همسرانی چسبیده به خانواده پدری
آقای مشاور شوهرم تمام وقت خودش را با خانواده اش می گذارد اصلاً وقتی برای ما نمی گذارد و وقتی که به اواعتراض می کنم ، پاسخ می دهد که والدینم هستند ومن باید به آنها احسان کنم !!!
آقای مشاور شوهرم تمام وقت خودش را با خانواده اش می گذارد اصلاً وقتی برای ما نمی گذارد و وقتی که به اواعتراض می کنم ، پاسخ می دهد که والدینم هستند ومن باید به آنها احسان کنم !!! من دیگه از این زندگی خسته شده ام آیا شوهرم با ید برای احسان به والدینش ، باید زندگی ما خراب کند آیا این حکم خداست ؟
آقای مشاور زنم هر روز به خانه مادرش می رود وکارهای اورا انجام می دهد وزندگی من فلج شده است ودربرابر اعتراض من « پاسخ می دهد که « من والدینم را دوست دارم وباید به آنها رسیدگی کنم !! آیا « زن » پس از ازدواج نسبت به خانواده اش این مقدار وظیفه دارد ؟
شاید شبیه به این اعتراضات را در زندگی خودتان ویا اطرافیان خود دیده اید . واقعاً تکلیف شرعی چیست ؟ احسان به والدین یا حقوق همسر ؟ کدام مهمتر است ؟ کدام را باید نادیده گرفت وفدا کرد ؟
در قرآن وفرهنگ اسلامی ، « احسان به والدین » ، بسیار سفارش شده است ؛ در قرآن کنار توحید آورده شده است :
وَ قَضىَ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُواْ إِلَّا إِیَّاهُ وَ بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَنًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبرََ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لهَُّمَا أُفٍّ وَ لَا تَنهَْرْهُمَا وَ قُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِیمًا وَ اخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّیَانىِ صَغِیرًا.
پروردگارت مقرر داشت كه جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیكى كنید. هر گاه تا تو زنده هستى هر دو یا یكى از آن دو سالخورده شوند، آنان را میازار و به درشتى خطاب مكن و با آنان به اكرام سخن بگوى.در برابرشان از روى مهربانى سر تواضع فرود آور و بگو: اى پروردگار من، هم چنان كه مرا در خُردى پرورش دادند، بر آنها رحمت آور. (24 ـ23 اسرا ء)
فرزندان متدین ومقید دینی ، متمایل هستند به این دستور الهی عمل کنند . بعد از ازدواج فرزند ( دختر یا پسر ) ، انجام این احسان گاهی به مشکل بر خورد می کنند . به خصوص که با حقوق همسرش تعارض پیدا می کند ؛ در این جا ممکن است که « فرزند » براثر عدم آگاهی وبصیرت به افراط وتفریط مبتلا شود ، گاهی احسان والدین را ترک می کند وگاهی حقوق « همسر » را ضایع می کند !
فرزندان متدین ، برای آن که نه احسان والدین را دست ندهد ونه حقوق همسرش را ضایع نکند می بایست به نکات زیر توجه داشته باشند :
1 ـ تفاوت احسان و اطاعت والدین
احسان به والدین با « اطاعت از والدین » متفاوت است . به عبارت دیگر آن که « احسان به والدین یعنی « نیکی کردن » به والدین آن هم در حد وسع که دارید واین « احسان کردن » با توجه به شرایط والدین ،شکل های گوناگون دارد . ولی « اطاعت کردن » به این معنی است که هرآن چه والدین بگویند با « اطاعت » کرد والا عدم اطاعت از آنها موجب مبتلا شدن به « عاق والدین » می شویم .
فرزندان باید بدانند که این اطاعت نا محدود نیست ، بلکه این اطاعت مادامی است که با دستورات خدا وشریعت تعارض نداشته باشد. وچنان چه با دستورات الهی مغایرباشدبا حفظ احترام به هیچ عنوان نباید از والدین اطاعت نمود .
قرآن در این مورد چنین می فرماید : وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ حُسْناً وَ إِنْ جاهَداكَ لِتُشْرِكَ بی ما لَیْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما إِلَیَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ « به آدمى سفارش كردیم كه به پدر و مادر خود نیكى كند. و اگر آن دو بكوشند كه تو چیزى را كه بدان آگاه نیستى شریك من قرار دهى، اطاعتشان مكن. بازگشت همه شما به سوى من است و شما را به كارهایى كه مىكردهاید آگاه مىكنم. (العنكبوت : 8 )
در این آیه خدای متعال در آن که به « احسان به والدین » تأکید فراوان دارد ولی در مورد اطاعت ، قید می زند که اطاعت تا جایی است که در برابر « خدا » نباشد وموجب شرک به او نباشد ؛ به عبارت دیگر وقتی خواسته والدین با دستورات خدا مغایر است ،(مثلاً ادای حقوق همسر ) نباید اطاعت کرد . هرچند هم در خواسته خودشان اصرار دارند ، ولی نباید اطاعت کنید .
