مبارزه با میکروب ها - جلسه ششم
مبارزه با میکروب ها - جلسه ششم
حساسیت باکتریهای مختلف به آنتیبیوتیکها
وسایل لازم:
لولهی آزمایش، آب مقطر، باکتری، آنتیبیوتیک، سوآپ استریل، پلیت و محیط کشت، دیسک آنتیبیوتیک، پنس، شعلهی گاز، خطکش، میکروسکوپ، لام، رنگهای کریستال ویوله و سافرانین، محلول لوگل، الکل اتانول، روغن ایمرسیون
روند کار:
آیا میدانید واکنش میکروبهای گوناگون به همهی آنتیبیوتیکها یکسان نیست. در جست و جوهای قبلی خود در منابع علمی و اینترنتی بایستی متوجه شده باشید که آنتیبیوتیکهای متعددی برای گروههای گوناگون میکروارگانیسمها شامل قارچها، باکتریهای گرم منفی و گرم مثبت، پروتوزوئرها و ویروسها کشف و ساخته شدهاند. هر کدام از این آنتیبیوتیکها با مکانیسمهای ویژهی خودشان سبب مرگ میکروارگانیسم هدف یا توقف رشد آن میگردند.
میکروارگانیسمها نیز در مواجهه با انواع آنتیبیوتیکها رفتارهای گوناگونی دارند. برخی در غلظتهای پایینی از آنتیبیوتیک میمیرند، در حالی که برخی در غلظتهای بالاتر هم زنده میمانند و برخی تنها رشدشان در زمان مواجهه با آنتیبیوتیک متوقف میشود و با حذف آنتیبیوتیک از محیط اطرافشان دوباره زندگی خود را از سر میگیرند. بعضیها حتی تغییراتی در خود ایجاد میکنند تا بتوانند در برابر آنتیبیوتیکها مقاومت کنند.
برای این که به دانستههای بیشتری در این رابطه پی ببرید پاسخ سۆالات زیر را جست و جو کنید:
- مکانیسمهای مقاومت آنتیبیوتیکی در میکروارگانیسمها(باکتریها، قارچها و ...)
- پیدایش سویههای مقاوم به آنتیبیوتیک
تغییراتی خصوصاً باکتریها در خود ایجاد میکنند اغلب در سطح ژنوم آنها اتفاق میافتد. به این معنا که با تحریک آنتیبیوتیک بخشی از ژنوم باکتری به نحوی تغییر مییابد. بنابراین میتوان با روشهای بیوانفورماتیکی حضور یا ایجاد سویههای مقاوم را پیشبینی کرد یا تشخیص داد. در صورت علاقه میتوانید راجع به این موضوع نیز تحقیق کنید. اما انجام بررسیهای بیوانفورماتیکی در بحث فعلی ما نمیباشد.
آزمایش:
1. آزمایش جلسهی قبل را با چند باکتری یا قارچ دیگر تکرار کنید. آیا همهی آنتیبیوتیکها روی انواع میکروبها اثر یکسانی دارند؟
2. در این مرحله لازم است یک آزمایش مقدماتی انجام دهیم تا بتوانیم به آزمایش بعدی وارد شویم. همان طور که تا به حال با جست و جوهایتان دریافتهاید موجودات دارای هسته یوکاریوت و موجودات فاقد هسته پروکاریوت نامیده میشوند. پروکاریوتها عموماً تکسلولی بوده و اندازهی کوچکی دارند. بخش بزرگی از پروکاریوتها گرم منفی یا گرم مثبت میباشند. تفاوت این دو گروه در ساختار دیوارهشان میباشد.
برای تشخیص این دو گروه و تمایز آنها از یکدیگر نوعی رنگآمیزی زیستی به نام رنگآمیزی گرم انجام میشود. برای این کار یک قطرهی کوچک آب مقطر را روی لام تمیز بگذارید. با سر یک لوپ یا سوزن استریل مقدار بسیار کمی از باکتری که پیشتر کشت دادهاید بردارید و داخل قطره مخلوط کنید تا قطرهی آب به طور یکنواخت کدر گردد. بگذارید لام کاملاً خشک شود. سپس سهبار با احتیاط از روی شعلهی گاز عبور دهید و مراحل بعدی را دنبال کنید.
3. یک قطره کریستال ویوله روی لکه بریزید و 1 دقیقه به آن زمان دهید. سپس با جریان ملایم آب مقطر آن را بشویید.
4. یک قطره لوگل روی آن بریزید و 1 دقیقه به آن زمان دهید. سپس با جریان ملایم آب مقطر آن را بشویید.
5. دو قطره الکل روی آن بریزید و 40 ثانیه به آن زمان دهید. سپس با جریان ملایم آب مقطر آن را بشویید.
6. یک قطره سافرانین روی آن بریزید و 40 ثانیه به آن زمان دهید. سپس با جریان ملایم آب مقطر آن را بشویید. (فیلم رنگآمیزی گرم)
7. دوباره صبر کنید تا لام کاملاً خشک شود. حالا آن را زیر میکروسکوپ گذاشته یک قطره روغن ایمرسیون روی آن بگذارید و با عدسی 100 برابر آن را ببنیید. روغن بایستی فضای بین نمونه و عدسی را پر کند تا از انکسار نور جلوگیری شود. حتماً قبل و بعد از دیدن نمونه عدسی را با پنبه آغشته به الکل تمیز کنید. (فیلم استفاده از روغن ایمرسیون زیر میکروسکوپ)
8. باکتریهای گرم مثبت را به رنگ بنفش و گرم منفیها را به رنگ صورتی خواهید دید. اگر باکتریهای ریز شما صورتیاند اما در برخی نقاط بنفش دیده میشوند به معنای آن است که در مرحلهی رنگ بری، الکل را به میزان کافی اثر ندادهاید.
تکلیف
1. تفاوت دیوارهی باکتریهای گرم منفی و گرم مثبت برای با عکس و توضیح بفرستید.
2. از روی عدسی چشمی میکروسکوپ، عکسی از رنگآمیزیتان گرفته و برای ما بفرستید.
بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان
تهیه: مریم یزدان پرست – تنظیم: یگانه داودی
مطالب مرتبط:
مبارزه با میکروب ها – جلسه اول
مبارزه با میکروب ها – جلسه دوم
مبارزه با میکروب ها – جلسه سوم
مبارزه با میکروب ها – جلسه چهارم
مبارزه با میکروب ها – جلسه پنجم
مبارزه با میکروب ها – جلسه ششم
مبارزه با میکروب ها – جلسه هفتم
مبارزه با میکروب ها – جلسه هشتم