مرگ همیشه در کمین است

سید احمد فاطمی ، درباره مرگ  اظهار کرد: مرگ مانند زندگی از مسایل پیچیده‌ای است که هنوز از نظر علمی و فلسفی اسرار آن روشن نشده است.

وی با بیان این‌که آن‌چه برای انسان آشکار شده، آثار مرگ است، افزود: مرگ یکی از حوادث بسیار مهم زندگی انسان است. این مساله هم برای کسانی که ایمان به مبدأ و معاد دارند و هم برای افرادی که اعتقادی به زندگی پس از مرگ ندارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. انسان‌ها  پذیرفته‌اند که یکی از حوادث غیرقابل اجتناب زندگی انسان مرگ است که با رسیدن زمان آن پرونده عمر انسان بسته می‌شود و چراغ زندگی انسان خاموش خواهد شد.

نویسنده کتاب «مرگ از دیدگاه امام علی(ع)» عنوان کرد: در مقابل، مرگ از دیدگاه مومنان انتقال از دنیایی محدود و فانی به دنیایی نامحدود و باقی است. کسانی که این مبنای فکری را قبول ندارند مرگ را مانند خاموشی شمعی می‌دانند که پس از خاموش شدن، از بین خواهد رفت و اثری از او نخواهد ماند.

وی افزود: هر انسان عاقلی در زمان حیات خود باید به مرگ بیندیشد، به ویژه افرادی که به مبدأ و معاد معتقدند و می دانند که مرگ آغاز زندگی همیشگی و جاودان است و ثمره عمر انسان پس از زندگی محدود او در دنیای فانی، در جهان باقی خواهد بود.

نویسنده کتاب «مرگ از دیدگاه امام علی(ع)» با بیان این‌که در این کتاب دیدگاه اندیشمندان مهم قرن حاضر بیان شده است تا مقدمه‌ای برای بیان دیدگاه حضرت امیرالمومنین(ع) باشد، اظهار کرد: امام علی(ع) از ابعاد مختلف به مرگ نگریسته است. یک نگاه ایشان درباره امیال و مسایل نفسانی انسان است که مرگ را عامل کنترل نفسانیت و هوس‌های حیوانی انسان می‌داند. نگاه دیگر بیانگر این است که انسان به هر گونه‌ای که زندگی کند، پس از مرگ برسر سفره اعمال خود خواهد نشست و اعمال او در این دنیا سرنوشت او در جهان آخرت را تعیین خواهد کرد. این نوع نگاه انسان را تشویق می‌کند تا اعمال خود در دنیا را ثمربخش بداند و سختی‌ها را راحت‌تر تحمل کند.

این نویسنده حوزه دین اظهار کرد:  اگر با این نگاه به مرگ بیندیشیم، مرگ برای انسان نشاط‌‌ آور خواهد بود، چرا که هر قدمی که انسان در این دنیا برمی‌دارد او را به سمت خداوند و زندگی سعادتمندانه هدایت خواهد کرد.

فاطمی یادآور شد: نگریستن به مرگ با نگاه به دیدگاه امیرالمومنین(ع) انسان را با زندگی همراه با نشاط هم‌سو خواهد کرد و کمک می‌کند تا هر فرد زندگی بر مبنای اخلاق و اصول انسانی در دنیا داشته باشد.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که «چه تفاوتی میان نگاه دینی و نگاه فلسفی به مرگ وجود دارد؟» اظهار کرد: بسیاری از فلاسفه، عالمان دینی هستند. به عنوان مثال ملاصدرا یکی از فیلسوفان مسلمان دنیا است و به طور طبیعی دیدگاه او به مرگ همراه با نوعی نگاه مذهبی و دینی است. فیلسوفان غربی درباره دیدگاه مرگ به دو دسته تقسیم می‌شوند. برخی به معاد و زندگی پس از مرگ معتقدند و دسته دوم مرگ را پایان زندگی می‌دانند.

وی گفت: از دیدگاه اسلامی فیلسوفان غربی که معتقد به زندگی پس از مرگ هستند، نوعی نگاه الهی دارند و مرگ را آغاز زندگی جاودانه می‌دانند و به مرگ به عنوان انقباض روحی نمی‌نگرند، بلکه مرگ را محصول زندگی انسان می‌دانند، مانند کانت که مرگ را پایان زندگی نمی‌داند.

نویسنده کتاب «خودخواهی و خودسازی» عنوان کرد: کانت درباره مساله «وجدان» نظریه‌های خوب و قابل قبولی دارد و وجدان را به مرگ گره می‌زند و معتقد است که هر انسان با وجدانی باید به گونه‌ای زندگی کند که پس از مرگ بتواند پاسخ‌گوی اعمال خود باشد. درست است که کانت فیلسوفی مسلمان نیست اما دیدگاه او تفاوت چندانی با نگاه فیلسوفان مسلمان به مرگ ندارد. البته دانشمندان مسلمان به مرگ جدای از بحث فلسفی و با استناد به نگاه پیامبر(ص)، قرآن و روایات معصومین(ع) نگاه می‌کنند.

فاطمی یادآور شد: فیلسوفان مسلمان با نگاه به مرگ از دیدگاه دین اسلام، متعبدانه می‌پذیرند که مساله مرگ چیست و انسان بعد از مرگ چگونه زندگی خواهد کرد. نکته مهم این‌که انسان پس از مرگ باید پاسخ‌گوی رفتاری باشد که در زندگی انجام داده است. اگر کسی مرگ را به عنوان یک وحی پذیرفته باشد، مرگ به عنوان یک باور دینی منجر به کنترل رفتار و اعمال او در زندگی می‌شود و به انسان کمک می‌کند تا مصائب زندگی دنیوی را به راحتی تحمل کند، چرا که اعتقاد به مرگ منجر می‌شود انسان به حوادث ناگوار زندگی به عنوان تقدیر و سرنوشت نگاه کنند.

وی با بیان این‌که اگر انسان صبر و تحمل داشته باشد، آرامش پیدا می‌کند و در نتیجه، نگاه و یاد به مرگ برای انسان مومن به نوعی آرامش‌بخش خواهد بود، گفت: نوع نگاه هر فردی به مرگ ارتباط مستقیمی با اعتقاد او به زندگی پس از مرگ دارد، به این معنا که هر انسانی به هر روشی که زندگی می‌کند به مرگ هم آن‌گونه می‌اندیشد. اگر فردی معتقد به خداوند باشد و بداند رفتار او در روز قیامت بازخواست خواهد شد، به گونه‌ای زندگی خواهد کرد که بتواند پاسخ‌گوی اعمال خود باشد.

کتاب «مرگ از دیدگاه امام علی(ع)» با شمارگان هزار نسخه، در 216 صفحه و به بهای 80 هزار ریال برای نخستین بار از سوی انتشارات بوستان کتاب منتشر شده است.