100 سال تا انقلاب!
5 جنبش اجتماعی تا زمان انقلاب شکل گرفته و تاریخ مدام آبستن یک انقلاب بزرگ می بود تا اینکه در هفتمین سال از دهه 50 یکی از این جنبش های اجتماعی بالاخره به بار نشست این 5 جنبش را بشناسید.
برای درک و شناخت یک انقلاب باید همه عواملی را که انقلاب در بستر ان شکل می گیرد را مورد بررسی قرار داد تا شناخت بهتری از یک انقلاب به دست اورد نهضت انقلاب اسلامی بر بستر زمان شکل گرفته و حادثه ای نبوده است که ناگهان شکل گیرد جنبش های معاصر در هدایت تاریخ به نقطه فعلی نقش به سزایی داشته اند شناخت و بررسی جنبش های معاصر کمک شایانی به تحلیل شما و شناخت وقایع خواهد کرد.
خود جنبش های اجتماعی چون موجودی زنده اند که قابلیت شناخته شدن دارند آنها ممکن است در هر نقطه ای از این کره خاکی شکل بگیرند این جنبش ها دارای نظریه های مختلف و مدل کاربردی اند حال شناخت این جنبش ها به صورت تئوری و بررسی آنها در مدل بومی در طی چند سال اخیر می تواند به شناخت بهتر انقلاب اسلامی کمک کند کاری که حسین زاهد ان را در یک کتاب انجام داده است
این نویسنده جنبش‌های اجتماعی را جدا از فراگیر بودن به دلیل آن که می‌توانند منشاء تغییرات اجتماعی باشند از اهمیت بسیاری برخوردار می داند. و می گوید:هرجا جنبش موفقی اتفاق افتاده در پی آن تغییری حاصل شده است. در جهان امروز جنبش‌هایی را اجتماعی می‌شناسیم که موجب تغییراتی در سطح جهان بوده‌اند. از این میان می‌توان به جنبش صنعتی و جنبش زنان اشاره کرد.
جنبش‌های با وجود این اهمیت و گستردگی به عنوان پدیده‌ای اجتماعی کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و به نسبت سایر رشته‌ها حجم اندکی از مطالعات و دانش اجتماعی را تشکیل می‌دهند. این کتاب می‌کوشد با تحلیل و بررسی پدیده‌های اجتماعی زمینه‌هایی را برای شناخت عوامل وقوع انقلاب اسلامی فراهم سازد. چرا که این رخداد اجتماعی یکی از مهمترین تحولات قرن بیستم است که تاکنون شناخت عمیق و همه جانبه‌ای از آن حاصل نشده است و نظریه‌ای در دست نداریم که بتواند این رخداد سیاسی ـ اجتماعی را به طور دقیق و کاملی تحلیل کند.
بخش آخر کتاب تحت عنوان نتیجه گیری مطرح می شود او در این فصل به تاریخچه جنبش های اجتماعی معاصر ایران می پردازد و در ادامه دستاوردهای مطالعه این تاریخچه را در قالب یک نظریه میان برد بیان کرده و با تفسیر دیگران از وقایع تاریخ معاصر ایران و به خصوص انقلاب اسلامی مقایسه می کند
او سعی کرده است این موضوع را به طور جداگانه و در تاریخ معاصر به دست بیان و بررسی قرار دهد. او در مقدمه یکی از ویژگیهای تاریخ معاصر کشور مان را داشتن جنبش ها و خیزش های متعهد اجتماعی می داند به طوری که از این جهت در میان همه کشورهای جهان پیش تاز است. وقوع دو انقلاب گسترده که منجر به تغییر ساختار سیاسی و بروز تغییراتی در دیگر ابعاد اجتماعی کشورمان شده است. و وجود نهضت های ملی دیگر، قبل و بعد از این دو انقلاب، نشان دهنده این پدیده اجتماعی در این کشور است. با توجه به تعدد نهضت های اجتماعی در این مرز و بوم، اندیشمندان علاقه مند به ایران و تحلیلگران جامعه ایرانی می باید توجه بیشتری به این پدیده اجتماعی داشته باشند. اگر می خواهیم تاریخ معاصر خود را بهتر بشناسیم، لازم است به مطالعات گسترده و عمیقی در باب جنبش های اجتماعی، به طور کلی و جنبش های اجتماعی معاصر ایران، به طور خاص، بپردازیم
او در ابتدا و در فصل اول کتاب نظریه های مربوط به جنبش اجتماعی را بررسی می کند نظریه های مختلف درباره رابطه فرد و جامعه نظریه های مربوط به جنبش های اجتماعی سه عامل اساسی در تشکیل جنبش های اجتماعی نظریه ترکیبی و مدل عملی آن در مباحث مطرح در ان فصل است.
