تبیان، دستیار زندگی
قرآن کریم به عنوان نسخه شفا بخش بشریت، و داروی همیشگی وجود ما انسان ها، بیان های لطیفی برای فرزندن ارائه نموده است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دیدگاه قرآن نسبت به فرزند

محبت کردن به فرزند


قرآن کریم به عنوان نسخه شفا بخش بشریت، و داروی همیشگی وجود ما انسان ها، بیان های لطیفی برای فرزند ارائه نموده است. فرزند را در دنیای کنونی ما بسیار ستوده است تا جائی که در آیات گوناگون و متعدده قرآن کریم، هم فرزند را مورد تحسین و تمجید دانسته است و هم در برخی از موارد، به بیان مشکلاتی در تربیت آنها ذکر پرداخته است.


دیدگاه قرآن راجع به فرزند

در 14 قرن پیش، در روزگاری که جهل سر تا سر جهان را فرا گرفته بود، و آن زمانی که فقر فرهنگی حکمفرما بود ، دین مقدس اسلام به ارزش و اهمیت پرورش کودک و فرزندان توجه شایانی داشت و در این مورد تعلیم های بسیار زیادی به پیروان خویش می نموده است.

اسلام درباره اساس ازدواج و شرایط والدین از نظر پاکی نسل و همچنین درباره رضاع و شیردادن و پرورش جسم و جان کودک قدم به قدم وظایف مردم را بیان فرموده است.

بسیاری از نکات و دقایق روانی و تربیتی است که در برنامه پرورش فرزندان دانشمندان امروز جهان در کتاب های علمی خود آورده اند و اولیای اسلام نیز در قرون گذشته به آن ها تصریح نموده اند و در اخبار مذهبی آمده است.

بدون شک یک قسمت عمده و مهم بدبختی های جامعه و آلودگی های اخلاقی جوانان ما از محیط خانواده ها سرچشمه گرفته و علت اساسی آن تربیت های نادرست دوران کودکی آنها است و با اختلافی که والدین آن ها از نظر روحی دارند، سوء تربیت در کانون خانواده ها ریشه های مختلفی دوانیده است.

برخی از پدران و مادران، خود مردمی فاسد و فاسق و بد خلقند و طبیعتاً فرزندان خود را با خوی مسموم و خلق ناپسند خود تربیت می نمایند. این فرزندان در محیط خانواده از پدر و مادر کلاس درس نادرستی و بداخلاقی و ناپسندی را می آموزند و با ناپاکی و انحراف حتی اخلاقی رشد می کنند. پر واضح است که رفتار و گفتار چنین کودکانی در اجتماع جز پلیدی و زبونی و فساد نخواهد بود.

قرة اعین"معادل نور چشم است که در فارسی می‌گوئیم، کنایه از کسی که مایه سرور و خوشحالی است این تعبیر دراصل از کلمه قر (بر وزن حر) گرفته شده که به معنی سردی و خنکی است، و از آنجا که معروف است (بسیاری از مفسران به آن تصریح کرده‌اند) اشک شوق همواره خنک، و اشکهای غم و اندوه داغ و سوزان است، لذا قرة عین به معنی چیزی است که مایه خنک شدن چشم انسان می‌شود، یعنی اشک شوق از دیدگان فرو می‌ریزد، و این کنایه زیبایی است از سرور و شادمانی است

فرزندان زینت دنیایند

به حکم عقل فطری بشری، انسان بالفطره زیبائی را دوست دارد و این محبت و دوستی در نهاد بشری نهفته شده است. همان گونه که خدای تبارک و تعالی می فرماید: فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها لا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ (1): پس با گرایش به حقّ به این دین روی بیاور، (این) فطرت الهی است که خداوند مردم را بر اساس آن آفریده است، برای آفرینش الهی دگرگونی نیست، این است دین پایدار، ولی بیشتر مردم نمی‌دانند.

بدین جهت، آنچه که بشر به آن علاقه می‌یابد، از آن جهت که زیبائی و زینت دنیائی محسوب می گرد، مانند مال و ثروت و وسایل زندگی که موجب آسایش زندگی انسان است و همچنین فرزند که محصول زندگی مشترک و تربیت پدر و مادر است و از نظر اینکه بقاء نسل آدمی به آن استوار می باشد، زینت و زیبائی دنیائی معرفی گردیده است ، همانگونه که خدای تبارک و تعالی می فرماید: الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلاً (2) : مال و فرزندان، زینت زندگی دنیایند و کارهای ماندگار شایسته، نزد پروردگارت پاداشی بهتر دارند و امید داشتن به آنها نیکوتر است.

اساسا باید توجه نمود که همه ی نعمت‌های مادّی، زینت دنیا هستند، ولی مال و فرزند جلوه ی بیشتری دارد و به همین دلیل نام این دو از میان نعمت‌های بی‌شمار الهی مطرح شده است.

امتحان

نکته دیگر اینکه: کلمه (زینت) که در این آیه شریفه آمده است، از جهت ادبیاتی مصدر می باشد. که بیانگر مبالغه در معنا می‌باشد. یعنی مال و فرزند برای انسان عین زینت و آراستگی دنیوی می باشند. نظیر (زید عدل) یعنی زید، عادل که هست به جای خود، بلکه عین عدل است.

