یک سبد کالا و این همه بلا!

موضوع طرح سبد کالایی را حسن روحانی، رئیس جمهور در زمان ارائه گزارش 100 روزه مطرح کرد و از فردای آن روز مسوولان دولتی برای اجرای این طرح به تکاپو افتادند. با توجه به اهدافی که برای این طرح اعلام شد، طرح سبد کالایی یک ایده خیلی خوبی به نظر می رسید؛ طبق طرح اولیه سبد کالایی، دولت در آستانه عید نوروز به آنهایی که نیازمند هستند و جزو دهک های پایین جامعه هستند به صورت غیر نقدی کمک خواهد کرد. کمک غیر نقدی دولت از چند جهت برای این طرح مناسب است. اول اینکه خرید کالاهای غیر نقدی از تولیدکنندگان ایرانی موجب رونق تولید خواهد شد و دوم اینکه کمک غیر نقدی برخلاف کمک های نقدی موجب افزایش نقدینگی و تورم نخواهد شد.

طرح سبد کالایی در جلسه هیات وزیران به تصویب رسید و اولین تصمیم دولت برای اجرای طرح سبد کالایی این بود که سازمان آمار، آمار مشمولان طرح را تهیه کند و وزارتخانه های دیگر اسامی مشمولان را ارائه دهند و وزارت صنعت معدن تجارت مسوول اجرای سبد کالایی شود. مسوولان برای اینکه این طرح خوب، خوب اجرا شود حداقل 50 روز فرصت داشتند و می توانستند برنامه ریزی مناسبی انجام دهند اما مسوولان از این فرصت استفاده نکردند و تناقض ها از همان روزهای اول آغاز شد؛ در ابتدا قرار شد  خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره)، سرپرستان خانوارهای تحت پوشش سازمان بهزیستی، ‌سرپرستان خانوارهای مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی، سرپرستان خانوارهای کارگران مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی، سرپرستان خانوارهای کارکنان شاغل و بازنشسته نیروهای دولتی و سرپرستان خانوارهای طلاب سبد کالایی بگیرند اما چند روز بعد از آن خبرنگاران و دانشجویان متأهل هم به این لیست اضافه شدند.

چند روز بعد اعلام شد خبرنگاران قابل شناسایی نیستند و اصلا سبد کالایی در شان خبرنگاران نیست. باز هم چند روز بعد اعلام شد کارگران فصلی که بیمه نیستند نیز قابل شناسایی نیستند و سبد کالایی نخواهند گرفت، چند روز بعدتر اعلام شد امکان اینکه به سبد کالایی به کشاورزان تعلق بگیرد وجود ندارد.

این تناقض ها ادامه داشته و دارد اما وزارت صنعت معدن در اقدامی عجیب و تامل برانگیز در ابتدای هفته جاری برای سرپرستان خانوارهای مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی و سرپرستان خانوارهای کارگران مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی شرط گذاشت. طبق این اطلاعیه فقط سرپرستان خانوارهای مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی و  سرپرستان خانوارهای کارگران مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی با حقوق کمتر از 500 هزار تومان می توانند سبد کالایی بگیرند. این درحالی است که در مصوبه هیأت وزیران درباره سبد کالایی هیچ شرطی در خصوص میزان حقوق کارگران و بازنشستگان لحاظ نشده است. دی‌ماه سال جاری روزنامه رسمی جمهوری اسلامی مصوبه‌ای را که هیئت وزیران در خصوص سبد کالایی تصویب کرده بود را با امضاء اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور منتشر کرد. در بند دوم این مصوبه که مربوط به افراد مشمول طرح سبد کالایی بودند، کلیه شاغلان و بازنشستگان دولت و نیروهای مسلح اعم از کارکنان رسمی،پیمانی، قراردادی و کلیه کارگران مشمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی لحاظ شده بودند اما وزارت صنعت، معدن و تجارت اطلاعیه ای را منتشر کرد که براساس آن مستمری‌بگیران تامین اجتماعی با حقوق زیر 500 هزار تومان، کارگران مشمول قانون کار و تامین اجتماعی با حقوق زیر 500 هزار تومان مشمول این طرح بودند و بالاتر از آن از دریافت سبد کالا محروم می‌شوند، درحالیکه این بدعت وزارت صنعت برخلاف مصوبه هیئت وزیران بوده و باید تصمیم‌گیران در این خصوص پاسخ قانع کننده‌ای داشته باشند.

