تبیان، دستیار زندگی
امروزه غیر از معنویت‏های رایج، دسته‏ای از معنویت‏‏های روان‏شناسی هم در کشورما فعالند. دسته دیگری که معمولا در گزارش‏ها دیده نمی‏شوند معنویت‏های فراروان‏شناسی است که صبغه معنوی پررنگی دارند
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تأملی در باب عرفان‏های فراروان‏شناختی


امروزه غیر از معنویت‏های رایج، دسته‏ای از معنویت‏‏های روان‏شناسی هم در کشورما فعالند. دسته دیگری که معمولا در گزارش‏ها دیده نمی‏شوند معنویت‏های فراروان‏شناسی است که صبغه معنوی پررنگی دارند.

عرفان

گستره معنویت‏های فراروان‏شناسی

به این متن دقت كنید:

«... حتى اشیاى بى‏جان مانند صندلى، میز و ساختمان، داراى انرژى سیّال هستند... این كتاب، اصول تئوریك... را به شما آموزش مى‏دهد؛ در عین‌حال به شما نشان مى‏دهد كه چگونه مى‏توانید در چهار دیوارى شخصى خود، با ابزارى مختصر، جریان مثبت را تقویت كنید... به یاد داشته باشید كه شعار... این است: فضاى كارتان را مرتب كنید، تا ذهنى آرام داشته باشید.» ( فنگ‌شویى ادارى، ترجمه محبوبه افاضلى، مقدمه؛ فنگ شویى، راهنماى اسكندرى، مقدمه)

جملات بالا به روشى به نام «فنگ‌شویى» مربوط است؛ به این معنا كه تمام اشیاى پیرامون ما، داراى انرژى فعّال هستند؛ حتى اشیاى بى‏جان انرژى سیّال دارند. امروزه برخی افراد حتى براى چینش لوازم خانه و تزیین اتاق خواب و تنظیم ابزار در محیط كار از قواعد فنگ‌شویى پیروى مى‏‌کنند. بزرگ‏ترین هنر فنگ‏شویى، پیدا كردن محیطى است كه در آن محیط، انرژى به ‌صورت مثبت وارد زندگى شده و افراد از این طریق نشاط روحی را تجربه نمایند.

در «ریكى» هم ادّعا مى‏شود كه انسان مى‏تواند در فرایندی معنوی با راه‌کار همسویى، مقدار زیادى انرژى كیهان را دریافت كرده، آن را از خود عبور دهد؛ یعنى با باز شدن مركز انرژى (چاكرا) در فرد، بدون این‌كه تخلیه انرژى صورت گیرد، مقدار مناسب انرژى به فرد نیازمند منتقل مى‏شود و بدین وسیله شفا و بهبودى و تجربه‏ای روحی حاصل می‌شود.( ر.ک. قدرت یابی با ریکی، پائولا هوران، ژاله مخزنی، ص 75)

در ریکی گفته می‏شود:

ریکی می‏تواند شما را به سفری روحانی همراه با مکاشفات خاص خود رهنمون سازد.( آن چارلیش، دایره المعارف رموز ریکی، منیرالدین اعتضادی، نشر راشین، ص16)

در جای دیگر ادعا شده:

ریکی اغلب نه تنها به عنوان روشی درمانی و مکمل، بلکه به عنوان سیر و سفری روحانی، یا یک نوع شیوه زندگی مورد قبول است.( همان، ص 18)

در جنبش‏های فراروان‏شناسی، تعریف معنویت و عرفان عوض شده و تحریفی آشکار در این باب اتفاق افتاده است. براستی اگر کسی توان درمان‏گری به وسیله انرژی را پیدا کند چه تحولی در استعدادهای معنوی‏اش رخ داده و چه میزان به خدا نزدیک شده است؟ در این دسته از معنویت‏ها تعریف عرفان در اموری از قبیل درمان، شادی، رضایت از زندگی و داشتن روان آرام خلاصه می‏شود. در حالی که هیچ کدام از این امور با رضایت خالق هستی و کسب معرفت الهی پیوند برقرار نمی‏کند

«هیپنوتیزم» هم یكى از حالات روانى انسان و فرایندى شبیه خواب است كه بر اثر القائات طولانى هیپنوتیزم‌کننده، تمركزى قوى در شخص ایجاد می‌شود و در این حالت مى‏توان به بهبود وضعیت روانى و جسمى او كمک كرد.

مرام‏هاى پیش‌گفته و فنونی از این دست، تحت عنوان عرفان‏هاى فراروان‏شناسى و فراعلم مطرحند و رنگ تجربى و علمى دارند. امروزه شاهدیم كه امورى مثل فنگ شویى، ریكى، هیپنوتیزم، انرژى درمانى، مدی‌تشین، موسیقى‏درمانى، طالع‌بینى و موارد متعددى از این قبیل، به صورتى توضیح و تفسیر مى‏شوند كه گویا مى‏توانند انسان را از دین و شریعت بى‏نیاز كنند؛ یعنى با رنگ و لعاب عرفان و معنویّت، به تشنگان معرفت عرضه مى‏شوند.

مرامی به نام انرژی درمانی که امروزه در کشور ما رواج قابل توجهی یافته است با نماد عرفان خود را مطرح کرده است. باید توجه داشت انرژی درمانی به صورت ذاتی ارتباطی با هیچ کدام از آیین‏ها و مکاتب ندارد و تنها یک مهارت به حساب می‏آید. در کشور هند درمانگرهای انرژی در هر محله و روستایی یافت می‏شوند و هیچ ادعایی هم در باب عرفان و سیر و سلوک ندارند.

انرژی درمانی در کشورهای غربی و در کشور امریکا به صورت یک مهارت شناخته شده است و از توابع طب مکمل محسوب می‏شود. این رشته یک فن است که با روش‏های علمی و شناخته‏شده قابل تعلیم و یادگیری است و با ضوابط مشخصِ علمی هم قابل بکارگیری است. یک انرژی‏درمان‏گر هم‏چنان که ممکن است موحد و خداپرست باشد می‏تواند بی‏دین و ملحد باشد؛ چرا که درمان به صورت ذاتی هیچ ارتباطی با عرفان  و معنویت ندارد.

خلاصه این که در معنویّت‌های فراروان‌شناختی غایت در همین زندگی ترسیم می‌شود و دست‌یابی به قدرت‌های روحی و طبیعی، مطلوب و مقصود معرفی می‌شود و داشتن زندگی متفاوت و برخورداری از انرژی جسمی یا روحی را قلّه نهایی سلوک می‌خوانند؛ غافل از این‌كه حتی اگر مدّعیان این عرصه‏ها، همه در پیمودن مسیرى كه ترسیم كرده‏اند، توفیق كامل یابند، فطرت جست‌وجوگر بشر، در طلب گوهرى است كه منشأ تمام این امور است و با دست تواناى او، انرژى حیات خلق شده است؛ بدین ترتیب دو نکته را در مورد معنویت‏های فراروان‏شناسی نباید از نظر دور داشت.

امروزه شاهدیم كه امورى مثل فنگ شویى، ریكى، هیپنوتیزم، انرژى درمانى، مدی‌تشین، موسیقى‏درمانى، طالع‌بینى و موارد متعددى از این قبیل، به صورتى توضیح و تفسیر مى‏شوند كه گویا مى‏توانند انسان را از دین و شریعت بى‏نیاز كنند؛ یعنى با رنگ و لعاب عرفان و معنویّت، به تشنگان معرفت عرضه مى‏شوند

1. مطلب اول این‏که در جنبش‏های فراروان‏شناسی، تعریف معنویت و عرفان عوض شده و تحریفی آشکار در این باب اتفاق افتاده است. براستی اگر کسی توان درمان‏گری به وسیله انرژی را پیدا کند چه تحولی در استعدادهای معنوی‏اش رخ داده و چه میزان به خدا نزدیک شده است؟ در این دسته از معنویت‏ها تعریف عرفان در اموری از قبیل درمان، شادی، رضایت از زندگی و داشتن روان آرام خلاصه می‏شود. در حالی که هیچ کدام از این امور با رضایت خالق هستی و کسب معرفت الهی پیوند برقرار نمی‏کند.

2. نکته دوم در باب میزان موفقیت این جنبش‏ها در دست‏یابی به ادعاهایی است که خود مطرح می‏کنند. از این منظر هم این دسته از فنون، کارآمدی لازم را ندارند. به عبارت دیگر معنویت‏های فراروان‏شناختی غیر از آن‏که خود را به ناحق در حوزه معنویت و عرفان جاداده‏اند، بیش از آن‏چه هستند خود را نشان می‏دهند و در رساندن مخاطب خود به اهدافی که نشان می‏دهند کارائی لازم را ندارد. آن‏ میزان از تأثیر هم که در این جنبش‏ها یافت می‏شود یا مربوط به تلقین و تصرف در هیجانات افراد است یا تغییرهای سطحی و مقطعی است نه بنیادین.

نتیجه‏گیری فنونی از قبیل انرژی درمانی، فنگ‏شویی، ریکی که امروزه با آرم معنویت و نشانِ عرفان در کشور ما فعالیت دارند، به غلط با این نام شناخته شده‏اند و پیامد این فنون نه کسب معرفت خداوند و بدست آوردن فضایل اخلاقی، بلکه حداکثر کاستن از فشارهای روانی و تغییر در هیجانات افراد است. اگر آن‏چه این مکاتب به عنوان هدف خود مطرح می‏کنند حاصل شود نتیجه آن پرورش انسان رها شده از معضلات روانی است نه انسان راه یافته به ملکوت. طبیعی است انسانی که از حیث روانی و ذهنی متعادل محسوب می‏شود با انسان کامل یکی نخواهد بود و فردِ متعادل با انسان عارف فاصله زیادی دارد.

حمزه شریفی دوست            

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


مطالب مرتبط:

آسیب شناسی قانون جذب

ریشه عرفان های نوظهور

عبارات تأکیدی، حلّال مشکلات!!

"راز"؛ خرافه یا حقیقت؟!

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.