تبیان، دستیار زندگی
هشتمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ایده برگزیده شیمی

هشتمین دوره ی پروژه های دانش آموزی تبیان

هشتمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز هم چون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی"پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب، علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.
ایده برگزیده شیمی هشتمین دوره ی پروژه های دانش آموزی تبیان
نام ایده : استخراج رنگ از گیاهان طبیعی و رنگ كردن

نام ارائه دهنده : شیما عرتی

زمینه و نوع پروژه : شیمی - عملی

درجه سختی:   متوسط

رنگرزی در ایران سابقه دیرینه ای دارد. بطوركلی رنگرزی با سه دسته رنگ انجام می شود:

1-  رنگ های گیاهی(سنتی)

2-   رنگ های حیوانی

3-   رنگ های شیمیایی

رنگرزی گیاهی(سنتی):

در ایران قبل از اسلام ، رنگرزی سنت های بسیاری داشته و رنگرزان از احترام خاصی برخوردار بوده اند . نقوش دیواری شوش ، سربازانی را نشان می دهد كه لبا س های چند رنگ به تن دارند كه به نظر می رسد این نقوش به وسیله نوعی چاپ با قالب باشد . كلاف های نخ و كاسه های كوچك خاص رنگرزی در حجاری های تخت جمشید نیز نمونه هایی از توسعه هنر رنگرزی در ایران می باشد .

به تبع وجود دستبافت های متنوع درایران و گسترش نساجی و قالیبافی در طول تاریخ ، رنگ و رنگ آمیزی نیز در ایران از تنوع و گسترش خاصی برخوردار بوده است . كشف" فرش پازیریك " كه رنگ های سرخ تیره ، سبز، آبی ، زرد كمرنگ و نارنجی در آن بكار رفته ، نشان از آشنایی ایرانیان با رنگرزی الیاف در دوره هخامنشی دارد . با گسترش هنر قالیبافی در دوران بعد از اسلام ، هنر رنگرزی نیز توسعه یافت . بی شك ، وفور و تنوع گیاهان رنگزا در نقاط مختلف ایران دراین امر نقش به سزایی داشته است . وجود نمونه های منحصر به فرد قالی های ایرانی در موزه های جهان شاهد این ادعاست .

از مهم ترین مراكز رنگرزی ایرام می توان به فارس، آذربایجان، اصفهان، خراسان، مركزی، كاشان، كرمان، یزد، لرستان، همدان و تركمن صحرا اشاره كرد .

ایده برگزیده شیمی هشتمین دوره ی پروژه های دانش آموزی تبیان

تعریف رنگرزی سنتی:

رنگین نمودن الیاف یا پارچه های ابریشمی ، پشمی ، كرك، و پنبه را بااستفاده از مواد طبیعی كه منشا ء گیاهی یا حیوانی دارند ، با كمك روش های قدیمی و كاملا" سنتی رنگرزی می گویند . حد اقل تا یك قرن پیش كه رنگینه های رنگینه های شیمیایی نا شناخته بودند ، الیاف مورد استفاده در نساجی بطور سنتی رنگرزی می شدند . رنگرزی سنتی ، با وجود تفاوت هایی كه در مناطق مختلف وجود دارد ، دارای فرمول مشخصی است .

ابریشم یا پشمی كه با مواد گیاهی رنگرزی می شود دارای نوعی جذابیت و زیبایی است كه به مرور زمان و در اثر استفاده و قرار گرفتن در معرض نور و مواد قلیائی و .... نه تنها از ارزش آن كاسته نمی شود بلكه به ثبات و درخشندگی آن نیز افزوده می شود . علاوه بر این، رنگ های سنتی ( گیاهی و حیوانی ) حاصل تجربه صدها ساله مردمان سخت كوش سرزمینی است كه همواره با اقتباس از طبیعت به زندگی خود رنگ بخشیده اند، به این سبب از ارزش معنوی و مادی بسیاری برخوردار هستند .

رنگ های گیاهی :

روناس، اسپرك،  نیل ( ثمل )، گل بابونه،  برگ انگور عسگری، چغندر،  پوست پیاز، سرخس عقابی، برگ درخت توت، وسمه، گل رنگ-گل جعفری، برگ انجیر، غوز پنبه، پوست انار، بلوط، پوست گردو، هلیله سماق، بنه ( پسته وحشی )، اكالیپتوس، گزنه، زعفران، تیره سرخاب از گیا هانی هستند كه در ایران یافت شده و از رنگینه های آن ها در رنگرزی استفاده می شده است .

این دانش آموز پژوهشگر در این پروژه به بررسی موارد زیر پرداخته است:

1-  تحقیق وپژوهش در مورد گیاهانی كه رنگ دارند.

2-  گرفتن رنگ طبیعی از این گیاهان

3-  تحقیق و پژوهش در مورد الیاف های موجود در ایران

4-  چه الیافی رنگ را به خوبی به خود می گیرند.

5-  ساخت کاردستی های نخی با نخ هایی که رنگ شده بود .(با اهداف بالا رفتن خلاقیت و مهارت های دست ورزی)

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان

تهیه و تنظیم: اعظم اژدری

مطالب مرتبط:

ایده برگزیده زیست محیطی هشتمین دوره ی پروژه های دانش آموزی تبیان 

ایده برگزیده زیست شناسی هشتمین دوره ی پروژه های دانش آموزی تبیان

ایده برگزیده زیست شیمی هشتمین دوره ی پروژه های دانش آموزی تبیان