با خانواده‌ام مشکل دارم! خسته شدم!
وقتی با خودت دوست شدی احساس می کنی که مشکلاتت با خانواده و مردم چقدر ساده و قابل بخشش است. دیگران هم ممکن است اشتباه کنند، آنها هم نیاز به محبت و توجه دارند، آنها هم بنده خدا هستند، مثل خودت توانشان محدود است و مریضی، دوری و مرگ دارند. در حکمتی از نهج البلاغه آمده است: مرگ نزدیک است و زمان با هم بودن اندک. [1]حال بیاییم با نگاهی ژرف به این سخن گهر بار امیر المومنین(علیه السلام) نظر بیفکنیم.
زمان به سرعت می گذرد
کسی که با اطرافیانش ناسازگاری می کند، فکر می کند آنها همیشه هستند و وقت دارند که هر روز آنها را سرزنش کند و درباره اشکالاتشان حرف بزند. غافل از اینکه زمان به سرعت می گذرد و هیچ کس تضمین نداده، عزیزی که ناراضی از خانه ات می رود، دوباره زنده و سالم باز خواهد گشت. یا آن که امشب غمگین می خوابد، فردا دوباره بیدار خواهد شد. چه زیبا پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) گفته اند: مدارا با مردم نیمی از ایمان و مهربانی با آنان نیمی از خوشی زندگی است.[2]
به افراد خانواده ات محبت کن
بسیار پیش می آید که برای اشتباهات دوستانمان حوصله می کنیم و هر مشکلی را به زبان نمی آوریم، چرا که نمی خواهیم لحظه های شادیمان فدای گلایه ها بشود. اما با افراد خانواده همواره در بحث و مجادله ایم، به این بهانه که دوستشان داریم و برایمان مهم اند.
اگر نشانه دوست داشتن، ندیدن کاستی ها و بالا بردن سطح روابط صمیمانه است، پس آدم فهمیده با حذف تلخی و درگیری از محیط خانواده، ویژه ترین محبت و موافقتش را نثار کسانی می کند که بیشترین زمان عمرش را در کنار آنان می‌گذراند. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: به راستی که خداوند عزوجل رحم می نماید به مرد، به سبب شدت محبت او به فرزندش.[3]
اگر دوست داری که از عزیزانت موافقت و همراهی و «بله» و «باشه» بشنوی، یادت باشد که آنها هم همین را دوست دارند. بذر دوستی و محبت را باید کاشت و در طی زمان مراقبت کرد تا وقت گل دهی بوستانش فرا برسد. شاعر در توصیف امام سجاد (علیه السلام) می گوید: اگر برای تشهد نماز نبود، کلمه «لا» (نه) از او شنیده نمیشد.
«لولا التشهد کانت لائه نعم مشتقه من رسول الله نبعته»
شیوه گفتار با اهل خانه
آموزه های اسلام درباره شیوه گفتار و مضمون سخن، از ابتدای گفت و گو تا پایان آن را در برمی گیرد. در مرتبه نخست، گفت و گوی اعضای خانواده با هم باید محترمانه و آهنگ صدا باید ملایم باشد. در قرآن کریم برای بازداشتن افراد از آواز بلند، تشبیهی آمده است که فرد را به صوت ملایم در همه جا، به ویژه در محیط خانه برانگیزد.[4]
اگر در خانواده ای، مرد و زن با عبارت هایی زیبا با همسرش سخن گوید، در قلب او جایگاهی ویژه می یابد و افزون بر آن، فرزندان نیز شیوه سخن گفتن را می آموزند. امیر مۆمنان، امام علی(علیه السلام) می فرماید: «زیبا سخن بگویید تا سخن زیبا بشنوید.»[5]
برخی سخنان آن قدر زیبا هستند که تا آخر عمر فراموش نمی شوند. پیامبر گرامی اسلام با توجه به این نکته فرمود: «مردی که به زنش بگوید، من تو را دوست دارم، [اثر این سخن] هرگز از دل زن بیرون نمی رود».[6]
از نشانه های احترام در گفت وگو این است که هر یک از زن و شوهر، دیگری را با نامی بخواند که او دوست دارد.[7] صدا کردن همسر با نامی که بیشتر دوست دارد، در ایجاد انس و الفت در میان زوجین، تأثیر بسزایی خواهد داشت. بر پایه روایات، لازم است مرد محبت و دوستی را به اعضای خانواده، با کلام ابراز کند تا روابط عاطفی عمیق تر شود.[8]
نکته مهم دیگر، سپاسگزاری اعضای خانواده از یکدیگر است. از صفات زن شایسته این است که قدردان و سپاسگزار باشد.[9] مرد نیز باید از تلاش های همسر خود در خانواده با گفتار نیکو قدردانی کند. با این کار، زن تشویق می شود[10] و صمیمیت بین آنها افزایش می یابد.
برخی رفتارها نیز مانع برقراری روابط خوب کلامی در محیط خانواده می شود، مانند نق زدن، قطع کردن حرف یکدیگر، جدال و بگو مگو در امور کم اهمیت، منحرف شدن از موضوع اصلی، تهدید، توهین، تمسخر، انتقاد تند و پرگویی.[11]
بارالها دل های خانواده های شیعیان حضرت علی علیه السلام را روز به روز به هم نزدیک تر بفرما. بحق محمد و آله الطاهرین صلوات الله علیهم اجمعین و عجّل فرجهم.
پی نوشت ها:
1. حکمت 168 نهج البلاغه.
2. بخار الانوار، ج 72، ص 440.
3. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه انصاری، ص 388.
4. لقمان: 19.
5. غررالحکم و دررالکلم، ص 436.
6. حر عاملی، وسائل الشیعه، قم، آل البیت، ج 20، ص 23.
7. کافی، ج 2، ص 643.
8. وسائل الشیعه، ج 14، ص 10.
9. جلال الدین سیوطی، الدر المنثور، قم، نشر مکتبة آیت الله المرعشی النجفی، ج 1، ص 152.
10. وسائل الشیعه، ج 14، ص 115.
11. ف.چ برفشتاین، زناشویی درمانی، ترجمه: حسن پورعابدی نایینی و غلام رضا منشئ، تهران، رشد، ص 161.
فراوری: فاطمه سرفرازی
بخش نهج البلاغه تبیان
منبع:
کتاب « لحظه ای درنگ »، مریم ادیب، ص 47
سایت حوزه
مطالب مرتبط:
آسیب های خانواده از دیدگاه قرآن و روایات عوامل تهدیدكننده كیان خانواده
