بهای قرار گرفتن در صراط مستقیم چیست؟
هرکس بهای راه را پرداخت، او را به راه می‌برند؛ اگر کسی به آن راه برود، دیگر از آن بیرون نمی‌آید؛ صراط مستقیم یک راهی است که اگر شما وارد آن شدی، دیگر از آن بیرون نمی‌آیی؛ حال بهایش چیست؟
حجت‌الاسلام محمدعلی جاودان از اساتید برجسته اخلاق هستند که در طی دوران زندگی و تحصیل حوزویشان، از محضر اساتید برجسته‌ای از جمله آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی، آیت‌الله خوانساری، آیت‌الله حق‌شناس و علامه عسکری بهره‌مند شده‌اند.
بهای راه یافتن به صراط مستقیم، هدایت است
هرکس بهای راه را پرداخت، او را به راه می‌برند؛ اگر کسی به آن راه برود، دیگر از آن بیرون نمی‌آید؛ صراط مستقیم یک راهی است که اگر شما وارد آن شدی، دیگر از آن بیرون نمی‌آیی؛ حال بهایش چیست؟ در آیه 69 سوره مبارکه عنکبوت می‌فرماید: «وَالـّذینَ جاهَدوا فینا لنـَهْدیَنـّهُمْ سُبُلـَنا» کسانی که در ما مجاهده کردند؛ گاهی در قرآن می‌فرماید کسانی که در راه ما مجاهده کردند؛ اما در اینجا می‌فرماید کسانی که در ما مجاهده کردند.
در قرآن یک صراط مستقیم هست و یک سُبُل؛ در زبان فارسی، صراط و سبیل را راه معنا می‌کنیم؛ هر کس در ما، در راه ما مجاهدت کند، حتماً حتماً حتماً او را به راه‌های خودمان هدایت می‌کنیم. بنابر این، خداوند کسی را که در راه او مجاهدت می‌کند هدایت می‌کند. بهای راه یافتن به صراط مستقیم، هدایت است.
حال این مجاهدت چیست؟ در آیه 125 و 126 سوره مبارکه انعام می‌فرماید: «فمَنْ یُردِ اللهُ أَنْ یَهدیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلإسْلام وَمَنْ یُردْ أنْ یُضِلــَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیــّقا حَرَجًا کأنـَّما یَصَّعَّدُ فی السَّماءِ کذلِکَ یَجْعَلُ اللهُ الرّجْسَ عَلی الـّذینَ لا یُۆْمِنونَ * وَهَذا صِراطُ رَبّکَ مُسْتقیمًا»
قسمت اصلی، آنجایی است که فرمود هر کس را بخواهد به صراط مستقیم هدایت می‌کند؛ بعد فرمودند کسی که اگر خدا بخواهد او را هدایت می‌کند، کسی است که مجاهدت می‌کند؛ سینه‌اش را برای پذیرش همه اسلام گشاده می‌کند؛ باور کنید ما تمام اسلام را نپذیرفته‌ایم.
خدا بخواهد کسی را هدایت کند...
اینکه خدا بخواهد کسی را هدایت کند، نتیجه کاری است که خود او کرده است؛ یک کاری کرده که خدا در مورد او اراده خیر کرده است؛ اما گاهی کسی کاری می‌کند که خداوند در موردش اراده شر می‌کند؛ چه کرده که خدا در موردش اراده شر می‌کند؟ ظلم کرده؛ وقتی از حد گذراند، رای خدای متعال در موردش عوض می‌شود؛ او را رهایش می‌کند؛ به محض اینکه او را رها کند، شیطان او را برده است.
در آیه 125 سوره مبارکه انعام می‌فرماید: «کذلِکَ یَجْعَلُ اللهُ الرّجْسَ عَلی الـّذینَ لا یُۆْمِنونَ» اینچنین خدای متعال پلیدی را بر کسانی که ایمان ندارند قرار می‌دهد. گمراهی، یک پلیدی است. این پلیدی هم خاص انسان‌هایی است که خدا و قیامت را قبول ندارند؛ «عَلی الـّذینَ لا یُۆْمِنون» ولی هر کس ایمان دارد گرفتار این نمی‌شود؛ ایمان نداشتن و سینه تنگ، به معنای پلیدی است.
در آیه 126 سوره مبارکه انعام می‌فرماید: «وَهَذا صِراطُ رَبّکَ مُسْتقیمًا» صراط مستقیم، صراطی است که اگر به آن داخل شوید، دیگر از آن خارج نخواهید شد؛ این صراط مستقیم ربِّ تو است؛ کدام صراط مستقیم ربِّ توست؟ «فمَنْ یُردِ اللهُ أَنْ یَهدیَه» هرکس را که خدا بخواهد هدایت کند، برای پذیرش تمام اسلام به او شرح صدر می‌دهد. این شرح صدر هدایتی است که گفتیم هدایتی خاص است. در صورت گمراهی، او را رها خواهد کرد و در این حالت، دستگیری خواهد کرد؛ این دستگیری، صراط مستقیم است.
