تبیان، دستیار زندگی
بخش مادگی گل از یك یا چند برچه تشكیل شده است. تخمك شامل پارانشیم خورش، منفذ سفت و دو پوسته میباشد. یكی از سلول های خورش رشد كرده و تقسیم میوز انجام می دهد...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تولید مثل در نهاندانگان( گیاهان دانه دار)

اهداف:

  • آشنایی با تولید مثل در گیاهان دانه دار

شرح درس:

در درس دستگاه تولید مثل جنسی گیاهان با ساختار گل که بخش تولید مثلی گیاهان نهان دانه را برعهده دارد آشنا شدیم. در اصل در گیاهان نهان دانه ها، تخمك ها در درون تخمدان به طور بسته ای قرار دارند؛ حال آن که در بازدانه ها، تخمك ها در محوطه ی باز (برچه باز) تشكیل می شوند.

مراحل تولید مثل:

الف) بخش ماده:

بخش مادگی گل از یك یا چند برچه تشكیل شده است. تخمك شامل پارانشیم خورش، منفذ سفت و دو پوسته می باشد. یكی از سلول های خورش رشد كرده و تقسیم میوز انجام می دهد و 4 سلول هاپلوئید به وجود می آورد (معادل هاگ ) كه یكی از آن ها سه بار متوالی تقسیم میتوز انجام می دهد و یك بخش 8 سلولی به نام كیسه ی رویانی ( گامتوفیت ماده ) را به وجود می آورد.

هشت سلول درون كیسه ی رویانی به این صورت آرایش می یابند كه سلول تخمزا به همراه دو سلول دیگر در نزدیكی سفت قرار می گیرد، دو سلول در وسط كه سلول دو هسته ای نامیده می شود، و سه سلول در بخش انتهایی كیسه ی رویانی قرار می گیرند.

ب) بخش نر

كیسه های گرده درون بساك به وجود می آیند، درون كیسه ی گرده سلول هایی تقسیم میوز انجام می دهند و هر كدام 4 سلول هاپلوئید(هاگ) به وجود می آورند كه با رویش هر كدام دانه ی گرده ی رسیده به وجود می آید. ( دو بار میتوز). دانه ی گرده ی رسیده دارای دیواره ی خارجی و داخلی و سلول های زایشی و رویشی است. با قرار گرفتن دانه ی گرده ی رسیده بر روی كلاله ی مادگی، سلول رویشی ایجاد لوله ی گرده كرده و سلول زایشی در داخل لوله ی گرده یك بار دیگر میتوز انجام داده و دو آنتروزوئید (گامت نر) به وجود می آورد.

لقاح و تشكیل دانه:

در گیاهان گل دار لقاح مضاعف است ( دو لقاح صورت می گیرد) یه این صورت كه یكی از گامت های نر با سلول تخمزا تركیب شده و تخم اصلی دیپلوئید (2n ) را به وجود می آرود و گامت نر دیگر با سلول دو هسته ای تركیب و تخم ترپلوئید ( 3n ) را می سازد.

 تخم اصلی با تقسیمات خود رویان را به وجود خواهد آورد و تخم ترپلوئید با تقسیمات خود بخش ذخیره ای دانه را به نام آلبومن تشكیل خواهد داد. آلبومن سرشار از مواد غذایی است كه رویان ازآن تغذیه خواهد كرد. برای تشكیل رویان، تخم اصلی تقسیم نامساوی انجام می دهد كه سلول بزرگتر بخشی را می سازد كه رویان را به گیاه مادر متصل نگه می دارد و سلول كوچك تر رویان قلبی شكلی را به وجود خواهد آورد. رویان گیاه در واقع اسپوروفیت جدید است.

دانه از نمو تخم و بافت های تخمك بعد از لقاح به وجود می آید به این صورت كه:

1- پوسته ی تخمك تبدیل به پوسته ی دانه خواهد شد.
2- آلبومن بخش ذخیره ای دانه را تشكیل خواهد داد. (درمواردی لپه)
3- تخم اصلی هم رویان را به وجود خواهد آورد.

در بعضی نهاندانگان (دو لپه ای ها)، مواد غذایی آلبومن به طور كامل جذب رویان می شود و این دانه ها فاقد آلبومن هستند.لپه ها برگ های تغییر شكل یافته ای هستند كه بخشی از رویان را تشكیل می دهند و كار آن ها ذخیره یا انتقال مواد غذایی به رویان است.

در بازدانگان بافت حاوی مواد غذایی ( آندوسپرم) بخشی از گامتوفیت ماده است و پیش از لقاح تشكیل شده است و n یا هاپلوئید است در نهاندانگان بخش ذخیره ای بعد از لقاح و توسط تخم ترپلوئید به وجود می آید و 3n است. تعداد لپه های رویان بازدانگان دو یا بیشتر است مثلا رویان كاج دارای 8 لپه است.

فیلم

  • زیست شناسیطرح درس 57
  • توضیح فیلم:

    یكی از سلول های خورش تخمک رشد كرده و تقسیم میوز انجام می دهد و 4 سلول هاپلوئید به وجود می آورد. و یك بخش 8 سلولی به نام كیسه ی رویانی ( گامتوفیت ماده ) را به وجود می آورد. هشت سلول درون كیسه ی رویانی به این صورت آرایش می یابند كه سلول تخمزا به همراه دو سلول دیگر در نزدیكی سفت قرار می گیرد، دو سلول در وسط كه سلول دو هسته ای نامیده می شود، و سه سلول در بخش انتهایی كیسه ی رویانی قرار می گیرند. یكی از گامت های نر با سلول تخمزا تركیب شده و تخم اصلی دیپلوئید (2n ) را به وجود می آرود و گامت نر دیگر با سلول دو هسته ای تركیب و تخم ترپلوئید ( 3n ) را می سازد. تخم اصلی، رویان و تخم ترپلوئید، آلبومن را تشكیل خواهد داد.


    مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل سامانی

    تنظیم: یگانه داودی