تبیان، دستیار زندگی
لف در گفتمان سبب می گردد تا گفته پرداز در هنگام ادای سخن، بخشی از سخن خود را ناگفته باقی بگذارد و یا آن را به شیوهای پنهان كه رمزگشایی را برای مخاطب مشكل می كند، بیان نماید.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

لف یا لفافه پردازی چه نوع گفتمانی است ؟


لف در گفتمان سبب می گردد تا گفته پرداز در هنگام ادای سخن، بخشی از سخن خود را ناگفته باقی بگذارد و یا آن را به شیوهای پنهان كه رمزگشایی را برای مخاطب مشكل می كند، بیان نماید.

لف یا لفافه پردازی چه نوع گفتمانی است ؟

در زبانشناسی گفتمانی و نشانه- معناشناسی، گفته پردازی کنشی است دارای سه ویژگی مهم : جهت مندی، التفات مداری، موضع گیری. این سه اصل مهم در هنگام تولید هرگفته پردازی دخالت دارد. جهت مندی یعنی اینکه گفتمان مسیر معنایی را برای خود متصورگشته است و در جهت نیل به آن حرکت می کند. به عنوان مثال اگر قرار است فروشنده ای در این جهت که جنس او اصل و دارای مارک معتبری است دفاع کند، از مزیت و برتری کالای خود، اعتبار کشور تولید کننده و یا بسته بندی خاص و علایمی که نشان دهنده اصل بودن کالاست سخن می گوید. در نهایت اگر هنوز تردیدی در خریدار کالا باقی بماند ممکن است همان فروشنده شروع به قسم خوردن کند که در اینجا او از یکی از ویژگیهای مشترک فرهنگی که تعمیم پذیر به همه جوامع نیست استفاده می کند.

التفات مداری امری پدیدارشناختی است و با این مضمون یعنی اینکه گفته پرداز متوجه ابژه مورد نظر شده است و با توجه به آگاهی ابژه که در او نفوذ کرده است گفته خود را شکل می دهد. هوسرل که از بنیان گذاران پدیداری شناسی است اعتقاد دارد که “هر آگاهی، آگاهی چیزی است”‌. این گفته یعنی اینکه گفته پرداز با توجه به آگاهی شکل گرفته در او که از ناحیه ابژه است سخن می گوید. و موضع گیری به این معناست که هر گفته ای در جهت حمایت، تایید، نقض، تکذیب، به چالش کشیدن، قبول، و یا رد چیزی است.

اما در بسیاری موارد ویژگیهای فرهنگی امری هستند که هنگام گفته پردازی به طور مستقیم یا غیر مستقیم گفتمان را تحت تاثیر خود قرار می دهند. یعنی اینکه فرهنگ ها قادرند جهت مندی خاصی به گفتمان ها بدهند.

از جمله موارد این جهت مندی گفتمانی، لف یا لفافه پردازی است. لف در گفتمان سبب می گردد تا گفته پرداز در هنگام ادای سخن، بخشی از سخن خود را ناگفته باقی بگذارد و یا آن را به شیوهای پنهان كه رمزگشایی را برای مخاطب مشكل می كند، بیان نماید. به همین دلیل مخاطب چنین گفتمانی وارد نوعی فعالیت در راستای كشف وجه پنهان و یا تفسیر آن می گردد. بنا بر این لف گفتمانی است كه پای مفسر و یا تحلیل گر را به حوزه تعامل و مشاركت گفتمانی باز می كند، به ویژه زمانی كه با گفتمانی اجتماعی-سیاسی و یا فرهنگی- اجتماعی مواجه هستیم. لف پردازی هم در گفتمان های عادی و روزمره كاربرد دارد هم در نظام های گفتمانی پیچیده و رسمی.

در ادبیات و هنر لف جهت تحریک حس کنجکاوی، بالا بردن قدرت تخیل و افزایش مشارکت مخاطب صورت می گیرد.

لف هنگامی رخ می دهد که گفته از نظر گستره و کمیت از وضعیت حداکثری به فشاره یعنی وضعیت حداقلی برسد. در واقع در لف کمیت گفته کاهش می یابد و چنین کاهشی سبب فشردگی گفته و تجمیع آن می گردد. هر چه فشردگی بیشتر شود لف قوی تر گشته و از وضوح و صراحت گفته کاسته می شود.

لف را می توان از لحاظ کاربردی در دسته های مختلفی قرار داد:

1) لف ترجیحی یا ارادی : زمانی که گفته پرداز خود ترجیح می دهد کوتاه، فشرده و بسیار در پرده سخن گوید. شاید این نوع کاربرد زبانی در طول زمان تبدیل به یک عادت و سبک بیانی شده است که گفته پرداز نمی تواند خود را از این شیوه بیان دور نگاه دارد. گفته پردازی که در جواب همه چیزهایی که از او خواسته می شود، می گوید : انشاءالله ببینیم، هم پاسخ داده است و هم هیچ چیز نگفته است. اگر سکوت بالاترین درجه لف است، انشاءالله هم در خیلی موارد مسکوت گذاشتن پاسخ نهایی نسبت به خیلی چیزهاست.

2) لف اجباری یا غیر ارادی : زمانی که لفافه گویی دلایل بیرونی دارد و بنا بر این از خارج به گفته پرداز تحمیل می گردد. در این حالت، شرایط یا جبر بیرونی گفته پرداز را وادار می کند تا شیوه لف گویی را انتخاب کند. لف در این حالت جنبه غیر ارادی دارد و از بیرون به گفته پرداز تحمیل می گردد.

3) لف مصلحتی : در بعضی موارد هم لف نه جنبه درونی و نه جنبه بیرونی دارد؛ بلکه بر اساس مصلحتی آنی، مصلحتی کلی، مصلحتی اجتماعی-سیاسی و یا مصلحتی دوراندیشانه، گفته پرداز لف را ترجیح داده است.

4) لف بازدارنده یا تهدیدی : در داستان “گرگ و بره”‌ لافونتن از گرگ گرسنه ای سخن می گوید که در پی بهانه ای برای خوردن بره است. به همین دلیل از لف تهدیدی استفاده می کند : “تو بودی که آب رودخانه را گل کردی ؟”‌ و “تو بودی که سال گذشته پشت سر من حرف زدی ؟”‌ و این تهدیدها که پایه و اساس ندارد در نهایت منجر به اقدام جهت انتقام از بره و قتل او توسط گرگ می شود. افزایش دامنه گستره تهدید راه را برای کنش قتل و موجه نمودن آن باز می کند.

5) لف ادبی و هنری : در ادبیات و هنر لف جهت تحریک حس کنجکاوی، بالا بردن قدرت تخیل و افزایش مشارکت مخاطب صورت می گیرد. نفی یکی از این راه های تولید لف است. زمانی که ماگریت زیر تصویر یک پیپ می نویسد “این یک پیپ نیست”‌، لفی را تولید کرده است که راه را بر تفاسیر بسیار زیادی می گشاید.

بخش ادبیات تبیان


منبع: حمیدرضا شعیری- حلقه نشانه شناسی تهران