از سیاق و مضمون آیات مربوطه به خوبی معلوم می شود که افراد و رۆسای مردمی که در زمان نزول این آیات زندگی می‌کرده اند فوق العاده به اموال و فرزندان مخصوصا پسران خویشتن می بالیده اند، و به آنها امیدوار و علاقمند بوده‌اند.

چون آنان اینطور بوده‌اند لذا خدای علیم حکیم در این آیه به ایشان خاطر نشان می‌کند: اموال و اولاد انسان فقط باعث زینت و آراستگی دنیوی هستند. و چه بسا بعضی از زنان و فرزندان انسان به نحوی دشمن وی خواهند بود که باید از آنان برحذر باشد. (3)

شایان توجه است که قرآن کریم نه تنها مال و فرزند را زینت سرای دنیا و باعث پوچی و از بین رفتن می داند ، که زینت های ظاهری مانند باغ و بنا را نیز مایه آرامش در روی زمین می‌داند و ابزار آزمایش انسان، نه مایه آراستگی انسان، و آن را ناپایدار معرّفی می‌کند که خدای تعالی در این زمینه می فرماید: إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَی الْأَرْضِ زِینَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً (4) یعنی: البتّه ما آنچه را روی زمین است، زینت برای آن قرار دادیم تا آنان را بیازماییم که کدامشان بهتر و نیکوتر عمل می‌کنند.

نکته پایانی این که باید اکیداً به کسانی که دنیا زده شده اند و به وسیله فرزند متأسفانه فریب دنیا را خورده اند و به اصطلاح دنیا زده شده اند یاد آور شد که بهترین زینت ها از نگاه قرآن کریم همان ایمان به خدای باری تعالی است که هیچ گاه از بین نمی رود و نیست نمی گردد.

خدای تبارک و تعالی در این زمینه می فرماید: وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَیْكُمُ الْإِیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِی قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَیْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْیَانَ (5) : لکن خداوند ایمان را محبوب شما قرار داده، و آن را در دلهایتان زینت بخشید. بنابراین، فریفتگان زینت زمین تحت ولایت شیطانند وگرویدگان به ارزشهای معنوی تحت ولایت رحمان می باشند. (6)

مال و فرزندان، زینت زندگی دنیایند و کارهای ماندگار شایسته، نزد پروردگارت پاداشی بهتر دارند و امید داشتن به آنها نیکوتر است. اساسا باید توجه نمود که همهء نعمت‌های مادّی، زینت دنیا هستند، ولی مال و فرزند جلوهء بیشتری دارد و به همین دلیل نام این دو از میان نعمت‌های بی‌شمار الهی مطرح شده است

فرزند نور چشم انسانند

قرآن کریم در بیانی نورانی و زیبا فرزند را نور چشم معرفی نموده است. وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِینَ إِماماً (7) : و آنان که می‌گویند: ای پروردگار ما، از همسران و فرزندانمان دلهای ما را شاد دار (و دیدگان ما را آرام بخش)، و ما را پیشوای پرهیزگاران گردان. توضیح این که:" قرة اعین" معادل نور چشم است که در فارسی می‌گوئیم، کنایه از کسی که مایه سرور و خوشحالی است .

این تعبیر در اصل از کلمه قر (بر وزن حر) گرفته شده که به معنی سردی و خنکی است، و از آنجا که معروف است (و بسیاری از مفسران به آن تصریح کرده‌اند) اشک شوق همواره خنک، و اشک های غم و اندوه داغ و سوزان است، لذا قرة عین به معنی چیزی است که مایه خنک شدن چشم انسان می‌شود، یعنی اشک شوق از دیدگان او فرو می‌ریزد، و این کنایه زیبایی است از سرور و شادمانی است. (8)

ویل دورانت که یکی از متفکران غربی است در نقش فرزند در کانون خانواده می نویسد: ملاحظه کنید که زناشویی بی فرزند ، چگونه پژمرده است و چگونه پس از آوردن فرزند شکفته می گردد.

ازدواج پیش از داشتن فرزند ، قراردادی است برای آماده ساختن آسایش جسمانی متقابل, ولی پس از بچه دارشدن, معنای حقیقی خود را به دست می آورد. فـرزند مقام خود را در کل, بالاتر می برد و مانند آبی است که به پای گیاهی می ریزند تا آن را تازه و شکفته گردانند. زن در مـیان رنج و زحمت و نگرانی و جنجال, رضایت عجیبی حس می کند که نظیر لذت معنوی است.

او هـنـگـام تـجمل پرستی و بیکاری خود, چنین خوشبخت نبود و این وظیفه و تکلیف جدید, او را چنان کامل می کند که حاضراست حتی خود رافدای اجتماع کند. (9)

پی‌نوشت‌ها:

1. (روم،30)

2. (کهف،46)

3. (تفسیر نمونه، ذیل آیه شریفه)

4. (کهف،8)

5. (حجرات، 7)

6. (تفسیر نمونه، ذیل آیه شریفه)

7. (فرقان، 74)

8. (تفسیر نمونه، ج 15، ص: 168)

9. (تربیت کودک در جهان امروز، احمد بهشتی، ص 54)

بخش قرآن تبیان


منبع: مقاله سید علی حسینی قورتانی؛ سایت حوزه

مطالب مرتبط:

چرا قرآن حق حضانت فرزند را به پدر می دهد؟

فرزند دختر از منظر قرآن

مراد از دشمنی فرزند و همسر در قرآن