انتقال پایتخت چقدر هزینه دارد؟

اولین بار در سال 1364 طرح انتقال پایتخت از تهران به نقطه دیگر به مناسب 200 سالگی پایتختی تهران مطرح شد. این طرح آن زمان به دلیل اینکه کشور درگیر جنگ بود چندان مورد توجه قرار نگرفت. بعد اتمام جنگ و با شروع به کار دولت سازندگی در کشور بار دیگر این مسئله مورد توجه دولتمردان در دولت سازندگی قرار گرفت. دولت سازندگی که در آن زمان علاقمند به انجام کارهای بزرگ بود. طرح مطالعه انتقال پایتخت را در دستور کار خود قرار داد. برآوردهای اولیه در آن زمان نشان داد، هزینه انتقال پایتخت از تهران چیزی حدود 5 هزار میلیارد تومان هزینه خواهد داشت این هزینه در سال 68 معادل 10 برابر بودجه عمومی دولت و 6 برابر بودجه کل کشور بود.

این هزینه به قدری سرسام آور بود که دولت تصمیم گرفت بر روی طرح های دیگر کار کند. در آن زمان دولت می بایست به مشکلات به جا مانده از جنگ رسیدگی کند. هزینه های سنگین باز سازی خرابی های جنگ به قدری بود که دولت نمی توانست به این گونه طرح ها بپردازد. این طرح تا سال 1386 مسکوت ماند و تنها در پاره از مواقع بحث هایی جسته و گریخته در این باره مطرح می شد.

در سال 86 و همزمان با طرح مجدد این موضوع در دولت و تایید آن در غالب مصوبه توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام دوباره بحث انتقال پایتخت در دستور قرار گرفت. در آن زمان مجمع تشخیص مصلحت نظام برای اجرای شدن این طرح 6 پیش شرط در نظر گرفت. هر چند این مصوبه مورد استقبال دولت نهم قرار گرفت، اما تا پایان عمر دولت نهم هیچ اقدام عملی برای انجام این مصوبه انجام نگرفت. این بحث در دولت دهم مورد توجه قرار گرفت و در ابتدای سال 89 شاهد اقداماتی از سوی دولت در این زمینه بودیم.  اولین اقدام دولت دهم در این زمینه را باید در مصاحبه رئیس دولت با رسانه ملی در فرودین ماه و بحث انتقال 5 میلیون نفر از تهران را به عنوان راه حل معضلات تهران مطرح کرد، جستجو کرد. همچنین بحث انتقال کارکنان دولت به شهرستانها کلید خورد و با افتتاح سایتی به عنوان انتقالی جمع آوری اطلاعات متقاضان خروج از پایتخت آغاز شد که البته در دو ماه اول تنها 1400 نفر از کرکنان دولت در این سایت ثبت نام کردند در حالی که تعداد کارکنان دولت مستقر در تهران چیزی در حدود 600 هزار نفر برآورد می شوند.

با این حال دولت دهم هم اقدامی عملی در این زمینه انجام نداد. تنها تلاش کرد تا مانند دولت سازندگی، به اصلاح جزیی در این زمینه بپردازد، اما این بار با شیوه خود.

در بهمن ماه 91 طرحی با عنوان انتقال پایتخت در مجلس مطرح شد. این طرح هفته گذشته در صحن علنی به بحث گذاشته شد و کلیات آن به تصویب نمایندگان رسید.

بر اساس این طرح و در صورت تصویب نهایی جزئیات آن در صحن علنی، به‌منظور بررسی و جمع‌بندی مطالعات انجام شده درباره تمرکززدایی و ساماندهی شهر تهران و انتقال پایتخت سیاسی و اداری کشور، شورای ساماندهی پایتخت با عضویت رئیس جمهور یا معاون اول رئیس جمهور، وزیر کشور، دو نفر از اعضای کمیسیون‌های شوراها و برنامه و بودجه مجلس، وزیر راه، وزیر نیرو، وزیر جهاد کشاورزی، وزیر اقتصاد، وزیر نفت، معاونت برنامه‌ریزی رئیس جمهور، رئیس سازمان میراث فرهنگی، شهردار تهران، نماینده ستاد کل نیروهای مسلح و رئیس سازمان پدافند غیرعامل تشکیل می‌شود.

هزینه جا به جایی

آخوندی وزیر راه و شهرسازی درباره انتقال پایتخت گفت: کشورهایی که تغییر فیزیکی پایتخت را انجام داده اند فرایند های تصمیم گیری را نیز اصلاح کرده اند چون اگر اینطور نباشد تمرکز منابع و انسان ها در جای جدید نیز شکل می گیرد.انتقال پایتخت فقط تغییر فیزیکی آن نیست بلکه بحث‌های دیگری هم‌چون تغییر در فرآیند تصمیم‌گیری نیز مهم است که نیازمند تمرکز زیادی است. آخوندی با بیان اینکه در مطالعات گذشته 12 سال زمان برای انتقال پایتخت پیش بینی شده بود ، افزود : در این باره باید با مردم هم گفتگو کنیم و نمی توان پشت درهای بسته برای انتقال پایتخت تصمیم گرفت.

وزیر راه و شهرسازی گفت : هزینه پیش بینی شده برای انتقال پایتخت در سال 69 حدود 15 هزار میلیارد تومان بود که درآن زمان نرخ دلار کمتر از 1000 تومان بود.

آخوندی افزود : نمی توان به ارقامی که برای انتقال پایتخت اعلام می شود اعتماد کرد و با بررسی ها، حتما مردم را در جریان پیشرفت کار قرار خواهیم داد.

786 میلیارد دلار هزینه یک اسباب کشی

اگر بخواهیم معیار دقیق تری در مورد هزینه انتقال پایتخت داشته باشیم باید به ارقام برآورد شده در سال 68 مراجعه کنیم، همانطور که اشاره شد در آن زمان هزینه انتقال پایتخت رقمی معادل 5 هزار میلیارد تومان برآورد شده بود این رقم به نرخ امروز ارزشی معادل 223 هزار میلیارد تومان دارد که با احتساب نرخ دلار 2450 تومانی می توان گفت اگر اندازه حجم دولت معادل سال 68 باشد از نظر تعداد کارکنان و دستگاههای اجرایی و دیگر شاخص ها امروز انتقال دولت رقمی معادل 91 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.

اما نسبت دیگری نیز در محاسبات سال 68 لحاظ شده است، در سال 68 هزینه انتقال پایتخت اداری کشور معادل 10 برابر بودجه عمومی همان سال هزینه بر بوده است، با رعایت همین نسبت با در نظر گرفتن بودجه عمومی 236 هزار میلیارد تومان سال 92 باید 10 برابر این رقم را برای انتقال دولتی با ابعاد امروز از تهران تخصیص پیدا کند، این رقم براساس نرخ دلار 3000 تومانی هم هزینه ای معادل 786 میلیارد دلار بر اقتصاد کشور تحمیل می کند.

آیا واقعا پرداخت چنین هزینه ای که بیش از درآمد نفتی کشور طی دهه 80 شمسی است می تواند ما بهازای مناسبی برای اقتصاد ایران به همراه داشته باشد ویا بازهم به مانند سال 68 باید به دنبال یک شهردار جدید برای تهران بگردیم تا مشکلات موجود را به جای انتقال پایتخت از طریقی دیگر حل کند.

منابع : خبرآنلاین و مهر