تنهایی تکافو نکند مابه تفاوت از اموال شخص حقیقی مسوول جبران می شود.
بخش حقوق تبیان
منبع : روزنامه همشهری
