تبیان، دستیار زندگی
از دیگر آیاتی که درباره شایستگی و منزلت حضرت علی علیه السلام نازل شده است، آیه: «الذین ینفقون اموالهم باللیل و النهار سرّاً و علانیه فلهم اجرهم عند ربهم و لا خوفٌّ علیهم و لا هم یحزنون» (بقره، 2/274) است. یعنی، کسانی که مال های خود را در شب و روز، نهان و
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

قبول قرآن و رد امام علی؟!!!!

امام علی

قرآن کریم به عنوان اوّلین و مهم ترین دلیل و سند ما مسلمانان، به فراخور مقاطع مهم تاریخی صدر اسلام، آیات متعددی را درباره حضرت علی علیه السلام ذکر کرده که دقت و تفحّص در شأن نزول آن آیات، سیمای امام علی علیه السلام را در آن کتاب آسمانی ترسیم و شأن و مرتبت قدسی و الهی آن حضرت را بر مشتاقان حق و حقیقت مبرهن و آشکار می سازد.


در این مقال بر آنیم تا سیمای علی بن ابی طالب علیه السلام را در آیات متعددی از قرآن کریم دریابیم.

1. ماجرای لیله المبیت یا خوابیدن امام علی علیه السلام بر بستر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در شب هجرت، در اکثر منابع شیعی چون تاریخ یعقوبی، مروج الذهب مسعودی، الأرشاد مفید و جز آن آمده است. قابل توجه آن که در کتب معتبر اهل سنّت مانند ابن هشام، تاریخ طبری و کامل ابن اثیر نیز این واقعه به گونه مشروح ذکر شده است.

ابن هشام در ابتدای خبر هجرت، به این مطلب اشاره دارد که همه اصحاب هجرت کردند و هر کس ماند گرفتار حبس یا فتنه شد مگر علی بن ابی طالب و ابوبکر. سپس ماجرای خوابیدن حضرت علی علیه السلام بر رختخواب رسول خدا در شب هجرت ایشان به مدینه و پوشیدنِ جامه سبز حضرمی ـ که به دستور پیامبر برای محفوظ ماندن علی علیه السلام از آسیب دشمنان بود ـ را آورده است. سپس از هجوم کفار قریش در صبحگاه به بستر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و دیدن علی به جای ایشان سخن گفته است. طبری در کتاب تاریخش ماجرای فوق را مشروح ذکر کرده است. ابن اثیر نیز، ضمن ذکر ماجرای لیله المبیت، در خاتمه افزوده است، که کفّار قریش، هنگامی که علی علیه السلام را به جای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در بستر یافتند او را زدند و به سوی مسجد الحرام بردند و ساعتی او را نگه داشتند سپس رهایش کردند. ذکر کامل این روایت تاریخی در منابع فوق، اهمیت اقدام علی علیه السلام در شب هجرت را به عنوان یکی از فضایل خاص برای آن حضرت تصریح می کند.

در أمالی شیخ مفید از امام چهارم علیه السلام روایت شده که آیه: «و من الناس من یشری نفسهُ ابتغاء مرضات اللّه و اللّه رۆوف بالعباد» (بقره،2/ 207) درباره علی علیه السلام و خوابیدن ایشان در بستر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به هنگام هجرت شبانه رسول خدا از مکه به سوی مدینه نازل شده است. لذا اهمیت اقدام شجاعانه علی علیه السلام از نزول این آیه در شأن و منزلت ایشان، به ثبوت رسیده است.

از دیگر آیاتی که درباره شایستگی و منزلت حضرت علی علیه السلام نازل شده است، آیه: «الذین ینفقون اموالهم باللیل و النهار سرّاً و علانیه فلهم اجرهم عند ربهم و لا خوفٌّ علیهم و لا هم یحزنون» است. یعنی، کسانی که مال های خود را در شب و روز، نهان و آشکار انفاق می کنند، برای ایشان در نزد پروردگار پاداشی است و آنان نه ترسی دارند و نه اندوهگین می شوند

2. یکی از سوره های معروف قرآن که شأن نزول آن را درباره امام علی علیه السلام ذکر کرده اند، سوره عادیات در جریان سریه ذات السلاسل است. در پاره ای از مآخذ شیعی، بر خلاف گزارشی که از این سریه در منابع معتبر سنّی چون ابن هشام، طبری و غیر آن آمده است، ماجرا به این صورت رخ داد که با اعزام عمروبن عاص کار به انجام نرسید و مقصود حاصل نشد. بلکه پس از مأمور شدن علی بن ابی طالب، دشمن از پای در آمد و خاطر رسول خدا و سایر مسلمانان از آنها آسوده شد. طبرسی در مجمع البیان آورده:

بعضی گفته اند سوره عادیات وقتی نازل شد که رسول خدا، علی علیه السلام را به جنگ ذات السلاسل فرستاد، و علی علیه السلام لشگر دشمن را شکست داد و این در حالی بود که قبل از آن در چند نوبت افرادی با لشکریانی رفته بودند و نتوانستند کاری صورت دهند و به نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بازگشتند. این ماجرا در حدیثی طولانی از امام صادق علیه السلام روایت شده است. و آن را ذات السلاسل خوانده اند زیرا که علی علیه السلام شکست فاحشی به مشرکان داد و عده ای را کشت، جمعی را اسیر کرد، و اسیران را در طناب آنچنان به هم بست که گویی در غل و زنجیراند. وقتی این سوره نازل شد، رسول خد صلی الله علیه و آله و سلم از خانه به میان مردم آمد و نماز صبح را خواند و در نماز همین سوره(عادیات) را تلاوت کرد. بعد از آن که نمازش تمام شد، اصحاب گفتند: ما این سوره را نشنیده بودیم، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: بله، علی بر دشمنانش ظفر یافت و خدای تعالی این سوره را فرستاد و جبرییل امشب با آوردن آن، فتح علی علیه السلام را به من مژده داد؛ چند روز بیشتر نگذشت که علی علیه السلام با غنایم و اسیران رسید.

