دستگاه گردش خون

اهداف:

آشنایی با دستگاه گردش خون

آشنایی با رگ های موجود در گردش خون

شرح درس

الف: قلب:

قلب عضوی عضلانی است و خون را به داخل دستگاه گردش خون پمپ می کند و مسئول تولید هورمونی به نام فاکتور ناتریورتیک یا فاکتور دهلیزی دفع ادراری سدیم است. دیواره قلب شامل سه لایه اندوکارد، میوکارد و پریکارد است.

ب: شریان ها:

گروهی از رگ ها وابران (خارج کننده های خون) که در پی شاخه شاخه شدن خود کوچک تر شده و نقش آن ها حمل خون همراه با مواد غذایی و اکسیژن به بافت هاست.

ج: مویرگ ها:

کوچک ترین رگ های خونی که شبکه گسترده ای از لوله های نازک ایجاد می کنند. این لوله ها به طور وسیعی با هم پیوند دارند و مبادله میان خون و بافت ها از طریق دیواره آن ها صورت می گیرد.

د: وریدها:

که حاصل به هم پیوستن مویرگ ها و منتهی شدن به سیستمی از کانال ها هستند. این کانال ها همچنان که به قلب نزدیک ترمی شوند بزرگ تر می شوند. آن ها خون را به سمت قلب انتقال می دهند تا دوباره پمپ شود.

دیواره رگ از سه جز ساختمانی اصلی تشکیل شده است:

اندوتلیوم:

اپی تلیوم خاصی است که مانند سد نیمه تراوا بین دو جزء محیط داخلی، پلاسمای خون و مایع بافتی قرار دارد. سلول های اندوتلیال در تبادل بین خون و بافت های اطراف، تبدیل کردن آنژیوتانسین I به آنژیوتانسین II، تبدیل سروتونین و پروستوگلاندین ها و. . . به مواد بی اثر و لیپولیز موثر است. این بخش همچنین فاکتور وازواکتیو که مواد موثر بر تنگی و گشادی رگ اند را تولید می کنند.

بافت عضلانی:

عضله صاف رگ در همه رگ ها به جز در مویرگ ها وجود دارد. سلول های عضله صاف به فراروانی و به صورت لایه های مارپیچ در طبقه میانی رگ های خونی وجود دارد و هر سلول توسط یک تیغه پایه و بافت همبند محصور شده است.

بافت همبند:

عناصر بافت همبند با نسبت های متغیر در مکان های مختلف دیواره عروقی وجو دارند. رشته های کلاژن در جدار رگ ها وجود دارد و رشته های الاستیک در شریان های بزرگ قرار دارند.
هر رگ خونی شامل سه لایه داخلی، میانی و خارجی است که در رگ های مختلف ضخامت این لایه ها با هم فرق می کند. پایانه های عصبی در وریدها کمتر از شریان هاست. شریان های موجود در عضلات اسکلتی، اعصابی از نوع کولینرژیک اند که سبب گشاد شدن رگ ها می شوند.
بافت های با متابولیسم بالا مانند کلیه، عضله قلب و اسکلتی شبکه مویرگی فراوانی دارند. اما بافت های با متابولیسم پایین مثل عضله صاف و بافت همبند شبکه مویرگی کمی دارند.

بیشترین سرعت خون 320میلی متر در ثانیه در آئورت و کمترین سرعت در مویرگ که 0/3 میلی متر در ثانیه می باشد. مویرگ ها را رگ های مبادله ای هم می گویند زیرا امکان تبادل اکسیژن، دی اکسیدکربن، سوبسترا و متابئلیت ها بین خون و بافت را دارند.

آب و برخی از مولکول های هیدروفیل با قطر کمتر از 1/5 نانومتر و وزن ملکولی زیر 10 کیلو دالتون با انتشار از اتصالات بین سلولی از دیواره مویرگ ها عبور می کنند.

فیلم

طرح درس 80

توضیح فیلم : خون توسط قلب به بیرون پمپاژ می شود و از طریق شریان ها در بدن پخش می گردد. خون به مویرگ ها و رگ های ریز تر می رسد و توسط وریدها مجدداً به قلب برگردانده می شود.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل سامانی - تنظیم: داودی