تبیان، دستیار زندگی
در بدن موجودات مختلف اساس اولیه بر پایه سلول است یعنی سلول تمامی کارهای خود را انجام می دهد و هماهنگی با سلول های اطراف به نتیجه ختم می شود که عملکرد آن بافت یا ارگانل را به وجود می آورد...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

میتوکندری

اهداف:

آشنایی با ساختارهای درون سلول 

آشنایی با میتوکندری و ساختارهای درونی آن 

آشنایی با عملکرد میتوکندری

شرح درس:

در بدن موجودات مختلف اساس اولیه بر پایه سلول است یعنی سلول تمامی کارهای خود را انجام می دهد و هماهنگی با سلول های اطراف به نتیجه ختم می شود که عملکرد آن بافت یا ارگانل را به وجود می آورد. خود سلول نیز از اندامک هایی تشکیل شده است که هر یک، یکی از وظایف را انجام می دهند. یکی کار تامین انرژی، یکی کار بسته بندی و یکی کار ترجمه را بر عهده دارد. در این چند طرح در مورد این اندامک ها صحبت خواهیم کرد. 

میتوکندری

میتوکندری

میتوکندری یکی از مهم ترین این اندامک ها ست. میتوکندری واژه ای یونانی است که از دو بخش mito به معنی نخ و chonderia به معنی دانه می باشد. وجود میتوکندری اولین بار در سال 1890 توسط ریچارد التمن(richard altman) آلمانی گزارش شد و بیوبلاست نام گرفت در سال 1897 فردی به نام benda اجزا اصلی آن را توصیف کرد و به آن میتوکندریون گفت.

میتوکندری

میتوکندری به اشکال بیضی – کروی و گاهی دمبلی( شکل قبل از تقسیم آن ) می باشد. توسط میکروسکوپ نوری قابل مشاهده است ولی ساختارهای درونی توسط میکروسکوپ الکترونی دیده می شود.

میتوکندری

دقیقاً یادمه ترم 3 دانشگاه که بودیم استادی برای ما در مورد میتوکندری صحبت می کرد و از قول استادش این جمله را به ما گفت که " استادش گفته که خدا را میشه تو میتوکندری بیشتر از بقیه اندامک ها دید".
اندازه و شکل میتوکندری بسته به شرایط تغییر می کند. هر چه میتوکندری جوان تر باشد کروی تر است که ابعاد آن 0/5  تا 1 میکرون می‌باشد.

هنگامی که سلول فعالیت بیشتری داشته باشد تعداد میتوکندری ها بیشتر می شود و پس از رسیدن به آرامش (کاهش فعالیت) تعداد میتوکندری کاهش می یابد. تراکم در یاخته های ماهیچه ای، یاخته های ترشحی و تاژک ها بیشتر از سایر نقاط است. میتوکندری ها در پروکاریوت ها وجود ندارد اما در همه ی یاخته های یوکاریوت یافت می شود.

میتوکندری دو غشای بیرون و درونی دارد که غشای بیرونی صاف ولی غشای درونی دارای چین های تیغه مانندی است که "کریستا" (crista) نامیده می‌شود و فضای بین دو غشا را "فضای بین غشایی" می نامند.

فضایی که توسط غشای درونی به وجود می آید را "ماتریکس میتوکندری" می‌نامند که محتوی آنزیم های چرخه کربس

(TCA) و نمک و آب، پروتئین، DNA، گرانول های ریز و متراکمی مملو از کلسیم، منزیم، فسفات و ساختمان های ریبوزوم مانند می‌باشد. هر چه تعداد کریستا بیشتر باشد میزان تولید ATP بیشتر است. غشاء داخلی مقادیر بیشتر پروتئین نسبت غشاء خارجی دارد و برعکس در غشاء خارجی فسفولبید و کلسترول بیشتر یافت می شود.

میتوکندری

نقش میتوکندری:

به عنوان مرکز مولد انرژی سلول می‌باشد که قادرند انرژی شیمیایی نهفته در مواد آلی مختلف را به انرژی قابل استفاده سلول یعنی آدنوزین تری فسفات (ATP) تبدیل نمایند. میتوکندری ها به طور یکنواخت در سیتوپلاسم پراکنده اند با وجود این در برخی حالات، در جاهایی نیازمند به انرژی فراوان مستقر می شوند. همچنین هرچه مصرف انرژی سلول بیشتر باشد، اندازه میتوکندری‌ها بزرگ تر و تعداد آن ها بیشتر خواهد بود و برعکس. مهم ترین نقش میتوکندری انتقال یون از غشای خود است. تغییرات انرژی در یاخته با مداخله ی میتوکندری و کلروپلاست انجام می شود.


فیلم

  • زیست شناسیطرح درس 93
  • توضیح فیلم: میتوکندری نقش تامین انرژی در بدن را دارد. یکی از انواع انرژی که بیشترین کاربرد را داردATP است. در این اندامک الکترون ها از فضاهای داخلی اندامک عبور کرده و به ماتریکس می رسند و در آنجا در مجاورت آنزیم های مختلف انرژی نهفته در مواد شیمیایی به ATP مبدل می شود.

    منشا میتوکندری:

    در این مورد سه حالت در نظر گرفته شه است:

    1. ساخت میتوکندری جدید:

    برای ایجاد میتوکندری حفره های سیتوپلاسمی تشکیل می شود، که این روند با جوانه زدن و تغییر غشای پلاسمایی همراه است. جوانه ها رشد می کنند و در آن ها حجره هایی به وجود می آید بدین ترتیب کریستا تشکیل می شود.

    2. تغییر شکل غشای پلاسمایی به میتوکندری:

    مطالعه ی یاخته ی کبد موش و تار عصبی خرچنگ ماهی نشان می دهد میتوکندری از غشای پلاسمایی چین خورده و شبکه ی اندوپلاسمی منشا گرفته اند. در برخی حالات میتوکندری از لایه لایه شدن غشای هسته به وجود می آید.
     برخی معتقدند میتوکندری در ابتدا باکتری بوده که با یاخته های یوکاریوت همزیستی داشته اند.

    3. همانند سازی میتوکندری:

    وجود DNA,RNA و پروتئین ها همچنین سیستم سنتز فسفولیپید و مسیر ها پیچیده ی متابولیسمی همه دلیل بر منشا میتوکندری از میتوکندری قبلی است.
     
     میزان سنتز میتوکندری توسط هسته کنترل می شود هر میتوکندری محتوی یک یا چند مولکل DNA است که در بخش مرکزی آن قرار دارد. مقدار RNA موجود در میتوکندری حداقل 20 بار بیش از DNA است و تقریبا همه ی انواع tRNA در آن موجود است. وجود mRNA و ریبوزوم هادر میتوکندری نشان می دهد که سنتز پروتئین به طور کامل درون میتوکندری انجام می شود.


    مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل سامانی

    تنظیم: یگانه داودی