دخترها و پسرها فریاد می‌زنند!
در مقالات گذشته ، درباره آزار جنسی کودکان و پیامدهای آن صحبت کردیم. گفتیم که آزار جنسی انواع مختلفی دارد و می‌تواند شامل تماس فیزیکی نزدیک با کودک هم نباشد مثلاً تشویق کودک به مشارکت در ترسیم نقاشیهای جنسی، تماشای فعالیتهای جنسی یا تشویق کودکان به رفتارهای جنسی نامناسب از جمله موارد آزار جنسی کودک محسوب می‌شوند. همچنین گفتیم که آزار جنسی می‌تواند به صورت واقعی یا آن‌لاین انجام شود.
در مورد نشانه‌های آزار جنسی هم توضیحاتی ارائه دادیم. گفتیم که نشانه‌های آزار جنسی همیشه هم به راحتی قابل تشخیص نیستند، به خصوص در مورد بچه‌های کوچکتر که نمی‌دانند چه اتفاقی افتاده است. در این موارد توجه به نکاتی لازم است مثلاً والدین باید ببینند آیا کودک از لحاظ جنسی حرفها یا رفتارهایی نشان می‌دهد که مناسب سنش نباشد.
پیشگیری از آزار جنسی مقوله دیگری بود که به طور مبسوط به آن پرداخته شد. در ادامه، موضوع مهم دیگری را در زمینه آزار جنسی کودکان مورد بررسی قرار می‌دهیم که می‌تواند برای کودک سرنوشت‌ساز باشد.
موضوع مقاله حاضر این است: اگر والدینی اطمینان حاصل کنند که کودکشان مورد آزار جنسی قرار گرفته است، چه کار باید بکنند؟
1) در وهله اول، نوع واکنش والدین نسبت به این مسئله حائز اهمیت است. در این موقعیت والدین باید سعی کنند نسبت به اطلاعاتی که کودک فاش می‌کند وحشت زده نشوند یا واکنش شدیدی نشان ندهند. بسیار مهم است که والدین تا حد امکان گرم و مهربان باقی بمانند. نشان دادن هیجانهای زیاد در برابر فرزند سبب می‌شود که کودک هم به خاطر اینکه خود را در ارتباط با تعرضی که به او شده مقصر می‌داند و هم به خاطر اینکه خود را در برابر ناراحت کردن والدین مسۆل می‌داند احساس گناه زیادی بکند. هیجان زده شدن در برابر این مشکل کمکی به کودک و والدین نمی‌کند.
2) والدینی که متوجه آزار جنسی کودکشان می‌شوند قبل از هر اقدامی باید سعی کنند به این جریان خاتمه دهند. به این ترتیب که کودک را از آن فضا خارج کرده و ارتباط او را با مزاحم جنسی قطع کنند.
لازم است کودک را تشویق کنند تا با متخصصانی که می‌توانند به او کمک کنند صحبت کند اما سعی کنند از صحبتهای تکراری که می‌تواند برای کودک استرس‌زا باشد خودداری کنند. همچنین باید درباره نیاز به مراقبتهای پزشکی از متخصصین کودک مشورت بگیرند
3) اگر والدین شخص آزار دهنده را شناسایی کردند، به هیچ وجه نباید خودشان با او برخورد کنند. برخورد شخصی می‌تواند هم والدین و هم کودک را در موقعیت بدتری قرار دهد. بنابراین فقط باید با مراکز قانونی و مراکز حمایت از کودک تماس گرفته شود و مسئله گزارش داده شود. این ایمن‌ترین، عاقلانه‌ترین و نتیجه‌بخش‌ترین راه برای به دام انداختن مزاحمان جنسی است.
4) البته که در چنین موقعیتهایی بروز نگرانی و ناراحتی در والدین طبیعی است اما آنها نباید زمانی که از کودک درباره آزار سۆال می‌کنند حالت بازخواست یا خشم به خود بگیرند. بهترین کار این است که با کودک طوری صحبت شود که او را به گفتن تمام ماجرا تشویق کند.
5) در این موقعیت خشم والدین می‌تواند در قالب انتقاد از کودک جلوه کند. این هم واکنش صحیح و نتیجه بخشی نیست. توصیه اکید این است که والدین از ایراد هر نوع انتقادی در این زمینه بر کودک خودداری کنند. از سوی دیگر نیز ممکن است والدین سعی کنند با این ادعا که کودک آن چه اتفاق افتاده را بد فهمیده است و اصلاً ماجرای آزاری درکار نبوده، تلخی این اتفاق را برای خود از بین ببرند. غافل از اینکه انکار واقعیت فقط به تکرار آزار، تأخیر در آغاز درمان و پیچیده تر شدن مشکل خواهد انجامید.
6) والدین نباید خودشان را هم سرزنش کنند. آنها باید به خاطر داشته باشند، افرادی که کودکان را قربانی آزار جنسی می‌کنند به سادگی قابل شناسایی نیستند و ممکن است از هر سطح اجتماعی اقتصادی باشند. اغلب مزاحمان انسانهای سالمی به نظر می‌رسند و شغل و زندگی و ارتباطات معمولی دارند.
گاهی نیز این مزاحمان از طریق نشان دادن توجه زیاد به کودکان، دادن پاداش و پول سعی می‌کنند کودکان را کنترل کنند. آنها از این مهارتشان در مورد والدین و دیگر بزرگسالان نیز استفاده می‌کنند و به راحتی رفتار سوءاستفاده گرانه‌شان را در پس رفتار دوستانه و همراه با محبت‌شان پنهان می‌کنند.
7) لازم است والدین زمانی که می خواهند درباره آزار جنسی پیش آمده با کودک صحبت کنند به حریم کودک احترام بگذارند و فرزند را به مکانی ببرند که بتوانند بدون هیچ مزاحمی با کودک حرف بزنند.
8) همچنین لازم است والدین فرزند را مطمئن کنند که هیچ‌کس او را برای آنچه اتفاق افتاده سرزنش نمی‌کند. بلکه در عوض به او بگویند که شجاعت او را برای در میان گذاشتن این اتفاق با والدین تحسین می‌کنند و به او این اطمینان را بدهند که این اتفاق دیگر به وقوع نخواهد پیوست.
9) لازم است کودک را تشویق کنند تا با متخصصانی که می‌توانند به او کمک کنند صحبت کند اما سعی کنند از صحبتهای تکراری که می‌تواند برای کودک استرس‌زا باشد خودداری کنند. همچنین باید درباره نیاز به مراقبتهای پزشکی از متخصصین کودک مشورت بگیرند.
10) به دنبال درمان باشند. قربانیان آزار جنسی در صورت دریافت درمان زودهنگام و به موقع می‌توانند آینده خوب و موفقی در پیش رو داشته باشند.
گاهی مشکلات خیلی بزرگ به نظر می رسند، اما اگر به دنبال راه حل باشیم می توانیم با همیاری از پس هر مشکلی برآییم.
راحله فلاح
بخش خانواده ایرانی تبیان
مطالب مرتبط:
