چگونه خدا را ببینیم؟
بیست سال است که تقریباً خدا خدا می کنم و خدا را می پرستم و به خدا می گویم که اگر هستی یک علامتی ،یک نشانه ای به من نشان بده که متوجه بشوم واقعاً هستی. هنوز چنین چیزی را دریافت نکرده ام، کم کم دارم شک می کنم که اصلاً خدا هست یا نیست و شاید من اشتباه فکر کردم یعنی این خدایی که من فکر می کنم نیست، یک خدای دیگری هست. آیا این فکر صحیح است؟
پاسخ:
بحث بر سر نشانه خداست. آن چه که ما مشاهده می کنیم همگی نشانه های خداست. زمین و آسمان و خود ما و همه موجودات آیه و نشانه خدا هستند و اینها همه تجلی اسماء و صفات خداوند متعال هستند. خالقشان خداست بنابراین مشکل در نبود نشانه نیست. مشکل در دقت نکردن و خوب نگاه نکردن است. خیلی ها می گویند من ندیدم، چنین چیزی دلیل نمی شود که، وجود نداشته که ایشان ندیده است. جهان پر است از آثار مخلوقات و آثار ذات باریتعالی ولی نگاه می خواهد، که انسان این مخلوقات را ببیند.
نکته ای که من عرض می کنم اینکه خداوند علاوه بر آن نشانه های تکوینی که ما از آن نشانه های تکوینی خدا هستیم. همه ابعاد وجودی ما، همه ی آن آثار و عظمتی که در انسان هست همه بیان گر عظمت و ویژگی های خالقش است. علاوه بر اینها خداوند سفرائی هم برای من و شما فرستاده، صدوبیست وچهار هزار پیغمبر فرستاده است. آنها همگی آمدند تا یک حرف را بزنند. همه گفتند ما از طرف خدا آمده ایم. یکی نگفته من از طرف دیگری آمدم. یکی نگفته من شما را به دیگری دعوت می کنم. صدوبیست وچهار هزار پیغمبر در طول تاریخ آمدند و آمدنشان هم، از مسلّمات است، همان گونه که نمی شو در روز شک کرد، در وجود شخصی به نام شاه عباس شک کرد، در وجود شخصی به نام حضرت ابراهیم علی نبینا و آله وعلیه السلام شک کرد، به هر حال ایشان آمده و گفته من پیغمبر خدا هستم، معجزاتی ارائه کرده است. آخرین شان هم که نه تنها به عنوان سفارت الهی از طرف خدا برای ما و همه بندگان خدا از جن و انس آمده، که یک نامه هم از طرف خدا آورده، نامه ای که زنده و جاوید است، نامه ای که هر روز ایشان می تواند بخواند، نامه ای که معجزه است ودیگران نمی توانند مثلش را بیاورند و آن قرآن کریم است.
بنابراین نمی توانیم بگوییم نیست این لطفی است که فراوان هم هست یکی، دوتا، ده تا، صدهزار تا هم نیست، فقط عنایت می خواهد و مطالعه کردن. باید قرآن را به عنوان نامه خدا و به عنوان کلام خدا که خداوند این نامه را توسط سفراء خودش از فرشتگان برای سفیر اعظمش پیامبر عظیم الشان اسلام فرستاده و پیامبر هم ابلاغ کرده به همه مسلمانها و به همه بشریت تا انقراض عالم و همه جن و انس خواند.. قرآن اظهار می کند که من معجزه الهی هستم آیه قرآن "هل من مبارز" می طلبد و اینها فراوانند که نمی خواهیم همه را وارد بشویم.
بنابراین، این نکته که من نشانه ای از خدا نمی بینم، عرض می کنم که باید دقت کرد، چرا که هست ، نشانه فراوان است ، از بس زیاد است دقیقاً مثل این می ماند که انسان در دریا باشد بعد بگوید من آب نمی بینم. علّت، زیادی آب است نه این که آب نیست بلکه واقعاً انسان نمی بیند. کثرت آب که اجازه نمی دهد انسان آب را ببیند. اگر از ماهی بپرسید که آب چیست می گوید آب کو، آب وجود ندارد، کدام آب؟ نور هم که زیاد می شود دیگر انسان نمی تواند ببیند و از فرط زیادی و کثرت قابل مشاهده نیست.
پس به این شکل که گفته می شود نیست و مورد تأیید هم نیست. نشانه هست منتها نیاز به عنایت و دقت دارد اما....
به تعبیر حافظ:
تجلیگه خود کرد خدا دیده ما را درین دیده در آیید و ببینید خدا را
باید آن نگاه را پیدا کرد. و به تعبیر سعدی:
برگ درختان سبز در نظر هوشیار، هر ورقش دفتریست معرفت کردگار
عنایت می خواهد.
نکته دوم: این که اگر مراد این است که خداوند برای ما هم فرشته وحی را بفرستد و برای ما هم یک پیام خصوصی بفرستد. باید گفت پیام های عمومی هست، هر شب که می خوابیم، هر روز که بلند می شویم، هر لحظه که غذا می خوریم. لحظه لحظه ی عمر، خدا را می بینیم.
اما اگر انتظار این باشد که یک دم و دستگاهی یا به تعبیر خیلی روشن، ما هم پیغمبر بشویم عرض می کنم که، با پیامبر خاتم نبوت خاتمه پیدا کرد و فرستادن پیک خصوصی به این شکل که خدا مثلاً فرشته ای را بفرستد و بگوید که من خدا هستم، این هم فرشته من است چنین امری امکان پذیر نیست.
اگر به شکل عمومی هم باشد که هست و فراوان هم هست. باید دقت کرد، ممکن است حتّی خداوند تجلی های خاصی بکند، به تعبیر دیگر ممکن است الطاف موردی هم، خداوند داشته باشد منتها دقت نمی شود، قطعاً این کار شده است.
اگر عنایت و توجه شود قطعاً خداوند توجهات خاصی و الطاف خاصی هم دارد. اما اینکه بخواهد به آن شکلی که در ذهن هست که در ظاهر سوال هم آمده آن انتظار، انتظار معقولی نیست و ما توصیه می کنیم که از آن تفکرات بیرون بیایید و بیشتر مطالعه شود در همین دلایل عمومی که در اطراف هست. همان فرمایش امام حسین (علیه السلام) که می فرماید: کور باد آن چشمی که تو را نبیند و زیان کار باد آن معامله گری که بخواهد معامله با تو را به دیگران واگذار بکند. به هر حال اگر واقعاً انسان این عنایت را داشته باشد محال است که خدا را نبیند.
امکان دارد که انسان در خدا شک کند؟ در حالی که آفریننده آسمان ها و زمین و خالق آسمان ها و زمین اوست.
آیا خود خدا بودن خدا، کافی نیست که او شهود همه موجودات است. این شهید را اکثر مفسرین از جمله مرحوم علامه رحمةالله علیه فرمودند: مراد از شهید اینجا شهود است. یعنی خدایی که همه می بینندش. آیا خودش برای خداییش کافی نیست؟ که شهود همه موجودات است.
انسان از چند راه خدا را می بیند، مخصوصاً از طریق قلب انسان لحظه لحظه خدا را می بیند. خداوند شهود همیشگی انسان است. همه انسان ها یعنی هر انسانی اعم از مومن و کافر همواره خدا را با چشم قلب می بینند، منتها باید دقت و عنایت کرد.
این نکته را هم اضافه بکنم که تنها راه خروج از شک که این حالت را اصطلاحاً حدیث نفس می گویند و راه مداوای آن هم در اسلام آمده توسل به خود خداوند متعال است. با ذکر لاحول و لاقوة إلا با... العلی العظیم و ذکر لا إله إلا ا... و توجه به ذات باریتعالی، چون شیطان از این حدیث نفس سوء استفاده ها می کند. البته نماز خاصی هم در مفاتیح دارد که بحث حدیث نفس را مرحوم محدث قمی مطرح کرده و نماز خاصی را برای حدیث نفس مطرح کرده، می توانید مراجعه بکنید.
در اصطلاح روایات این شک دامنگیر همه انسان ها می شود. حضرت آدم علی نبینا وآله علیه السلام به جبرئیل از همین حدیث نقس شکایت کرد. جبرئیل این پیام را از طرف خداوند متعال برای ایشان آورد که هر گاه دچار حدیث نقس شدی ذکر لاحول ولا قوه الا بالله العلی العظیم و در یک روایت دیگر هست که: لااله الا االله را تکرار بکنید.
بی دل در همه احوال خدا با او بود او نمی دیدش و از دور خدایایی کرد
خلاصه سخن
حاصل سخن این شد که عنایت و توجه شود نشانه های خدا را می توان دید، فراوان هم هست و این هم که گفته می شود چرا یک نشانه خاصی را برای ما نفرستاده است، این هم توقع و انتظار معقولی نیست زیرا این همان نبوت و رسالت الهی است که خاص افراد خاصی است که گذشته و تمام شده است.
فرآوری: دکتر جعفری
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منبع: پاسخ به سوالات اعتقادی استاد محمدی موجود در سایت رادیو معارف
مطالب مرتبط:
