روش تحلیل نتایج آزمایش خون - جلسه هفتم

اهداف جلسه: ----------------

وسایل مورد نیاز: قلم، کاغذ، رایانه، اینترنت

زمان عملیاتی:

روند کار:

جست و جوی دانسته‌ها

برای تحلیل نتایج آماری در پژوهش‌های علمی از روش‌های آماری متعدد و نرم‌افزارهای پیشرفته‌ی گوناگونی استفاده می‌شود. شاید ساده‌ترین نرم‌افزاری که می‌توان با آن محاسبات و دسته‌بندی‌های آماری را انجام داد، برنامه‌ی اکسل از مجموعه‌ی آفیس باشد. نرم‌افزارهای تخصصی‌تر مثل SPSS، MStat و ... هم وجود دارند. غیر از این می‌توان بسیاری از محاسبات را دستی و روی کاغذ انجام داد. کافی است ابتدا داده‌ها را به درستی گروه‌بندی کنیم و بدانیم چه شاخصه‌های آماری برای تحلیل و تفسیر داده‌های ما مورد نیازند.

اجرا

برای آشنایی و ورود به دنیای تحلیل علمی آمار در این پروژه‌ی دانش‌آموزی می‌توانید به روش زیر عمل کنید:

1. ابتدا همه‌ی داده های خود را در یک جدول در برنامه Microsoft Excel وارد کنید. همان‌طور که می‌دانید برای هر متغیر یک وضعیت مطلوب (مثل بازه‌ی نرمال هموگلوبین) و یک وضعیت موجود(مقدار هموگلوبین فرد) وجود دارد. وظیفه‌ی شما در مرحله‌ی اول بررسی هر متغیر به تنهایی است. برای بررسی وضعیت موجود و این که چه فاصله‌ای با وضعیت مطلوب داریم باید هر داده را با وضعیت مطلوب مقایسه کنیم.

هر قدر اعداد با هم اختلاف بیش‌تری داشته باشند احتمال ابتلای فرد به بیماری بیش‌تر است. در بعضی موارد لازم است برای به دست آوردن وضعیت مطلوب یا نرمال میانگین وضعیت افراد در همان جامعه‌ی آماری هم بررسی شود و میزان فاصله فرد از میانگین جامعه آماری مشخص شود. این موضوع به هدف ما از پژوهش بستگی دارد.

راهنمایی:

برای محاسبه میانگین ها، تفاضل ها و سایر محاسبات می توانید از امکانات نرم افزار Excel استفاده کنید.

2. افراد را گروه‌بندی کنید. مثلا در مورد فریتین آن‌ها را به گروه‌های بالا، پایین و نرمال تقسیم کنید. این گروه‌بندی برای متغیرهای گوناگون جداگانه و متفاوت انجام می‌شود. مرحله دوم شناسایی وضعیت غیر طبیعی برای هر متغیر و جدا کردن آن است. همان طور که از جدول زیر مشخص است همه افرادی که از آن‌ها آزمایش خون به عمل آمده است از نظر هموگلوبین و گلبول‌های قرمز در وضعیت طبیعی قرار دارند اما از نظر فریتین با وجود این که نسبت به حالت نرمال وضعیت همه طبیعی است، اما در مقایسه با میانگین خود دانش‌آموزان، فریتین کدهای 3 و4 پایین و فریتین کدهای 5 و7 بسیار پایین و فریتین کدهای 6 و10 بسیار بالا است که باید علل احتمالی آن بررسی شود.

3. در مرحله سوم باید وضعیت افراد را در همه‌ی متغیرها با هم مقایسه کنید. در صورتی که یک فرد در چند متغیر وضعیت غیر عادی داشته باشد احتمال بیماری بالاتر است. مثلاً کدهای 5 و 7 از نظر آهن و هموگلوبین و RBC نسبت به میانگین نرمال جامعه آماری پایین‌تر هستند.

4. درصد وجود هر یک از نشانه‌ها و بیماری را محاسبه کنید.

5. برای هر متغیر کم‌ترین‌ها و بیش‌ترین‌ها را جدا کرده و یک بار دیگر وضعیت آن‌ها را بررسی کنید.

6. در میان افراد مبتلا به «بیماری الف» درصد افرادی که دارای هر یک از نشانه‌ها به میزان غیرطبیعی هستند (به تفکیک گروه) محاسبه کنید.

- راهنمایی:

بهترین بررسی آماری برای هر فرد دارای مراحل زیر است:

1. مقایسه‌ی هر متغیر نسبت به وضعیت ایده آل (در همان سن و شرایط)

مثال: ذخیره آهن برای کد 1 (42) در محدوده نرمال (200-10) قرار دارد.

2. مقایسه‌ی هر متغیر نسبت به میانگین جامعه‌ی آماری برای همان متغیر.

مثال: ذخیره آهن برای کد 1 (42) نسبت به میانگین جامعه‌ی آماری (51.2) هم طبیعی به نظر می‌رسد.

3. مقایسه‌ی همه‌ی متغیرها نسبت به هم و پیدا کردن رابطه‌ی معنادار بین آن‌ها و تطبیق با شرایط خود فرد.

مثال: کد 1 از نظر میزان ذخیره آهن . هموگلوبین و RBC ،هم نسبت به میانگین جامعه آماری و هم در مقایسه با شرایط مطلوب در وضعیت طبیعی به سر می‌برد. در حالی که کد 3 از نظر ذخیره‌ی آهن نسبتًا پایین (29) است و از نظر هموگلوبین (14.8) و RBC (5.28) نسبتاً بالاست. پس می‌توان نتیجه گرفت که احتمالاً این فرد مشکل کم‌خونی ندارد اما به سوء تغذیه و فقر آهن مبتلاست.

4. مقایسه میانگین هر متغیر جامعه‌ی آماری با شرایط ایده آل.

مثال: میانگین ذخیره‌ی آهن در این جامعه‌ی آماری (51.2) در مقایسه با شرایط مطلوب (200-10) طبیعی به نظر می‌رسد و این نشان می‌دهد که جامعه‌ی آماری مورد نظر ما در سلامت نسبی به سر می‌برند.

تکلیف 1:

تحلیل‌های خود را مطابق مثال‌ها و راهنمایی‌ها انجام دهید و برای ما بفرستید.

تکلیف2:

بیاندیشید، علاوه بر آن‌چه در این جلسه مطرح شد، چه تفسیرهای دیگری از داده‌های‌تان می‌توانید ارایه دهید؟

محل بازدید/ اردو/ خرید: -------------------

منابع مطالعه: ------------------