انفاق

3. از دیگر آیاتی که درباره شایستگی و منزلت حضرت علی علیه السلام نازل شده است، آیه: «الذین ینفقون اموالهم باللیل و النهار سرّاً و علانیه فلهم اجرهم عند ربهم و لا خوفٌّ علیهم و لا هم یحزنون» (بقره، 2/274) است. یعنی، کسانی که مال های خود را در شب و روز، نهان و آشکار انفاق می کنند، برای ایشان در نزد پروردگار پاداشی است و آنان نه ترسی دارند و نه اندوهگین می شوند. در مجمع البیان در ذیل آیه فوق آمده است: از ابن عباس در سبب نزول این آیه چنین روایت شده که علی بن ابی طالب علیه السلام چهار درهم داشت؛ یکی را در شب، دیگری را در روز، سومی را به طور مخفیانه و چهارمی را آشکارا صدقه داد و این آیه در شأن آن حضرت نازل شد. طبرسی گوید: این معنی از امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام روایت شده است؛ عیاشی در تفسیر خود و شیخ مفید در اختصاص و شیخ صدوق در عیون نیز نقل کرده اند.

در تفسیر المیزان آمده است:

افراد مختلفی از ابن عباس روایت کرده اند و در تفسیر آیه: «و یطعمون الطعام علی حبّه مسکیناً و یتیماً و اسیراً» (دهر، 76/8) گفته اند، این آیه در شأن علی بن ابی طالب علیه السلام و فاطمه علیها السلام دختر رسول خدا نازل شده است. و در روایتی از ابن عباس چنین آمده، حسن و حسین بیمار شدند و رسول خد صلی الله علیه و آله و سلم با جمعی از صحابه از ایشان عیادت کرد. مردم به علی علیه السلام گفتند بهتر است برای بهبودی فرزندانت نذری کنی. علی و فاطمه و فضّه کنیز آنها نذر کردند که اگر کودکان بهبود یابند سه روز روزه بدارند. بچه ها بهبودی یافته و اثری از آن کسالت باقی نماند. علی علیه السلام سه من جو قرض کرد و فاطمه علیها السلام یک من آن را دستاس و سپس خمیر کرد و پنج قرص نان به تعداد خانواده پخت، و سهم هر کس را جلویش گذاشت تا افطار کنند. در همین زمان سائلی (به در خانه آمده) گفت: سلام بر شما اهل بیت، من مسکینی از مساکین مسلمان هستم، مرا اطعام دهید که خدا شما را از موائد بهشتی طعام دهد.

یکی از سوره های معروف قرآن که شأن نزول آن را درباره امام علی علیه السلام ذکر کرده اند، سوره عادیات در جریان سریه ذات السلاسل است. در پاره ای از مآخذ شیعی، بر خلاف گزارشی که از این سریه در منابع معتبر سنّی چون ابن هشام، طبری و غیر آن آمده است، ماجرا به این صورت رخ داد که با اعزام عمروبن عاص کار به انجام نرسید و مقصود حاصل نشد. بلکه پس از مأمور شدن علی بن ابی طالب، دشمن از پای در آمد و خاطر رسول خدا و سایر مسلمانان از آنها آسوده شد

خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آن سائل را بر خود مقدم شمرده، افطار خود را به او دادند، و آن شب را جز آب چیزی نخوردند و شکم گرسنه دوباره نیت روزه کردند. هنگام افطار روز دوم طعام را پیش روی خود نهادند تا افطار کنند، یتیمی بر در خانه ایستاد، آن شب هم یتیم را بر خود مقدم داشته و در شب سوم نیز اسیری آمد و همان عمل را با او کردند. صبح روز چهارم که شد، علی علیه السلام دست حسن و حسین را گرفت و نزد رسول خدا آمدند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم وقتی بچه ها را دید که از شدت گرسنگی می لرزند، فرمود: چقدر بر من دشوار است که شما را در چنین حالی ببینم؛ آن گاه با علی علیه السلام و کودکان به سوی فاطمه علیها السلام رفت و او را در محراب یافت که از فرط گرسنگی چشمهایش گود افتاده بود. از مشاهده این وضع ناراحت شد؛ در همین حال جبرییل نازل شد و عرضه داشت: این سوره را بگیر، خدا تو را در داشتن چنین اهل بیتی تهنیت می گوید، آن گاه آیات را قرائت کرد.

قابل ذکر است، آیات متعددی در قرآن کریم در شأن و مرتبت حضرت علی علیه السلام نازل شده است که به طرح و بررسی مهم ترین و معروف ترین آنها پرداخته شد؛ چرا که ذکر تمامی آنها در محدوده این مقال نمی گنجد.

بخش نهج البلاغه تبیان


منبع: سیمای امام علی علیه السلام در آینه قرآن و حدیث؛ نویسنده: معینی نیا، مریم

مطالب مرتبط:

چرا نام امام علی(علیه السلام) در قرآن نیامده؟ (1)

4 نکته امام علی در قرآن

معنای امامت در قرآن  

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.