مقدمه ای بر فیزیك اتمی
فیزیک اتمی شاخهای از فیزیک است که به بررسی اتم به عنوان یک سیستم منفرد و متشکل از الکترونها و هسته میپردازد. مقوله اصلی این شاخه از علم فیزیک آرایش الکترونها اطراف هسته و فرآیندهایی است که این آرایش را تغییر میدهند.
فیزیک اتمی در درجه اول اتمهای منفرد را مد نظر قرار میدهد. مدلهای اتمی یک هسته و چند الکترون در اطراف آن را شامل میشوند. در این مدلها یونیذه شدن یا برانگیختگی توسط فوتونها یا برخورد با ذرات اتمی بررسی میشود. تشکیل مولکولها یا وضعیت اتمها در حالت جامد یاماده چگال در فیزیک اتمی نمیگنجد.
با آنکه در زبان رایج دو اصطلاح «فیزیک اتمی» و «فیزیک هستهای» مترادف شمرده میشوند، اما فیزیکدانان اصطلاح«فیزیک اتمی» را برای بررسی اتم به عنوان یک سیستم منفرد و «فیزیک هستهای» را برای بررسی ساختمان هسته اتم بکار میبرند.
در سال 1255 شمسی (1876 م) دانشمندان پی بردند كه در محفظه ایی با خلاء نسبی، پرتویی از سمت كاتد (الكترود مثبت) به سمت آند (الكترود منفی) گسیل میشود. بعدها با توجه به جهت انحراف این پرتوها در میدان مغناطیسی، بار منفی به آن نسبت داده شد و آن را الكترون نامیدند.
در آزمایشها مشخص شد كه جرم آن برابر جرم كوچكترین اتم است و اینچنین دانشمندان پای به دنیای اتم گذاشتند، دنیایی با ابعاد 10-10m .
فیزیكدانها برای اتم، یك هسته در مركز آن و تعدادی الكترون كه اطراف هسته در چرخش اند در نظر گرفتند كه در بخش فیزیك اتمی به طور مفصل روی آن صحبت شد.
پس از آن سؤال مهمی مطرح شد:
آیا هسته هم از اجزاء كوچكتری ساخته شده است؟ اگر چنین باشد، آن اجزاء چه هستند و چه نیرویی مابین آنها وجود دارد؟
آیا نیروی بین آن ها یكی از دو نیروی شناخته شده قبلی ( یعنی نیروی گرانشی و الكترومغناطیسی ) است؟
در این جا میخواهیم با ورود به دنیای هسته، دنیایی با ابعاد 10-14m ، به سۆالهای بالا و سۆال هایی از این قبیل پاسخ دهیم. امیدواریم به اندازه كافی بزرگ شده باشید تا در چنین ابعادی وارد شوید! با ما همراه باشید.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: محسنی
تنظیم: مریم فروزان کیا