توصیه‌های امام حسن (ع) برای سلامت
اسلام برای پاکیزگی و نظافت و رعایت اصول بهداشتی، همانند همه موضوعات زندگی، دستورالعمل‌های ویژه‌ای دارد که از زبان ائمه هدی (ع) صادر شده است.
در این میان، امام حسن مجتبی (ع) هم در باب اهمیت آداب غذا خوردن می‌فرمایند: «فِی المائِدَةِ اثْنَتَی عَشَرَ خِصْلَةً یَجِبُ عَلی کُلِ مُسْلِمٍ أَنْ یَعْرِفَها، أَرْبَعٌ فیها فَرْضٌ، وَأَرْبَعٌ سُنَّةٌ، وَأَرْبَعٌ تَأْدیبٌ: الفَرْضُ: المَعْرِفَةُ، الرِّضا، التَّسْمِیَةُ، الشُّکْرُ. اَلسُّنَّةُ: الوُضُوءُ قَبْلَ الطَعامِ، الجُلُوسُ عَلی الجانِبِ الأیْسَرِ، الاکْلُ بِثَلاثَةِ أَصابِعَ، وَلَعْقِ الأصابِعِ. التَأْدِیبُ: الاکْلُ مِمّا یَلیکَ، تَصْغِیرُ اللُّقْمَةِ، تَجْویدُ المَضْغِ، قِلَّةُ النَظَرِ فی وُجُوهِ الناسِ.»
«سزاوار است مسلمان هنگام غذا خوردن، دوازده چیز را رعایت نماید. که چهار مورد آن واجب (اخلاقی) و چهار امر دیگر آن سنت و سیره اسلامی است و چهار مورد باقی مانده، از آداب محسوب می‌گردد. اما چهار امر لازم:
1 ـ شناسایی غذا.
2 ـ خشنود بودن بدانچه روزی‌ات گردیده.
3 ـ نام خدا را بر زبان جاری کردن (بسم اللّه گفتن)
4 ـ شکر گزاری در برابر نعمتی که به تو داده شده).
اما چهار موضوعی که مراعات آن ثواب و سنت است:
1 ـ وضو گرفتن پیش از شروع به غذا.
2 ـ نشستن بر جانب چپ بدن.
3 ـ غذا را با سه انگشت بردارد و بخورد.
4 ـ انگشتان خود را بلیسد.
و چهار امر باقی مانده که از ادب اسلامی به شمار می‌رود:
1 ـ لقمه را از جلوی خویش بگیرد.
2 ـ لقمه‌های غذا را کوچک بردارد.
3 ـ غذا را خوب بجود.
4 ـ به صورت دیگران نگاه نکند.» (1)
امام حسن مجتبی (ع) همچنین ضمن توصیه به شستن دست‌ها برای غذا می‌فرمایند: «غَسْلُ الیَـدَیْنِ قَبْـلَ الطَعامِ یُنْفی الفَقْرَ وَبَعْدَهُ یُنْفی الهَمَّ.»؛ یعنی: «شستشوی دو دست قبل از غذا، فقر و بیچارگی را از بین می‌برد و بعد از غذا، غم و غصه را از بین می‌برد.» (2)
یکی دیگر از موضوعات مهمی که مورد توجه خاص امام حسن مجتبی (ع) قرار داشت، مسئله سلامت جسمانی و نشاط روحی بوده است. شادی سالم و روحیه‌بخش و حرکات نشاط آفرین، جایگاه ویژه‌ای نزد امام حسن (ع) داشته است. چرا که تفریح و ورزش، کودکان و نوجوانان را پرتوان، فعال و نیرومند می‌سازد و افرادی که با نشاط باشند، آموزه‌های اخلاقی و کمالات را بهتر می‌پذیرند. اساساً تربیت یافتگان مکتب حیات بخش اسلامریال باید شاداب و روحیه‌های قوی داشته باشند.
امام حسن مجتبی (ع) یکی از ویژگی‌های مۆمنین را پرنشاط بودن آنان می‌داند و می‌فرماید: از ویژگی‌های انسان‌های با ایمان، شادی و نشاط داشتن در مسیر هدایت و خودداری از شهوات است. (3)
این روحیه در والدین و کسانی که امر تربیت را به عهده دارند، به مراتب باید بیشتر رعایت شود، زیرا کودکان دوست دارند شاد و خندان باشند و از والدین و معلمان عبوس و گرفته، در رنج و عذابند.
برای تربیت فرزندانی پرنشاط و دارای روح و جسمی سالم، شایسته است که مربیان و والدین خود از چنین صفاتی برخوردار باشند. در این زمینه نباید از نقش ورزش غافل بود. در سیره امام حسن (ع)، ورزش از روش‌های تفریح، سرگرمی و تقویت جسم و روح و بالاخره از عوامل رشد و تربیت محسوب می‌شود. آن حضرت ضمن شرکت در ورزش‌های تربیتی و تفریحی، از پرورش روحی و معنوی نیز غافل نبود. عاصم بن ضمره می‌گوید: روزی به همراه حسن بن علی (ع) برای گردش و تفریح به ساحل فرات رفته بودیم، عصر آن روز در حالی که روزه بودیم، آب صاف و زلال فرات، روی سنگ‌ها و شن‌ها موج می‌زد و تمام اشیاء داخل آب در مقابل چشمان ما خودنمایی می‌کردند. حسن بن علی (ع) گفت: اگر لباس شنا داشتم داخل آب می‌شدم و آب تنی می‌کردم...(4)
پی نوشت‌ها:
1. من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 227، ح 38.
2. فروع کافی، ج 6، ص 29.
3. اعلام الدین، ص 137.
4. مسند امام مجتبی (ع)، ص 797.
منبع: قدس