کسی که به صراط مستقیم رسید دارالسلام، متعلق به اوست
در آیه 25 سوره مبارکه یونس می‌فرماید: «وَاللهُ یَدْعو إلی دار السَّلام» در آیه 127 سوره مبارکه انعام می‌فرماید: «لـَهُمْ دارُ السَّلام» کسی که به صراط مستقیم رسید، دارالسّلام، متعلق به اوست؛ دارالسّلام خانه سلامتی است؛ در آن هیچ رنجی نیست؛ هیچ حسرتی نیست؛ هیچ دردی نیست؛ هیچ غصه‌ای نیست.
در آیه 69 سوره مبارکه عنکبوت می‌فرماید: وَالـّذینَ جاهَدوا فینا لنـَهْدیَنـّهُمْ سُبُلنا هر گناه کوچک و بزرگی، یک ضیق صدر است یا ناشی از یک ضیق صدر است؛ چند بار گرفتار نگاه آلوده شده‌اید؟ چند بار گرفتار غیبت شده‌اید؟ این‌ها ناشی از ضیق صدر است؛ اینکه نمی‌توانیم از آن نگاه یا حرف حرام بگذریم، یعنی ضیق صدر؛ اگر من با گناهانی که برایم پیش می‌آید بجنگم و مقابله کنم به آن جهادی که فرموده‌اند رسیده‌ام.
عمار یاسر در جنگ صفین به میدان آمد و عرض کرد: بارالها تو می‌دانی که اگر من بدانم رضایت تو در این است که دسته شمشیرم را بر زمین بگذارم و نوک آن را بر شکمم قرار دهم تا از پشتم درآید، این کار را خواهم کرد؛ تو می‌دانی که اگر من بدانم رضای تو در این است که خود را به دریا بیندازم، این کار را خواهم کرد؛ تو می‌دانی که اگر من بدانم رضایت تو در این است که من خودم را به آتش بیندازم و خاکستر شوم، این کار را خواهم کرد؛ اما من می‌دانم رضای تو در این است که من در لشکر امیرالمۆمنین (ع) باشم. سینه‌ام را برای او سپر کنم و در برابر دشمنانش بایستم و به جنگ با دشمنانش بروم؛ و من می‌دانم حتی اگر آن‌ها به گونه‌ای ما را شکست دهند که از شمال جزیرةالعرب ما را به جنوب آن برانند و ما را در دریای هند بریزند، باز هم ما بر حق هستیم؛ حتی اگر شکست بخوریم و تمام افرادمان کشته شوند، می‌دانم که ما بر حق هستیم. چرا عمار یاسر این‌گونه از بر حق بودن راهشان مطمئن بود؟
از محبوب‌ترین بندگان نزد خداوند
هدایت خداست که او را به این اطمینان رسانده است؛ این ثمره چیست؟ این ثمره مجاهدت است؛ قدم اول مجاهدت چیست؟ قدم اول این است که من با گناهانم مبارزه کنم؛ زیرا هر گناهی یک ضیق صدر است.
از بزرگی نقل کرده‌اند که فرمود: من بیست سال کار کردم تا بعد مطمئن شدم دیگر مثلاً ریا ندارم؛ چنین مجاهده‌ای نیاز است؛ این مربوط به مرحله دوم است که سخت است؛ در مرحله اول که ترک گناه است، اگر همت کنید، بار اول، دو روزه می‌توانید به نتیجه برسید؛ مرحله بعد بسیار دشوارتر است؛ مگر انسان می‌تواند با بخل و حسد و تکبر خودش بجنگد؟ تنها مرحمت و عنایت خدا باید شامل حال شود تا انسان موفق شود.
اگر انسان پیگیری کند و حوصله‌اش سر نرود، اگر خسته نشود و دست از تلاش برندارد، موفق می‌شود؛ ما معمولاً زمین می‌خوریم و حوصله‌مان سر می‌رود؛ دو روز نماز شب می‌خوانیم و سحر برای استغفار بیدار می‌شویم و خیلی برایمان خوب و خوش است؛ یک شب بیدار نشویم، شب بعد، دیگر آن شیرینی قبل را برایمان ندارد؛ کم کم حوصله انسان سر می‌رود؛ اگر کسی حوصله کرد و حوصله کردنش از اعتقاد به قیامت ناشی می‌شد، به نتیجه خواهد رسید؛ ایستادن پای اعتقاد همان جهادی است که فرمود «جاهَدوا فینا» یعنی جهادی که انسان با خودش می‌کند.
امیرالمۆمنین (ع) در حدیثی می‌فرمایند: «إنَّ مِن أحَبِّ عبادِ الله عبداً أعانـَهُ الله عَلی نـَفسِه» از محبوب‌ترین بندگان نزد خداوند آن بنده‌ایست که خدا او را در جنگ علیه خودش کمک می‌کند؛ هر کس وارد این جنگ شود و بایستد و ادامه دهد و حوصله کند، خدا به او کمک می‌کند.
منبع: دانشجو
