اثبات حسن نیت ایران در همکاری با آژانس

دور جدید مذاکرات ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چارچوب توافق ژنو در تهران برگزار شد و این بار جمهوری اسلامی ایران سطح بالاتری از همکاری‌ها را با جامعه بین‌الملل به نمایش گذاشت. اگرچه در طول بیش از یک دهه گذشته هیچگاه سندی مبنی بر فعالیت‌های غیرصلح آمیز هسته‌ای از سوی ایران، توسط آژانس ارائه نشده است و گزارشات مدیر کل اژآنس همواره نشان داده که فعالیت‌ها کاملا صلح آمیز است، اما همواره با تحریکات و فشارهای لابی‌های صهیونیستی و غربی، این نکته در گزارشات مورد تاکید قرار گرفته بود که آژانس نمی‌تواند به طور کامل عدم انحراف ایران در آینده را تضمین کند. این مساله باعث ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و تحمیل چهار قطعنامه تحریم از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد به ایران و تحریم‌های یکجانبه اروپا و آمریکا شد. این در حالی بود که ایران همواره همکاری خود در بازرسی‌ها را به جهانیان ثابت کرد و با طراحی مدالیته در چند سال قبل به سوالات آژانس پاسخ گفت. اما هیچ‌کدام از این اقدامات رویکرد خصمانه غرب را کمرنگ‌تر نکرد و حتی دامنه تحریم‌ها را شدت بخشید. عدم صداقت برخی بازرسان و ارائه گزاشات هسته‌ای ایران به آژانس‌های اطلاعاتی و جاسوسی کشورهای معاند، ترور 4 دانشمند هسته‌ای کشورمان را به ارمغان آورد اما ایران هیچگاه از مسیر خود تخطی نکرد. با روی کارآمدن دولت یازدهم و فراهم شدن فضای بین‌المللی، توافق ژنو حاصل شد و امر بر این قرار گرفت که آژانس ماهیت صلح‌آمیز فعالیت‌های ایران را تائید کند. در اولین گام با حضور آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تهران توافقنامه‌ای 6 بندی به مرحله اجرا درآمد که از گام‌های مهم آن بازدید بازرسان آژانس از معدن گچین و راکتور آب سنگین اراک بود. این توافقات نه ناشی از تعهدات ایران در اجرای پادمان‌های آژانس بلکه ناشی از حسن نیت ایران بود.

در جدیدترین اقدام نیز ایران و آژانس در مذاکرات فشرده 3 روزه اخیر و در راستای همکاری‌های داوطلبانه، علاوه بر بیانیه تهران در راستای تفاهم‌های صورت گرفته در قالب برنامه اقدام مشترک بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای 1+5 در موارد زیر نیز برای همکاری اعلام آمادگی کرد:

1- ارایه اطلاعات مورد توافق دو طرف و دسترسی مدیریت شده مرتبط با معدن ساغند یزد.

2-  ارایه اطلاعات مورد توافق دو طرف و دسترسی مدیریت شده مرتبط با کارخانه تغلیظ اردکان.

3-  تحویل پرسشنامه اطلاعات طراحی (DIQ) بروز شده راکتور IR-40 اراک.

4-  اتخاذ اقدام در جهت به نتیجه رسانیدن رهیافت پادمان برای راکتور IR-40 اراک.

5-  ارایه اطلاعات مورد توافق دو طرف و تنظیم بازدید فنی از مرکز لیزر لشکرآباد.

6-  ارایه اطلاعات مواد چشمه source material، که هنوز به ترکیب و خلوص لازم برای ساخت سوخت و یا غنی‌سازی نرسیده‌است، شامل واردات چنین موادی به ایران و استخراج اورانیوم از فسفات توسط ایران.

7- ارایه اطلاعات و توضیحات به آژانس به منظور ارزیابی اظهاریه ایران در مورد نیاز یا کاربرد توسعه EBW (نسل جدید چاشنی‌های ایمن).

این سطح از همکاری‌ها فراتر از تعدات ایران است اما در چارچوب توافق‌نامه ژنو و اثبات حسن نیت ایران امری ضروری به نظر می رسد. چه اگر خارج از این مساله بود قطعا مقامات کشورمان تن به آن نمی دادند همانگونه که هر زمان غرب از توافقاتش شانه خالی کند روند قبل از توافق ژنو بازخواهد گشت. در این میان نکته‌ای که به نظر می‌رسد می‌تواند این همکاری را تحت الشعاع قرار دهد برخی اظهارات ناپخته و خام مقامات آمریکایی است. این اظهارات با هر نیتی مطرح شود، آینده مذاکرات و توافق ژنو را هدف قرار خواهد داد. از سوی دیگر باید قبول کرد که این اظهارات بیشتر برای افکار عمومی داخلی آمریکا و دوستان اسرائیلی آنان است تا نشان دهند که در کنار آنها خواهند ماند. در نوشتارهای قبل توسط نگارنده تاکید شد که وضعیت آمریکا در منطقه با توجه به روند شکست مذاکرات صلح خاورمیانه و اوضاع سوریه و برخی متحدانش، حالت تزلزل به خود گرفته است و از این رو مقامات آمریکایی در صدد هستند که آنها را در کنار خود نگاه دارند. در این سوی میدان، برخی اظهارنظرهای داخلی نیز به نظر می‌رسد، دولت یازدهم را هدف گرفته است و لذا این امر آینده همکاری‌ها را ممکن است دچار خدشه کند. از این رو باید ضمن واکنش منطقی در برابر اظهارات مقامات غربی، بر اساس توصیه مقام معظم رهبری باید به دولت فرصت داده شود تا اهداف و برنامه‌های خود را پیش برده و کشور را از دام تحریم‌ها و به تعبیر رهبر معظم انقلاب از شر مطلق آمریکا برهاند.