بر اساس شرط جدید دولت مبنی بر ارائه سبد کالایی به حقوق‌بگیران کمتر از 500هزار تومانی، سبد کالایی بین 9 تا 10 میلیون سرپرست خانوار توزیع می‌شود و این در حالی است که مسۆولان قبلا اعلام کرده بودند حدود 15 میلیون خانوار مشمول این طرح خواهند شد. از سوی دیگر قرار بود آمار طلاب، خبرنگاران، دانشجویان متأهل و مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی و کارگران مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی از طریق وزارتخانه‌های مربوط اعلام شود که محقق نشدن این کار تاکنون می‌تواند بیانگر ضعف در سیستم آماری باشد. پیش از این، دولت شرط "حقوق مستمری و حقوق کمتر از 500 هزار تومان" را برای جامعه هدف تعریف نکرده بود که با اعلام این شرط بیش از 4 میلیون نفر از جامعه هدف، از دریافت سبد کالایی خارج می‌شوند.

سبد کالایی یک طرح خوب بود اما هر چه می گذرد مسوولان از هدف اولیه که کمک به نیازمندان بود دورتر می شوند. مشخص است که متولیان تهیه آمار مشمولان واقعی و وزارت صنعت معدن و تجارت به عنوان مجری اصلی این طرح وظایف خود را به درستی انجام نمی دهند و یک شتابزدگی را در کار مسوولان مشاهده می کنیم. سینکی معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت معدن و تجارت در همان روزهای ابتدایی این طرح استعفاء داد تا دست مسوولان این وزارتخانه در پوست گردو بماند. آشفتگی در وزارت صنعت معدن و تجارت از همان موقع آغاز شد و تاکنون نیز ادامه دارد. سامانه پیامکی اطلاع رسانی سبد کالا بارها و بارها دچار اختلال شد و ابتدا قرار شده بود مردم با ارسال کد ملی به شماره پیامک  5000499 از مشمول بودن خود اطمینان حاصل کنند اما باز هم اطلاعیه جدیدی آمد مبنی بر اینکه این سامانه مختل شده و متقاضیان با #799* تماس  بگیرند. اعتراضات آنهایی که سبد کالا دریافت نمی کنند آنقدر زیاد شد که وزارت صنعت مجبور شد سامانه ارتباطی #799* را برای ثبت‌نام افرادی که مشمول سبد کالایی نشده‌اند، اما معتقدند که باید سبد کالایی دریافت کنند، راه‌اندازی شده است. افراد پس از آنکه این شماره را شماره‌گیری کنند، پیامی به آنها داده می‌شود که باید بر اساس آن کد ملی خود را وارد کنند تا موضوع آنها مورد بررسی قرار گیرد. همچنین متقاضیان می توانند با مراجعه به پایگاه اینترنتی www.yaranehkala.ir از این موضوع اطمینان حاصل کنند. همراه این کار هم می‌توان فهرست و نشانی مراكز توزیع را در همین پایگاه اینترنتی دید تا مشمولان به نزدیک‌ترین فروشگاه محل زندگی یا کار خود مراجعه کرده و سبد کالایی دریافت کنند.. تلفن گویای شبانه‌روزی 124 هم پاسخگوی پرسش‌های هموطنان است.

مشکلات اجرای طرح سبد کالا بسیار بالاست اما به نظر می رسد مهمترین مشکل این است که سبد به صاحبان اصلی خود نمی رسد. با توجه به اینکه دولت قصد دارد طرح سبد کالایی را ادامه دهد به دست آوردن یک آمار درست و حسابی ضروری می رسد. اگر آمار نیازمندان واقعی تهیه نشود باز هم دهک های پایین زیر چرخ های برنامه ریزی های اقتصادی له می شوند. قرار است با اجرای فاز دوم هدفمندی برخی از دهک های یارانه بگیر حذف شوند و اگر چنین آماری تهیه نشود مشکلات بسیار بیشتری نسبت به سبد کالایی شاهد خواهیم بود.

مطالب مرتبط:

 مامور شناسایی دهک‌ها کیست؟

 مراجع:پنج دهک را حذف کنید!

  دوئل یارانه ای در مناظره اقتصادی!