ساعت آفتابی - جلسه سوم

تاریخچه ساعت های آفتابی و مفهوم زمان

اهداف جلسه: آشنایی با تاریخچه ای از کاربردو ساخت ساعت های آفتابی و مفهوم ساعت جهانی

وسایل مورد نیاز: -------------------------

روند کار:

از وقتی که انسان ها متوجه تغییر سایه اجسام در طول روز و سال شدند به این موضوع پی بردند که می توانند از این پدیده به عنوان معیاری برای سنجش زمان استفاده کنند.

می توان گفت که اولین ساعت های آفتابی که توسط انسان ها به کار رفته است چوبدستی هایی بوده که به طور عمودی در زمین فرو می کرده و از روی وضعیت سایه آن زمان را تشخیص می داده اند.

تکامل ساعت های مکانیکی در اوایل قرن بیستم صورت گرفت و قبل از آن در بیشتر نقاط دنیا ساعت های آفتابی بیشتر از هر وسیله دیگری برای سنجش زمان به کار می رفت.

علاوه بر سنجش وقت با اضافه نمودن خطوط و وسایل مختلف بر روی صفحه ساعت های آفتابی می توان روزهای سال، ارتفاع خورشید، سمت خورشید، ساعت های طلوع و غروب خورشید و حتی روزهای عید را به وسیله سایه نشان داد.

در شکل مقابل قدیمی ترین برج ساعتی ایران (برج طغرل) را که واقع در جنوب استان تهران است را می بینیم. این برج به گونه ای طراحی شده است که از روی تابش آفتاب بر کنگره های ساعت می توان زمان دقیق را تشخیص داد.

زمان:

یونانیان و مصریان قدیم برای تعیین زمان از ساعت های آفتابی استفاده می کردند. آن ها بدون توجه به اختلاف طول روز در فصل های مختلف روز را به 12 قسمت مساوی تقسیم می کردند بنابراین طول یک ساعت در فصل های مختلف بوده است.

استفاده از این روش تقسیم بندی زمان تا اواخر قرن 13 که ساعت های مکانیکی وارد زندگی انسان ها شدند ادامه داشت.

اما با توسعه ساعت های مکانیکی پی برده شد که استفاده از ساعت متغیر در ساخت ساعت مکانیکی منطقی نیست چراکه علاوه بر تغییر طول یک ساعت در فصل های مختلف این نوع تقسیم بندی زمان به عرض جغرافیایی نیز وابسته بود. پس استفاده از ساعت هایی که طول یک ساعت را درتمام طول سال مساوی و برابر 60 دقیقه می گرفتند رواج یافت.

زمان جهانی:

نقطه شروع محاسبه زمان در طی قرن ها دچار تغییر شده است . مثلا بابلی ها طلوع آفتاب رابه عنوان نقطه شروع در نظر گرفته و زمان را نسبت به آن بیان می کردند در ساعت های ایتالیایی قدیم غروب آفتاب به عنوان مبدا در نظر گرفته می شد و در قرن 16 منجمین میانه شب را به عنوان مبدا می گرفتند.

از آغاز قرن نوزدهم هر شهری زمان خورشیدی خود را داشت و مبدا زمان ظهر خورشید (زمان عبود خورشد از نصف النهار محلی ) بود.

وقتی ارتباط بین شهرها گسترش یافت نیاز به استفاده از یک زمان عمومی جهانی بیشتر احساس شد. در سال 1884 میلادی در کنفرانس بین المللی در واشنگتن تصمیم گرفته شد که زمین به 24 ناحیه زمانی تقسیم شود و نصف النهاری که از رصدخانه سلطنتی گرنویچ می گذرد به عنوان نصف النهار مبدا شناخته شود و تمام زمان ها نسبت به آن تنظیم شود (شکل پایین) . زمانی که به این شکل تنظیم شود زمان جهانی نامیده می شود.