مصافحه بعد از نماز، مستحب یا بدعت؟
امام باقر (علیه السلام) فرمود: هر کس تسبیح حضرت زهرا (سلام الله علیها) را بگوید سپس طلب آمرزش کند آمرزیده خواهد شد. این تسبیح به زبان یک صد مرتبه است ولى در میزان عمل یک هزار تسبیح به شمار مىرود، و شیطان را دور مىکند، و خداوند رحمان را خشنود مىسازد.
برگرداندن صورت به سمت راست و چپ، یکی از اعمال مستحب بعد از سلام آخر نماز است، و در کتاب های روایی نیز بدان اشاره شده است. انجام صحیح آن، چنین است:
1. اگر نمازگزار امام جماعت باشد بعد از سلام نماز، قبل از آن که از سمت قبله رو بگرداند با چشم راست به سمت راست نظر می افکند.
2. و اگر نمازگزار مـأموم باشد، رو به قبله در جواب سلام امام، یک سلام می دهد و دو سلام یکی به سمت راست و دیگری به سمت دست چپ انجام دهد، البته در صورتی که در سمت چپ نیز نمازگزار وجود داشته باشد یا سمت چپ دیوار باشد، ولى در هر حال سلام کردن بر سمت راست ترک نشود، خواه کسى در سمت راست باشد و یا کسی در آن سمت نباشد.
3. اگر نمازگزار فرادی نماز می خواند، در همان حال رو به قبله، یک بار بگوید: «السّلام علیکم و اندکى صورت را به سمت راست برگرداند به گونه ای که بینى به دست راست مایل شود. (شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 319-320)
از گفتار فوق روشن می شود که آنچه برای نمازگزار فرادی استحباب دارد، گرداندن سر است به گونه ای که بینی نیز متمایل به راست باشد، و برای نمازگزاری که با جماعت نماز می خواند، برگرداندن صورت به سمت چپ و راست، به تفصیلی که بیان شد استحباب دارد.
گفتنی است؛ گفتن سه بار الله اکبر و بلند کردن دست ها نیز از تعقیبات نماز شمرده شده و در کتب فقهی ذکر شده است. (نجفى، صاحب الجواهر، محمد حسن، مجمع الرسائل (محشّٰى)، ص 296)
این پرسش از مراجع عظام، آیة الله خوئی، فاضل (ره)، خامنه ای دام ظله و مکارم شیرازی دام ظله استفتاء شده است، آنان معتقدند، اگر چه روایتی در این باره نداریم، ولی به قصد ثواب اشکالی ندارد و بدعت نیست. (ر.ک: خویى، سید ابو القاسم موسوى، صراط النجاة( المحشّٰى)، ج 3، ص 72، س 205 ؛ لنکرانى، محمد فاضل موحدى، جامع المسائل، ص 97، س 398؛ شیرازى، ناصر مکارم، الفتاوى الجدیدة، ج 1، ص 78، س 281؛ خامنه‌اى، سید على بن جواد حسینى، أجوبة الاستفتاءات، ص 151، س 730، دفتر معظم له)
1. تسبیح حضرت زهرا (سلام الله علیها) عبارت است از: (34) مرتبه «اللَّه أکبر»، بعد (33) مرتبه «الحمدللَّه» و بعد از آن(33) مرتبه «سبحان اللَّه». از تعقیبهایى که بعد از نمازهای پنجگانه خیلى سفارش شده است، تسبیح حضرت زهرا (سلام الله علیها) است.[1]
درباره فضیلت و ثواب گفتن تسبیح حضرت زهرا (سلام الله علیها) روایات زیادی از ائمه معصومین (علیهم السلام) وارد شده است که به برخی اشاره می شود:
الف) ابو هارون مکفوف مىگوید: امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: اى ابو هارون، ما کودکان خود را همان گونه که به نماز فرمان مىدهیم به تسبیح حضرت زهرا (سلام الله علیها) نیز امر مىکنیم. پس بر این ذکر مداومت کن، زیرا هر بندهاى بر آن مداومت کند تیره بخت نمىشود.[2]
ب) امام باقر (علیه السلام) فرمود: هر کس تسبیح حضرت زهرا (سلام الله علیها) را بگوید سپس طلب آمرزش کند آمرزیده خواهد شد. این تسبیح به زبان یک صد مرتبه است ولى در میزان عمل یک هزار تسبیح به شمار مىرود، و شیطان را دور مىکند، و خداوند رحمان را خشنود مىسازد.[3]
2. در قنوت هر ذکر و دعایی گفته شود، کافى است؛ ولی بهتر است دعاهایی که در قرآن کریم آمده، مانند: «رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّار»[4] و یا در روایات وارد شده بخواند؛ مانند این دعا که بهتر است در قنوت خوانده شود: «لَا إِلهَ الَّا اللَّهُ الْحَلِیمُ الْکَرِیمُ لَا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ الْعَلِىُّ الْعَظِیمُ سُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ السَّماواتِ السَّبْعِ وَ رَبِّ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ وَ ما فِیهِنَّ وَ ما بَیْنَهُنَّ وَ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ وَ الْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ».[5]
پی نوشتها:
[1] . توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج 1، ص 606، م 1122.
[2] . شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه انصارى محلاتى، محمد رضا، ص 315
[3] . همان.
[4] . بقره، 201.
[5] . توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج 1، ص 604، م 1119.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت اسلام کوئیست
توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج 1
مطالب مرتبط:
