سبک شناسی جواهر (٤)

[1] رک:محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج 1، ص 106؛ ج 14، ص 211، 225، 271، 272، 301، 331؛ ج 36، ص 110؛ج 37، ص 204؛ج 41، ص 61 و....

[2] به عنوان نمونه رک:همان مأخذ، ج 7، ص 82، 83، 354؛ ج 20، ص 272، 274، 304 و …

[3] محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج 18، ص 31.

[4] رک:شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، (دار الکتب الاسلامیة)، ج 5، ص 171.

[5] رک:شیخ طوسی، الاستبصار، (دار الکتب الاسلامیة)، ج 2، ص 247.

[6] یوسف بحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، (قم دفتر انتشارات اسلامی)، ج 14، ص 331.

[7] حر عاملی، وسائل الشیعة، (المکتبة الاسلامیة)، ج 8، ص 213، اقسام الحج، ب 20، ح 16.

[8] ریشه فرمایش صاحب حدائق همان طور که خود تصریح کرده، کلامی است از مرحوم شیخ جمال الدین حسن بن زین الدین (صاحب معالم) رک: منتقی الجمان فی الأحادیث الصحیح و الحسان، ج 1، ص 556، ج 2، ص 521.

احتمال داده می‌‏شود که کتاب «منتقی الجمان» در دسترس صاحب جواهر نبوده است و از همین رو در مواضعی از جمله (ج 14، ص 315؛ ج 20، ص 424) به صورت غیر مستقیم از این کتاب نقل می‏‌کند (گرچه در «جواهر» به مواردی هم برمی‏‌خوریم که از یک کتاب روایی و یا فقهی در یک جا مستقیما و در مورد دیگر غیر مستقیم نقل شده است؛ از جمله در ج 21، در ص 23 به صورت مستقیم از «تحریر» علامه مطلبی را نقل می‏‌کند و در ص 31، مطلب دیگری را به صورت غیر مستقیم از همان کتاب بیان می‏‌کند)، ولی به هر حال، اگر هم «منتقی الجمان» در دسترس صاحب جواهر - قدّس سرّه - بوده، با یک نگاه اجمالی به جواهر پی می‌‏بریم که به اندازه «حدائق» به آن مراجعه نمی‏‌کرده است و از این‌‏رو بعید است روایت از «منتقی الجمان» نقل شده باشد. شاهد دیگر بر این مدّعا آن‏که در «منتقی الجمان»، نام راوی همانند «وسائل»، محمد بن مسرور است - نه محمد بن سرو که در «جواهر» بود - و پس از ذکر سند طبق آنچه در «وسائل» هست، می‏‌گوید: نام راوی«محمد بن جزک» است نه «محمد بن مسرور» و اللّه العالم.

[9] محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج 41، ص 344.

[10] شیخ طوسی، تهذیب الأحکلام، ج 10، ص 148.

[11] حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 18، ص 318، مقدمات الحدود، ب 10، ح 2.

[12] راوی در «وسائل»، «غیاث بن ابراهیم» است، نه «اسحاق بن عمار». گرچه حر عاملی - قدّس سرّه - روایت اسحاق را مثل روایت غیاث می‌‏داند، ولی مشاهده گردید که بین دو متن تفاوت است.

[13] محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج 37، ص 28، 35، 58، 75 و....

[14] شیخ طوسی، تهذیب الأحکلام، ج 4، ص 130.

[15] حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 6، ص 365، انفال، ب 1، ح 4.

[16] محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج 41، ص 169.

[17] شیخ طوسی، تهذیب الأحکلام، ج 10، ص 120؛ شیخ طوسی، الاستبصار، ج 4، ص 249؛ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 18، ص 526: حد السرقة، باب 28، ح 13؛ ملامحسن فیض کاشانی، الوافی، ج 9، ص 47.

[18] فاضل اصفهانی، کشف اللثام فی شرح قواعد الأحکام، (انتشارات فراهانی)، ج 2، ص 276.

[19] محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج 13، ص 292. در همین زمینه رک: ج 42، ص 174.

[20] محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج 13، ص 65 و نیز در ج 1، ص 76 گوید: «بل یستفاد من اطلاق کثیر من الأخبار کما لا یخفی علی من لاحظ باب استحباب نیّة الخیر و باب کراهیة نیّة الشر من کتاب وسائل الشیعة.»

[21] محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج 14، ص 225 و....

[22] همان مأخذ، ص 330 و....

[23] همان مأخذ، ج 36، ص 110 و....

[24] همان مأخذ، ج 14، ص 211، 265 و....

[25] همان مأخذ، ج 13، ص 226، ص 250؛ ج 22، ص64؛ ج 37، ص 374، 423.

[26] وجه ذکر روایت از کتب غیر معتبر شیعه و یا روایات ضعیف از کتب معتبر و یا متون اهل سنت این است که یا با وجود ضعف سند، بر طبق روایت عمل می‌‏شده (رک: ج 13، ص 137؛ ج 37، ص 374، 423 و ...)، یا این‏که روایت را به عنوان مۆیّد و نه دلیل، ذکر نموده‌‏اند (رک:ج 14، ص 265؛ ج 22، ص 64) و یا این است که قراینی حاکی از صدور روایت و صحّت مضمون آن بوده (رک: ج 13، ص 142 و...) و بالاخره یا بدین سبب بوده است که از استدلال به روایت جواب دهند، نه این‏که بخواهند به آن تمسک کنند.

[27] به عنوان مثال رک: همان مأخذ، ج 14، ص 308 و ...

[28] به عنوان نمونه رک: همان مأخذ، ج 13، ص 291 و …

[29] رک:محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج 13، ص 292، ج 14، ص 281، ج 40، ص 56-55؛ ج 42، ص 27 و در آن جا گوید: «و قد حضرنی نسخة من الکافی معتبرة جدا و قد اعرب فیها الحُرُم بضمّتین.»

[30] امام خمینی، کتاب البیع، ج 3، ص 102 (پاورقی).