2ـ حدود قدرانی و سپاسگزاری از والدین
والدین ، برای انسان زحمات فراوانی کشیده اند ، وعمر وزندگی خودشان را برای رشد من خرج کرده اند . البته فرزند می بایست در برابر زحمات والدین شکرگزاری کرد وشاید به طور شایسته فرزند نتواند زحمات والدین به خصوص مادر « سپاسگزاری » کند ، این عدم توانی فرزند درجبران کردن زحمات والدین ، حقیقت مسلم است ؛ ولی فرزند حق نداردبرای سپاسگزاری از زحمات والدینش ، معصیت خدا را مرتکب شود .
در این مورد خدا در سوره لقمان چنین می فرماید : وَ وَصَّیْنَا الْانسَانَ بِوَالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلىَ وَهْنٍ وَ فِصَالُهُ فىِ عَامَینِْ أَنِ اشْكُرْ لىِ وَ لِوَالِدَیْكَ إِلىََّ الْمَصِیروَ إِنْ جاهَداكَ عَلى أَنْ تُشْرِكَ بی ما لَیْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوفاً وَ اتَّبِعْ سَبیلَ مَنْ أَنابَ إِلَیَّ ثُمَّ إِلَیَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (15)
آدمى را درباره پدر و مادرش سفارش كردیم. مادرش به او حامله شد و هر روز ناتوانتر مىشد و پس از دو سال از شیرش باز گرفت. و سفارش كردیم كه: مرا و پدر و مادرت را شكر گوى كه سرانجام تو نزد من است، اگر آن دو به كوشش از تو بخواهند تا چیزى را كه نمىدانى چیست با من شریك گردانى اطاعتشان مكن. در آنها با آنها به وجهى پسندیده زندگى كن و خود، راه كسانى را كه به درگاه من باز مىگردند در پیش گیر. بازگشت همه شما به سوى من است و من از كارهایى كه مىكردهاید آگاهتان مىكنم. (لقمان ، 15ـ14).
در این آیه خدا در عین حالی فرزند را به زحمات مادر متذکر می شود وفرزند را همراه شکر از خودش به شکرگزاری از والدینش امر می کند . ولی در همین جا خدا بیان می کند این شکرگزاری مدامی است که با دستورات شریعت ودین مغایر نباشد ! وچنان چه شکرگزاری از والدین با یکی از دستورات الهی مغایر باشد ، نباید از آنها اطاعت کرد.
3 ـ وقتی احسان والدین و حقوق همسر متعارضند!
« همسر » ، حقوقی بر گردن همسرش دارد ( زن و مرد ) ، بعضی از این حقوق واجب است مثلاً « زن » اذن خروج واجب است یا آن که نفقه بر زن و بچه بر مرد واجب است . زمانی که انجام این وظیفه با خواسته های والدین مغایر است ، با حفظ احترام و ادب نباید از خواسته های آنها توجه کرد وبرآورده کرد .
مثلاً مادر از من می خواهد به فلان جا بروم ولی می دانم شوهرم راضی به رفتن آن جا نیست ، دراین جا با حفظ ادب واحترام به هیچ عنوان نباید به حرف والدین گوش داد . یا این که والدین من خریدن چیزی توقع دارند که در وسع من نیست ، وخریدن آن موجب صدمه به نفقه زن وفرزند من می شود ، در این جا هم با ادب واحترام نباید به خواسته والدین توجه کنم وبه حرف آنها گوش دهم .
وَ إِنْ جاهَداكَ عَلى أَنْ تُشْرِكَ بی ما لَیْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوفاً وَ اتَّبِعْ سَبیلَ مَنْ أَنابَ إِلَیَّ ثُمَّ إِلَیَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «اگر آن دو به كوشش از تو بخواهند تا چیزى را كه نمىدانى چیست با من شریك گردانى اطاعتشان مكن. در آنها با آنها به وجهى پسندیده زندگى كن و خود، راه كسانى را كه به درگاه من باز مىگردند در پیش گیر. بازگشت همه شما به سوى من است و من از كارهایى كه مىكردهاید آگاهتان مىكنم. (لقمان ، 15).
