ثواب شب زنده داری با قرآن و نماز چگونه است؟

هر کس یک دهم از شب را با اخلاص پاک و با امید به پاداش الهی به خواندن نماز به سر برد، خداوند به فرشتگانش دستور می‌دهد تا به شماره روییدنی‌ها در آن شب (از برگ‌ها و دانه‌ها و درختان) و به شماره نی‌ها و ساقه‌های نرم و تازه رسته برای او ثواب بنویسند.

جابر بن اسماعیل از امام صادق (علیه‌السلام)، و آن حضرت از پدرشان امام محمد باقر (علیه‌السلام) روایت کرده است که: مردی از امیرمۆمنان علی (علیه‌السلام) درباره شب زنده داری با تلاوت قرآن سۆال کرد، فرمود:

تو را مژده می‌دهم به اینکه هر کس یک دهم از شب را با اخلاص پاک و با امید به پاداش الهی به خواندن نماز به سر برد، خداوند به فرشتگانش دستور می‌دهد تا به شماره روییدنی‌ها در آن شب (از برگ‌ها و دانه‌ها و درختان) و به شماره نی‌ها و ساقه‌های نرم و تازه رسته برای او ثواب بنویسند؛

و اگر کسییک نهم از شب را به نماز بگذارند، خداوند ده دعای او را مستجاب فرماید، و در روز قیامت، نامه اعمالش را به دست راستش می‌دهد؛

و اگر کسی یک هشتم از شب را به ادای نماز به سر برد، خداوند ثوابی برابر با اجر یک شهید صابر و مخلص را به وی کرامت کند و شفاعت او در حق اهل بیت خود پذیرفته می‌شود؛

و هر کس یک هفتم از شب را مشغول نماز باشد، با سیمایی درخشان و نورانی چون ماه شب چهاردهم محشور می‌شود و با کسانی که (از عذاب الهی) در امانند، از صراط عبور می‌کند؛

و اگر کسی در یک ششم از شب، نماز را بپا دارد، در زمره کسانی که (با توبه قبول) به سوی پروردگار بازگشته‌اند، قرار می‌گیرد و تمام گناهان گذشته و آینده او آمرزیده می‌شود؛

و اگر کسی یک پنجم از شب را به نماز بگذارند، در بهشت با حضرت ابراهیم خلیل (علیه‌السلام) هم‌نشین خواهد بود؛

و کسی که یک چهارم از شب را صرف خواندن نماز کند، در روز قیامت در صف اول رستگاران قرار می‌گیرد و (به سرعت) همانند تندباد از صراط بگذرد و بدون حساب وارد بهشت شود؛

و اگر کسی یک سوم شب را به اقامه نماز صرف کند، هیچ فرشته‌ای (از فرشتگان خدا) را ملاقات نمی‌کند مگر آنکه بر منزلت و مقام او در نزد پروردگار عالم حسرت می‌خورند، و به او گفته می‌شود که از هر دری از درهای هشتگانه بهشت که خواهی، وارد شو؛

و اگر کسی نیمی از شب را به نماز مشغول شود، اگر (به مثل) هفتاد هزار برابر (وزن یا حجم) زمین را پر از طلا کنند، به پاداشی که خداوند برای او مقرر کرده است، برابری نکند و اجر او در ازای این عمل، از آزاد کردن هفتاد بنده از فرزندان حضرت اسماعیل بیشتر است؛

و اگر کسیدو سوم از شب را صرف اقامه نماز کند، برای او به شماره شن‌های بیابان عالج، حسنه نوشته می‌شود که کمترین حسنه او از ده برابر (وزن) کوه احد سنگین‌تر است؛

و کسی که در طول شب به نماز و تلاوت قرآن کریم مشغول گردد و هماره در حال رکوع و سجود و ذکر خدا باشد، برای او (در نامه اعمالش) به اندازه‌ای حسنه و پاداش می‌نویسند که کمترین آن این است که: همانند روزی که از مادر زاده شده است، از (آلودگی) گناهانش، پاک می‌شود؛ و به شماره تمام حسنات الهی، درجات قرب و منزلتش افزونی گیرد، و قبرش نورانی شود، دلش را از آلودگی‌های ناشی از حسد، پاک و پاکیزه گردد، و از عذاب قبر ایمنش کنند، و برات آزادی از آتش جهنم به او دهند و در محشر با کسانی که از عذاب الهی در امانند، محشور می‌شود، و خداوند به فرشتگان خود فرماید:

به بنده من بنگرید که شبی را در طلب خشنودی من به سر برده و به عبادت من مشغول بوده است، او را در فردوس جای دهید، و در فردوس از برای او صد هزار شهر است و در هر شهری، آنچه را که میل آدمی به آن‌هاست، فراهم است؛ و هر چیزی که آدمی با دیدن آن احساس لذت می‌کند در آن مهیا، و نعمت‌های دیگری که هرگز در خاطر کسی خطور نمی‌کند، آماده است، و این‌ها (که برشمرده شد) سوای خیر کثیر و قرب و منزلتی است که من برای او در نظر گرفته‌ام.

منبع: پاداش نیکی‌ها و کیفر گناهان / ترجمه ثواب الأعمال، ص: 127 تا 129.

*****

حضرت امام صادق (ع) فرمود: رکوع نمی‌کند بنده‌ای برای خداوند متعال به رکوع حقیقی؛ مگر اینکه خدا او را به نور بهاء خود زینت داده و در سایه عظمت خود ساکن نموده و لباس برگزیدگان خود را به او بپوشاند.

رکوع در مرتبه اول و سجود در مرتبه دوم است، و هر که رکوع را به آن طوری که هست بجا آورد، برای سجده کردن صلاحیت پیدا می‌کند؛ و اثر رکوع، اظهار ادب است؛ و سجده، موجب قرب است؛ و هر که نتواند به خوبی عرض ادب کند، برای مقام قرب صلاحیت پیدا نمی‌کند.

پس رکوع به جای آور، چون رکوع کسی که به قلب خود در مقابل پروردگار متعال خاضع است؛ و در ظل سلطنت حق، ذلیل و خائف است؛ و جوارح او برای خداوند مطیع و تسلیم است؛ و پیوسته متواضع و ترسان است از آنچه او را فوت شده است از فوائد و عواید راکعین.

در رکوع، شخص راکع خم می‌شود، به حدی که در حال متوسط قیام و سجده قرار می‌گیرد، مانند تجلیل و تعظیم و اظهار ادبی که عرفا در مقابل اشخاص بزرگ، معمول و مرسوم است، ولی در سجده به طور کلی و تا آخرین حد اظهار خضوع و خشوع و بندگی کرده، و به اندازه‌ای در مقابل عظمت و نفوذ پروردگار متعال تذلل و تواضع می‌شود که چهره به خاک مالیده و تسلیم صرف می‌شود.

منبع: مصباح‌الشریعة / ترجمه مصطفوی، متن، ص: 62.