عصب‌کشی دندان نه درد دارد، نه ترس
بیشتر بیماران از درمان کانال ریشه یا عصب‌کشی دندان می‌ترسند. عصب‌کشی با وجود تمام تلاش دندان‌پزشکان برای راحت کردن آن برای بیماران، درمان خوشایندی نیست، چون ممکن است درمان برای بیمار آزاردهنده باشد و بعد از درمان و رفع بی‌حسی هم دچار درد شود.
معاینه بیمار به‌وسیله دندانپزشک، از لحظه ورود او به مطب شروع می‌شود. دندان‌پزشکان بر حسب تجربه می‌توانند بیماران مضطرب را شناسایی کنند.
نوع نشستن بیمار روی صندلی اتاق انتظار، نوع نشستنش روی یونیت دندانپزشکی، سوال‌هایی که می‌پرسد و عکس‌العمل‌هایی که نشان می‌دهد، نشانه‌هایی هستند که به دندانپزشک می‌فهماند، با بیمار مضطرب مواجه شده است.
چرا بیماران از عصب‌کشی می‌ترسند؟
واقعیت این است که عصب‌کشی نباید برای بیمار ترسناک باشد، چون با بی‌حسی موضعی حین کار، دردی احساس نخواهند کرد. بعد از تمام شدن کار هم با مصرف ضددرد‌ها در یکی دو روز اول، دردی بعد از درمان حس نخواهد کرد، اما یک تجربه ناخوشایند قبلی یا آنچه اطرافیان بیمار به او منتقل می‌کنند، باعث می‌شود به عصب‌کشی بدبین شود و از آن هراس داشته باشد!
اصطلاح رایج «عصب‌کشی» هم که ترکیبی از واژه‌های «عصب»، «کشتن» یا «کشیدن» است، استرس بیشتری به بیماران منتقل می‌کند، در حالی که اصطلاح درست «درمان کانال ریشه» است.
توضیح کاری که در درمان ریشه (همان عصب‌کشی) انجام می‌شود، ساده است.
دندانپزشک بعد از برداشتن پوسیدگی‌ها یا نسج دندانی، به کانال‌هایی که داخل ریشه دندان قرار دارند، دسترسی پیدا می‌کند.
این کانال‌ها فقط حاوی عصب نیستند و حتی در بعضی موارد عصب آنها ممکن است به علت کاهش خونرسانی، از بین رفته باشد، اما باکتری‌ها و محصولات آنها در این کانال‌ها وجود دارند.
به علاوه، عروق خونی، سلول‌های مختلف و حتی احتمالا عروق لنفی در این کانال‌ها وجود دارد.
این کانال‌ها که با پوسیدگی یا ورود میکروب‌ها از ترک‌ها آلوده شده‌اند، عفونت را تا پای ریشه می‌برند و باعث می‌شوند در اثر واکنش‌های التهابی، استخوان دور ریشه دندان دچار التهاب و تحلیل شود و از بین برود.
کاری که دندانپزشک انجام می‌دهد، این است که جلوی این روند را قبل از رخ دادن بگیرد یا اینکه بعد از اتفاق افتادن، آن را درمان کند.
این کار با خارج کردن محتویات کانال ریشه و تمیز کردن آنها، شکل دادن کانال‌های ریشه به نحوی که مواد دارویی شستشودهنده تا انتهای کانال‌ها برسد و در آخر با پرکردن کانال‌های ریشه طوری که کاملا چفت و بست شوند و امکان عبور میکروب‌ها و محصولاتشان از مسیر آنها کاهش یابد، انجام می‌شود.
این اقدام‌ها، یک تا سه جلسه طول می‌کشند. درمان کانال ریشه (عصب‌کشی) به هیچ‌وجه درمان دردناک یا ترسناکی نیست و فقط درصد خیلی کمی از بیماران بعد از تمام شدن کار، ممکن است دچار درد شدید شوند که آن نیز در نهایت با داروها قابل کنترل است، بنابراین از عصب‌کشی نترسید.
پس از درمان کانال ریشه (عصب‌کشی)
بعد از اتمام درمان کانال ریشه، دندان تازه آماده پرشدن و انجام مراحل بعدی از جمله روکش و... می‌شود.
تا زمان شروع این درمان‌ها، دندان باید با یک ماده موقتی پر شود و به هیچ‌وجه روی آن خالی نماند.
پانسمان‌هایی که در جلسه آخر درمان عصب‌کشی روی دندان قرار می‌گیرند، همین کار را انجام می‌دهند.
بعد از رفع بی‌حسی پس از درمان عصب‌کشی، ممکن است درد وجود داشته باشد. همه بیماران این درد را ندارند ولی اگر هم بروز کند، با مسکن‌های ساده مثل ایبوپروفن (در صورتی که برای بیمار منع مصرف نداشته باشند) قابل‌کنترل است.
در درصد بسیار کمی از بیماران، به‌خصوص در خانم‌ها (به دلیل شرایط هورمونی) و در دندان‌های خاص، ممکن‌است بیمار بعد از درمان یا در طول جلسه‌های درمان با درد شدید و حتی ورم مواجه شود.