اما در بخش دوم از کتاب که بعد گذراندن 88 صفحه بدان می رسید کاربرد نظریه ترکیبی است که در آن که سعی می کند عوامل عمده در جنبش های اجتماعی را در تاریخ معاصر بررسی کند و نحوه ترکیب عوامل جنبش را که همان زمینه اجتماعی ایدئولوژی کنشگران و نحوه رفتار آنها می باشد که در فصل اول بدان اشاره می کند بر اساس مدل پیشنهاد شده بررسی می کند.
بخش دوم مشتمل بر پنج فصل است که هر فصل ان به یکی از جنبش های معاصر می پردازد جنبش تنباکو، انقلاب مشروطه جنبش ملی شدن صنعت نفت نهضت پانزده خرداد و انقلاب اسلامی
به عنوان ممنونه او در فصل انقلاب اسلامی زمینه اجتماعی آن را اینگونه بیان می دارد که" شاه با کودتای آمریکایی سال 1332 و بدون توجه به خواست نیروهای سیاسی ملی آن روزگار به قدرت رسید او از حمایت آشکار امریکا برخوردار بود و پس از انقلاب سفید سال 1341، برای پیش بردن برنامه های نوسازی خویش، عمدتا بر درآمد حاصل از نفت تکیه داشت. ماشین اصلاحات او مبتنی بر دیکتاتوری متمرکز بود و همین موجب شد نیروهای ملی، اعم از سنتی و مدرن، با دولت بیگانه شوند. نیروهای مایوس و سرخورده، اقتدار ملی جای گزینی پیدا کردند و در حریان انقلاب اسلامی با اتکا به آن علیه شاه به میدان آمدند نویسنده در ادامه این مبحث چهره عمومی دولت را به نمایش می کشد و بدنه اصلی مخالفان را بررسی می کند همچنین کنشگران و رفتار آنها را در این بررسی به عنوان یک عامل وارد می کنددر ادامه ایدئولوژی موجود در این جنبش را بیان می کند که مشتمل بردو خط عمده فکری هستند یکی از ناحیه روشنفکران مسلمانی که در مدارس جدید درس خوانده اند و دیگر از سوی علما و به ویژه آیت الله خمینی و روحانیون پیرو او شکل گرفته است. در آخر تحت عناوین جنبش بررسی چند صفحه ای به جنبش انقلاب اسلامی در گذر تاریخ به طور کلی دارد.
اگر می خواهیم تاریخ معاصر خود را بهتر بشناسیم، لازم است به مطالعات گسترده و عمیقی در باب جنبش های اجتماعی، به طور کلی و جنبش های اجتماعی معاصر ایران، به طور خاص، بپردازیم
اما بخش آخر کتاب تحت عنوان نتیجه گیری مطرح می شود او در این فصل به تاریخچه جنبش های اجتماعی معاصر ایران می پردازد و در ادامه دستاوردهای مطالعه این تاریخچه را در قالب یک نظریه میان برد بیان کرده و با تفسیر دیگران از وقایع تاریخ معاصر ایران و به خصوص انقلاب اسلامی مقایسه می کند.
این فصل همچنین در دل خود برخی از تحلیل های محققان دیگر را که از نظریه های متفاوتی برای تجزیه و تحلیل جنبش های اجتماعی ایران و به طور خاص انقلاب اسلامی استفاده کرده اند. مورد بررسی قرار می گیرد.
کتاب جنبش های معاصر ایران اثر سعید زاهد منتشر شده توسط انتشارات سرئوش و کتاب طه است همراه کتاب نامه ها، فهرست اعلام و واژه نامه ها در 271 صفحه.
تاریخ معاصر را با این کتاب عمیق تر بشناسید.
امین شفیق بخش تاریخ ایران و جهان تبیان
مطالب مرتبط:
20 سال مواضع امام خمینی را بخوانید!
