قلب

اهداف:

آشنایی با صداهای قلب 

آشنایی با اجزای به وجود آورنده ضربان قلب

آشنایی با پالس های الکتروکاردیوگرام

شرح درس:

هنگامی که انسان با یک گوشی پزشکی به قلب گوش می کند صدای باز شدن دریچه های قلبی را نمی شنود زیرا باز شدن دریچه ها نسبتاً آهسته است که به طور طبیعی صدایی ایجاد نمی کند.

اما هنگامی که دریجه ها بسته می شوند ریچ ها و مایع اطراف تحت تاثیر اختلاف فشارهای ناگهانی مرتعش می شوند و صدایی تولید می کنند که در تمام جهات قفسه سینه سیر می کند.

هنگامی که بطن ها منقبض می شوند در ابتدای انقباض صدایی شنیده می شود که بر اثر بسته شدن دریچه های دهلیزی بطنی ایجاد می شود. فرکانس این ارتعاش کم و مدت ان نسبتاً طولانی است و به صدای اول قلب موسوم است.

هنگامی که دریچه های آئورتی و ریوی در پایان سیستول بسته می شوند یک صدای محکم نسبتاً سریع شنیده می شود. این صدا به صدای دوم قلب موسوم است. البته صداهای سوم و جهارمی نیز وجود دارد.

دستگاه ایجاد ضربان قلب متشکل از دو گره مستقر در ناحیه سینوسی دهلیزی (SAN) و ناحیه ى دهلیزی بطنی (AVN) است که به هر دو بطن انشعاب می فرستد. گره سینوسی دهلیزی توده ای سلول های تغییر یافته عضله قلب است که دوکی شکل و کوچک تر از سلول های عضلانی دهلیز هستند و میوفیبریل کمتری دارند.

گره دهلیزی بطنی شبیه سلول های گره سینوسی دهلیزی است اما برآمدگی های سیتوپلاسمی آن ها در جهات مختلف انشعاب می یابند و یک شبکه را تشکیل می دهند.

دسته دهلیزی بطنی از سلول های شبیه گره دهلیزی بطنی تشکیل یافته و این سلول ها که به نام سلول های پورکنژ نامیده می شوند بزرگتر از سلول های عادی قلب است یک یا دو هسته مرکزی دارند و سیتوپلاسم غنی از میتوکندری و گلیکوژن دارند. میوفیبریل های پراکنده در محدود به محیط سیتوپلاسم هستند این سلول ها پس از سیر در لایه زیر اندوکاردی وارد بطن شده و در داخل میوکارد قرار می گیرند.

هنگامی که ایمپالس های قلبی سیر می کنند جریان های الکتریکی نیز از قلب به داخل بافت های اطراف که قلب را احاطه می کنند گسترش می یابد. هر گاه اکترودهایی روی پوست بدن در دو طرف مقابل قلب قرار داده شوند می توان اختلاف پتانسیل الکتریکی تولید شده به وسیله این جریان را ثبت کرد.

منحنی موسوم به دست آمده موسوم به الکتروکاردیوگرام است. الکتروکاردیوگرام طبیعی یک موج P، یک کمپلکس QRS و یک موج T دارد. خود کمپلکس QRS از سه موج Q ,R و S  تشكیل شده است.

موج P ناشی از پتانسیل های الکتریکی است که هنگامی که دهلیزها قبل از آن که انقباض دهلیزی شروع شود دپلاریزه می گردند تولید می شود. کمپلکس QRS ناشی از پتانسیل های است که هنگامی که بطن ها قبل از انقباض خود دپلاریزه می شوند یعنی در جریان انتشار موج دپولاریزاسیون در بطن ها به وجود می آید. بنابراین هم موج P و هم اجزای کمپلکس QRS موج های دپلاریزاسیون هستند.

موج T ناشی از پتانسیل های است كه هنگامی که بطن ها از حالت دپولاریزاسیون بیرون می آیند به وجود می آید.

این موج در عضله بطنی  0/25  تا0/35   ثانیه بعد از شروع دپلاریزاسیون ایجاد می شود و این موج T موسوم به یك موج روپولاریزاسیون است. 

فیلم

طرح درس 81

توضیح فیلم: هنگامی که ایمپالس های قلبی سیر می کنند جریان های الکتریکی نیز از قلب به داخل بافت های اطراف که قلب را احاطه می کنند گسترش می یابد.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل سامانی - تنظیم: داودی