چه زیبا است که زن ومرد یکدیگر را در احسان به والدین ، همسرش کمک ویاری کند . یعنی به گونه ای در ارتباط با والدین همسرش عمل کند که آنها از فرزندشان به خاطر آن که همسرش با آنها این گونه عمل می کند راضی شوند وبرای او دعا کنند
وقتی من برای خدا با حفظ ادب واحترام به خواسته های والدینم توجه نکردم ، خدا مهربان می داند که عدم توجه من برای بی ادبی به والدین ویا عدم شکرگزاری زحمات آنها نیست بلکه برای اطاعت از خداست ، او شرایط را به من نفع من تغییر می دهد واگر هم تغییر نکرد ، من وظیفه ام را انجام داده ام ودر قیامت مورد بازخواست خدا قرار نمی گیرم .
رَّبُّكمُْ أَعْلَمُ بِمَا فىِ نُفُوسِكمُْ إِن تَكُونُواْ صَالِحِینَ فَإِنَّهُ كَانَ لِلْأَوَّابِینَ غَفُورًا(25)
پروردگارتان از هر كس دیگر به آنچه در دلهایتان مىگذرد داناتر است و اگر از صالحان باشید او توبهكنندگان را مىآمرزد. (اسراء ، 25)
گاهی اوقات فرد متدین وکم آگاه به وظایف دینی خود ، این حدود را توجه ندارند ، لذا موجب ازبین رفتن حقوق همسرشان می شود . در نتیجه زندگی زناشویی شان نیز آشفته شده وگاهی بر اثر عدم مدیریت درست ، زندگی آنها از هم پاشیده می شود .
بنابراین فرزند باید در ضمن آن که « احسان والدین » را رعایت می کند ، حقوق همسرش رانیز ادا می کند ؛ هیچ کدام را فدای دیگری نکند به عبارت دیگر؛ احسان به والدین نباید به گونه ای باشد که حقوق همسر را نادیده بگیریم ؛ وادای حقوق همسر نیز نباید موجب نادیده گرفتن احسان به والدین شود ، هر کدام در حد وسع باید رعایت شود ،و در انجام هردو «رضایت خدا» را در نظر بگیریم نه چیز دیگر
4ـ همسرت را در احسان به والدینش یاری کن
چه زیبا است که زن ومرد یکدیگر را در احسان به والدین ، همسرش کمک ویاری کند . یعنی به گونه ای در ارتباط با والدین همسرش عمل کند که آنها از فرزندشان به خاطر آن که همسرش با آنها این گونه عمل می کند راضی شوند وبرای او دعا کنند .
به طور مثال «زن » در منزل مادر شوهرش ، در انجام کار ها مادرشوهرش را کمک ویاری کند( هر چند که وظیفه ندارد ). این کار تا حدی موجب رضایت بیشتر والدین از فرزندشان شده واین رضایت برکات فراوانی زندگی آنها خواهد داشت .
یا آن که « مرد » نیز در برآوردن خواسته های خانواده همسرش در حد وسع اش وقت بگذارد ( هر چند که وظیفه ندارد ). این عمل موجب نزدیکی خانواده همسر می شود.
5 ـ نیکی به والدینِ بدِ همسر !
شاید کسی بگوید که والدین همسرم به گونه ای هستند که هرچند به آنها خوبی می کنیم ، بدتر می شوند وروز به روز توقعات نا به جایشان بیشتر می شود . آنه ادم هایی نمک نشناس هستند !!
با فرض آن که این گونه افراد درست می گویند ( احتمال اشتباه است ) ، وقتی من به والدین بد همسرم نیکی می کنم اولاً موجب افزایش علاقه همسرم به من خواهد شد ودر نتیجه زندگی زناشویی ما مستحکم تر خواهد شد .
ثانیاً و مهمتر از همه این نیکی طبق آیه قرآن به نفع خودم است هرچند والدین بد همسرم ناسپاسی کنند : إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ اگر نیكى كنید به خود مىكنید( اسراء ، 7)
بنابراین برای خیر دنیا و آخرت این فرمول را در زندگی زناشویی انجام دهیم :
به والدین همسر چه خوب ویا بد در حد وسع خودم نیکی واز خود گذشتگی می کنم ، تا ضمن رشد روحی خودم ، موجب استحکام زندگی زناشویی وافزایش علاقه همسرم شود.
غلامعباس سرشور خراسانی
بخش خانواده ایرانی تبیان
مطالب مرتبط:
