تهیه‌ی پرسشنامه - جلسه سوم
اهداف جلسه: ------------------------
وسایل مورد نیاز: کاغذ، قلم، رایانه، اینترنت
زمان عملیاتی:
- یک ساعت برای جست و جو در منابع
- دو تا سه جلسه‌ی 1 ساعته برای اجرا
- دو ساعت برای ثبت داده‌ها
روند کار:
1. جست و جوی دانسته‌ها
پرسشنامه وسیله‌ای برای انجام تحقیق است. پرسشنامه مجموعه‌ای از سۆال‌هاست که طبق اصول خاصی طراحی می‌شود و پاسخ این سۆالات اطلاعات مورد نیاز پژوهش‌گر را تشکیل می‌دهد. یکی از دلایل استفاده از پرسشنامه بزرگ بودن جامعه‌ی مورد مطالعه است. زیرا معمولاً محقق امکان پرسش شفاهی از تعداد زیادی فرد پرسش‌شونده را ندارد.
پرسشنامه بسته به هدف طراحی آن از بخش‌های متنوعی تشکیل شده است:
2. اجر
مثال 1:
هدف اول: فراوانی یا میزان شیوع چاقی به عنوان «بیماری یا اختلال الف»
هدف دوم: بررسی ارتباط بروز «الف» با رژیم غذایی
مثال 2:
هدف اول: فراوانی یا میزان شیوع چاقی یا آکنه یا پرمویی به عنوان «نشانه‌های متغیر بیماری»
هدف دوم: بررسی میزان بروز متغیرهای بالا در موارد ابتلا به اختلالات تیروئید یا اختلالات قاعدگی به عنوان «بیماری الف»
1. سۆالات باز که پاسخ‌دهنده به اختیار خود به آن‌ها پاسخ می‌دهد.
مثال: وزن شما چند کیلوگرم است؟
2. سۆالات بسته که پاسخ آن‌ها در چند گزینه مشخص است و پاسخ دهنده باید یک یا چند گزینه را انتخاب کند. این پرسش‌ها، خود بر دو نوع هستند:
2-1 پرسشهای چند جوابی
مثال: در سه سال اخیر دچار کدام‌یک از تغییرات زیر شدهاید:
1) اضافه وزن 2) جوش‌های صورت 3) رشد موهای زاید در صورت
2-2 پرسشهای یک جوابی با درجات مختلف
مثال اول: در ناحیه صورت چقدر موهای زاید دارید؟
1) به مقدار زیاد و قابل ملاحظه 2) به مقدار کم 3) به مقدار بسیارکم 4) اصل
مثال دوم: در طول روز چقدر احساس خستگی می‌کنید؟
1) در اکثر ساعت‌های روز 2) در بعضی ساعت‌ها 3) فقط بعد از انجام کارهای سنگین و خسته کننده
گزینه‌ها شامل اطلاعات مورد نیاز شما می‌باشند. آن‌ها را بر اساس نیازمند‌ی‌های خود طرح کنید.پرسشنامه مطلوب پرسشنامه ای است که هم سئوال باز و هم سئوال بسته داشته باشد.
مثلاً برای مطالعه‌ی ارتباط نشانه‌های بیماری آکنه، چاقی، کم‌خونی و بدکاری تیروئید با «بیماری الف» که شما انتخاب می‌کنید پرسشهای زیر طراحی شده است. پرسش‌ها بر اساس روش استاندارد تشخیص هر یک از نشانه‌های یادشده طرح شده است.
سۆال1: وزن شما چند کیلوگرم است ؟ (پرسش باز) مربوط به متغیر چاقی
سۆال2: قد شما چند سانتی متر است ؟ (پرسش باز) مربوط به متغیر چاقی
سۆال3: سن شما چقدر است؟ (پرسش باز) مربوط به متغیر چاقی
سۆال4: نخستین بار در چه سنی با «اختلال/بیماری الف» مواجه شدید؟ (پرسش باز) مربوط به محور اصلی پژوهش
سۆال5: در 3 سال اخیر دچار کدام یک از تغییرات/مشکلات زیر شدهاید؟ (پرسش بسته چندجوابی)مربوط به متغیرهای نشانه‌ی بیماری
آکنه □، پرمویی □ ، چاقی □ ، قاعدگی نامنظم □ ،قاعدگی دردناک □ ، اضطراب بی‌دلیل □ ، تپش قلب ناهنگام □ ،
سۆال6: آیا موهای زائد زیر چانه‌ی خود دارید؟ (پرسش یک جوابی با درجات مختلف) مربوط به متغیر پرمویی
خیلی زیاد□ ، زیاد □ ، متوسط □ ، کم □ ،اصلاً □
سۆال7: آیا موهای اضافی بر روی گونه‌های شما بیش از سایر افراد است؟ (پرسش یک جوابی با درجات مختلف) مربوط به متغیر پرمویی
خیلی زیاد □ ، زیاد□ ، متوسط □ ، کم □ ،اصلاً □
سۆال8: آیا موهای زاید در اطراف ناف خود دارید؟ (پرسش یک جوابی با درجات مختلف) مربوط به متغیر پرمویی
خیلی زیاد □ ، زیاد □ ، متوسط□ ، کم □ ،اصلاً □
سۆال9: آیا موهای زائد روی قفسه‌ی سینه‌ی خود دارید؟ (پرسش یک جوابی با درجات مختلف) مربوط به متغیر پرمویی
خیلی زیاد □ ، زیاد □ ، متوسط □ ، کم □ ، اصلاً □
پرسشهای 6 تا 9 را می‌توان به این شکل نیز مطرح کرد: در کدام بخش‌های دارای موهای زاید بیش از اطرافیان‌تان هستید:
زیر چانه □ ،روی گونه □ ، اطراف ناف □ ، قفسه‌ی سینه □ ، کل بدن □
سۆال10: چه مدت پس از حضور در کلاس درس و انجام کارهای فکری ومطالعاتی احساس خستگی می‌کنید؟ (پرسش یک جوابی با درجات مختلف) مربوط به متغیر اختلال تیروئید/ کم‌خونی
□ ،خیلی زود و پس از مدت کوتاهی از یادگیری و مطالعه خسته می‌شوم
□ ،دو تا سه ساعت بعد از شروع کلاس‌ها از یادگیری و مطالعه خسته می‌شوم
□ ،تا آخرین زنگ می‌توانم به درس‌ها گوش فرا دهم و یاد بگیرم
سئوال 11: آیا با وجود داشتن خواب کافی در شب در طول روز احساس خستگی یا خواب آلودگی می‌کنید؟ (پرسش یک جوابی با درجات مختلف) مربوط به متغیر اختلال تیروئید/ کم‌خونی
□ ،در اکثر ساعات روز احساس خستگی و خواب آلودگی می‌کنم
□ ،از نیمه روز به بعد احساس خستگی می‌کنم و می‌خواهم بخوابم
□ ،معمولاً تا آخر شب شاداب و سرحال هستم
سئوال 12: چقدر در طول ماه به سردرد مبتلا می‌شوید؟ (پرسش یک جوابی با درجات مختلف) مربوط به متغیر اختلال تیروئید/ کم‌خونی
□ ، بیش از سه بار در ماه
□ ، بیش از بار در ماه
□ ، به طور کلی بسیار کم پیش می‌آید دچار سردرد شوم
سئوال 13: آیا اشتهای شما خوب است/ به اندازه کافی غذا می‌خورید؟ (پرسش یک جوابی با درجات مختلف) مربوط به متغیر اختلال تیروئید/ کم‌خونی
□ ، همیشه به موقع گرسنه می‌شوم و خوب غذا می‌خورم
□ ، اغلب موارد زود گرسنه می‌شوم و زود هم سیر می‌شوم و غذای کافی نمی‌خورم
□ ، اغلب موارد احساس بی‌اشتهایی می‌کنم
3. روش تحلیل پاسخ هر سۆال را مشخص کنید تا بدانید بعد از پر کردن پرسشنامه چگونه می‌خواهید از آن استفاده کنید.
4. برای پرسشنامه مقدمه و دستورالعمل بنویسید.
5. پرسشنامه را از نظر ظاهری طوری تنظیم کنید که خوانا و جذاب باشد و اندازه و نوع فونت چشم خواننده را خسته نکند.
6. پرسشنامه را تایپ و تکثیر کنید. امروزه با توجه به دسترس بودن اینترنت برای بسیاری از مردم، برخی از پژوهش‌گران از اینترنت برای توزیع پرسش‌نامه‌ی خود استفاده می‌کنند. اما هنوز روش توزیعکاغذی جای خود را کاملاً به روش اینترنتی نداده است.
7. پس از تنظیم پرسشنامه لازم است که صحت و اعتبار آن را توسط یک کارشناس کنترل کنید و اشکالات احتمالی آن را پیدا کنید. حتی به‌تر است ابتدا آن را با چند نفر امتحان کنید تا اگر قسمتی از آن مبهم یا پیچیده است معلوم شود.
8. به میان جامعه‌ی آماری خود که دقیقاً معلوم کرده‌اید، بروید و در صورت نیاز هماهنگی لازم را به عمل آورید. برای مثال در صورتی که جامعه‌ی آماری شما دانش‌آموزان مدرسه هستند، برای اجرای پرسشنامه با مسئولین مدرسه درباره تاریخ و نحوه‌ی برگزاری هماهنگ کنید و برای اجرای به‌تر از آن‌ها کمک بخواهید.
9. قبل از پخش پرسشنامه، برای دوستان‌تان یا افراد پرسش‌شونده توضیحی کوتاه و شفاهی بدهید و از کمک و همراهی آن‌ها تشکر کنید.
پرسش‌نامه‌ی زیر با موضوع "بررسی رابطه پرمویی(به عنوان بیماری الف) و غلظت خون (به عنوان نشانه‌ی بیماری)" توسط یک گروه دانش‌آموزی تهیه شده است:
به نام خدا با سلام ضمن تشکر از همکاری شما برای پر کردن این پرسشنامه لطفا برای کمک به پیش برد این پروژه اطلاعات خواسته شده را صادقانه و دقیق پر کنید تا نتایج حاصله درست و در انتها شما نیز از نتیجه آن برای سلامتی خود بهره لازم را ببرید. به شما نیز این اطمینان داده می شود که اطلاعات شما کاملا محفوظ می ماند. نام و نام خوانوادگی:
* آكنه: دانه های قرمز و توده های سفت زیر پوستی در ناحیه گونه، پیشانی، پشت، گردن و قسمت فوقانی پشت و سینه است. |
این پرسشنامه از بعضی لحاظ خوب و از بعضی لحاظ دیگر دارای اشکال است.
نقاط مثبت:
- دارای مقدمه است.
- درباره پرمویی پرسشهای دقیق و درستی مطرح کرده است.
- کلمات مبهم مثل آکنه را تعریف کرده است.
- از هر دو نوع پرسش باز و بسته استفاده کرده است.
- پرسش‌ها کاملاً با موضوع مرتبط هستند.
- متن مقدمه بسیار مۆدبانه نوشته شده است، به طوری که مخاطب از امانت‌داری پژوهش‌گر مطمئن می‌شود.
نقاط منفی:
- پرسشنامه دستورالعمل ندارد.
- در مقدمه موضوع را مطرح نکرده است و افراد نمی‌دانند این پژوهش آماری در چه زمینه‌ای انجام می‌شود.
- غلط املایی دارد (کلمه‌ی «خانوادگی» درست است نه «خوانوادگی»، «میماند» درست است نه «میماند» یا «می ماند»)
- بعضی از جملات از نظر ادبی یا علمی اشکال دارد.
تکلیف 1:
پرسش‌نامه‌ی تحقیق خود را طراحی کرده و برای ما ارسال کنید. شما می‌توانید برای تأیید پرسش‌نامه‌ی خود از ما یا یک پزشک کمک بگیرید.
تکلیف 2:
پرسش‌نامه‌ی خود را توزیع کرده و پس از اطمینان از پر شدن درست و کامل آن‌ها را جمع‌آوری کنید. آن‌ها را چک کنید تا اگر پرسش‌نامه‌ای ناقص است آن را کنار بگذارید. برای آگاهی در باره‌ی نحوه‌ی گزارش این پرسشنامه به جلسه‌ی بعد نگاهی بیاندازید.
محل بازدید/ اردو/ خرید: ---------------
منابع مطالعه: --------------
بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان
تهیه: سلما کاظمی – تنظیم: یگانه داودی
بیماری های شایع دوران نوجوانی – جلسه اول
بیماری های شایع دوران نوجوانی – جلسه دوم
بیماری های شایع دوران نوجوانی – جلسه سوم
بیماری های شایع دوران نوجوانی – جلسه چهارم
بیماری های شایع دوران نوجوانی – جلسه پنجم
بیماری های شایع دوران نوجوانی – جلسه ششم