حتی این شرایط هم با ضددرد‌های قوی‌تر و عوامل ضدالتهابی که دندانپزشک تجویز می‌کند، قابل‌کنترل است تا دوره آن (که یک واکنش التهابی است) سپری شود.
پس اگر این مشکل برایتان پیش آمد، نگران «عفونت» نباشید، التهاب دندان شما به زودی برطرف خواهد شد. داروهای تجویزشده هم قدرت مدارای شما را با این شرایط افزایش می‌دهند.
مواردی که لازم است بعد از عصب کشی مد نظر عزیزان باشد، به شرح زیر می باشد:
- چنانچه درد وجود نداشت، از دارو استفاده نشود.
- چنانچه درد مختصری وجود داشت، از دارو استفاده شود.
- چنانچه درد شدید و یا ورم وجود داشت، علاوه بر استفاده از داروهای تجویز شده، آمپول دگزامتازون (Dexametazon ) بصورت عضلانی تزریق شود و با دندانپزشک خود جهت انجام معاینه و کنترل تماس حاصل فرمایید.
- در صورتی که احساس کردید دندان عصب کشی شده نسبت به دیگر دندان هایتان بلندتر و برآمده می باشد، این حالت بعد از عصب کشی طبیعی است.
- چنانچه برآمدگی دندانتان غیر طبیعی و بیش از حد بود، جهت کوتاه کردن پانسمان به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
آیا می‌توان دندان عقل را عصب‌کشی کرد؟
گاهی با مراجعین دندانپزشکی مواجه می‌شویم که دندانپزشک به آنها پیشنهاد عصب کشی دندان عقل را داده است.
بسیاری از بیماران از این قضیه تعجب می‌کنند و حتی سوال می‌کنند که مگر دندان عقل قابل نگهداری و عصب کشی است؟
حقیقت این است که دندان‌های عقل از نظر انجام عصب کشی، تفاوتی با سایر دندان‌ها ندارند. آنچه که باعث می‌شود در اغلب موارد این دندان‌ها قابل نگهداری نباشند، به عوامل دیگری بر می‌گردد.
دندان‌های عقل معمولا بین 17 تا 25 سالگی در دهان ظاهر می‌شوند. گفته می‌شود به علت نرم‌تر شدن رژیم تغذیه‌ای بشر یا کوچک‌تر شدن تکاملی فک به دلیل جهش ژنتیکی یا اختلاط نژادی و … ، این دندان‌ها در حال حذف شدن از گونه بشر هستند.
به هر دلیل، در بسیاری از افراد دندان‌های عقل رویش ناقصی دارند و حتی ممکن است کاملا نهفته باقی بمانند. فقط در برخی افراد، این دندان‌ها به طور کامل رویش پیدا می‌کنند و در ردیف با سایر دندان‌ها قرار می‌گیرند.
در صورت رویش کامل است که در جویدن می‌توانند نقش ایفا کنند، پوسیده شوند و حتی نیاز به عصب کشی پیدا کنند.
اما به این علت که اغلب این دندان‌ها محل رویش یا زاویه رویش مناسب ندارند، در جویدن نقشی ایفا نمی‌کنند و یا پشت آنها با تجمع مواد غذایی التهاب لثه‌ای ایجاد می‌شود و ممکن است کشیدن آنها توصیه شود.
عصب کشی دندان‌های عقل، امر ممکن و قابل انجامی است، ولی به چند علت دشوار است.
اولین دلیل دسترسی دشوار به این دندان‌هاست. این دندان‌ها در انتهای ردیف دندانی دهان شما هستند و دندانپزشک شما به راحتی نمی‌تواند ابزار‌هایش را به آنها برساند و آنها را عصب کشی کند.
دومین دلیل این است که مورفولوژی و تعداد کانال‌های این دندان‌ها متغیر است و درمان عصب کشی آنها نیاز به تجربه و مهارت بیشتری دارد.
اما مجموع این عوامل مانع عصب کشی دندان عقل شما نمی‌شوند. در بسیاری از موارد، یک متخصص درمان ریشه (اندودنتیست) می‌تواند با صرف وقت و مهارت بیشتر دندان عقل به درد بخور و قابل نگهداری شما را درمان ریشه (عصب کشی) کند.
دندانپزشک شما قبل از اینکه پیشنهاد عصب کشی دندان عقل شما را مطرح کند، در مورد نقش آن در جویدن، امکان تجمع مواد غذایی در پشت دندان (اصطلاحا پاکت پریودنتال)، وجود دو دندان آسیاب دیگر و نیاز شما برای باقی ماندن این دندان، بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد و بعد نظر خود را در مورد کشیدن یا نگه داشتن این دندان با شما در میان می‌گذارد.
بعد از تایید این موارد، دندان عقل شما می‌تواند مانند هر دندان دیگری عصب کشی شود، پر شود و در دهان شما باقی بماند.
فرآوری: نیره ولدخانی
منابع:
هفته نامه سلامت - دکتر علی مرسلی ، متخصص درمان ریشه دندان
کلینیک دندانپزشکی دکتر باغستانی
سایت دندانه (بانک اطلاعات دندانپزشکی ایران)
مطالب مرتبط:
مراحل عصب کشی دندان(با تصاویر)
آیا از آمپول دندانپزشکی می ترسید؟
مراحل پُر کردن دندان(با تصاویر)
