زانوهایی که مفصل تازه می‌خواهند
نه تنها صدای ناله ناشی از درد شدید‌ش بلکه صدای ساییده شدن استخوان‌های زانوهایش روی هم را نیز با هر حرکت می‌توان شنید. در چنین شرایطی برای زانوهایی که بر اثر ساییدگی ناشی از آرتروز، دیگر مفصلی برایش باقی نمانده است، چاره‌ای جز تعویض مفصل زانو باقی نمی‌ماند.
در واقع، تعویض و جایگزینی مفصل طبیعی زانو با نوع مصنوعی آن، تنها راه از بین بردن دردی است که در زانو بر اثر ساییدگی و آرتروز، روماتیسم یا تخریب سطح مفصلی به وجود می آید.
البته به دست آوردن توان و دامنه حرکتی طبیعی در مفصل زانو و اصلاح تغییر شکل ایجادشده در این عضو نیز از دیگر پیامدهای مثبت به کارگیری مفصل مصنوعی زانو است.
دکتر حسین فائزپور، ارتوپد و فوق تخصص زانو تاکید می کند:
تعویض مفصل زانو در سنین جوانی لزومی ندارد و با بهره گیری از روش هایی مانند جراحی مینیسک، پیوند غضروف و رفع پارگی تاندون ها مشکلات مفصلی زانوی جوانان درمان می شود، اما در سنین بالای 50 سال و در شرایطی که حداقل دو مفصل از میان سه مفصل اصلی زانو، به دلیل ساییدگی ناشی از آرتروز از بین رفته باشد، تعویض مفصل زانو، موثرترین روش درمانی محسوب می شود.
زانوهایی که مصنوعی می شوند
تعویض مفصل زانو که به آن آرتروپلاستی زانو نیز می گویند نوعی جراحی است که با استفاده از آن سطح مفصلی استخوان های ران و ساق در مفصل زانو را با یک سطح مصنوعی جایگزین می کنند.
دکتر فائزپور در این باره توضیح می دهد: در واقع وقتی از سه مفصل اصلی زانو، حداقل دو مفصل به دلیل آرتروز، روماتیسم یا آسیب های مفصلی در سنین میانسالی یا پیری از بین برود، بیمار با درد طاقت فرسایی، هنگام حرکت مواجه می شود.
در این وضع می توان با تعویض سطوح مفصلی حرکات مفصل را بهبود بخشید و درد را از بین برد. خوشبختانه نتیجه عمل جراحی تعویض مفصل زانو برای این دسته از بیماران بسیار رضایتبخش است.
این فوق تخصص زانو اظهار می کند: البته در صورتی که مفصل زانو بر اثر حادثه یا تصادف از بین رفته باشد، می توان درمان های دیگری را برای آن ارائه داد. همچنین اگر استخوان زانو دچار آسیب ناشی از کیست یا تومور بشود نیز درمان آن از طریق پروتزهای مخصوص صورت می گیرد.
به هر حال تعویض مفصل زانو معمولا معطوف به دوران پیری یا میانسالی است و در جوان ها معمولا از روش های دیگری همچون ترمیم مینیسک، بازسازی رباط و پیوند غضروف برای درمان آسیب های غضروفی زانو بهره گرفته می شود.
بازگشت به فعالیت طبیعی گذشته
از بین رفتن مفصل زانو با درد و محدودیت حرکتی شدید همراه است، به طوری که توانایی بیمار را حتی برای انجام دادن کارهای روزمره مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله، سوار ماشین شدن و نشستن روی صندلی کاهش می دهد. به علاوه استفاده از داروهای مسکن نیز نمی تواند در کاهش درد بیمار موثر باشد.
در چنین شرایطی تعویض مفصل زانو به کمک بیمار می آید که به گفته دکتر فائز پور دوره نقاهت آن بیش از دو هفته طول نمی کشد و پس از آن، بیمار به تدریج می تواند دامنه حرکتی طبیعی خود برای انجام فعالیت های روزانه همچون رانندگی، پیاده روی و بالا رفتن و پایین آمدن از پله ها حتی ورزش کردن به دست بیاورد.
البته این ارتوپد تاکید می کند: انجام ورزش های سنگین مانند دوچرخه سواری و اسکی که با وارد آمدن فشار زیاد به زانوها همراه است، می تواند منجر به شل شدگی مفصل مصنوعی زانو پس از پنج یا ده سال بشود.
همچنین کاهش نسبی وزن افرادی که اضافه وزن زیادی دارند، پس از انجام این نوع عمل جراحی ضروری است.
از سوی دیگر بیمارانی که تحت این نوع عمل جراحی قرار می گیرند از مصرف سیگار، الکل و قهوه به دلیل این که پوکی استخوان را تشدید می کند، منع می شوند.
چه کسانی نباید مفصل زانویشان را مصنوعی کنند
به گفته دکتر فائزپور، وجود هر نوع عفونت میکروبی و غیرمیکروبی در مفصل زانو مانع از انجام جراحی تعویض مفصل می شود و انجام آن را تا درمان عامل عفونی به تعویق می اندازد.
بیماران سرطانی نیز باید از مفاصل مخصوصی استفاده کنند.
کسانی که اچ آی وی مثبت هستند یا دچار حملات تشنجی شدید ناشی از بیماری صرع می شوند یا مبتلا به پارکینسون هستند نیز از انجام این نوع جراحی منع می شوند.
اما شاید این سوال پیش بیاید که پوکی استخوان نیز می تواند منعی برای انجام این نوع جراحی ایجاد کند؟
این ارتوپد در پاسخ می گوید: گرچه پوکی استخوان عاملی نیست که منعی برای انجام این نوع جراحی ایجاد کند، اما درمان مشکلات مفصلی ناشی از پوکی استخوان با سیمان خاص ارتوپدی قابل درمان است و معمولا نیازی به درمان از طریق تعویض مفصل وجود ندارد.
به عنوان یک توصیه کلی می توان گفت اگر استفاده از دارو یا روش های درمانی دیگر، برای کاهش درد ناشی از آسیب های مفصل زانو موثر نباشد، معمولا بهترین اقدام درمانی تعویض مفصل زانو خواهد بود.
بخش سلامت تبیان
منبع: جام جم - پونه شیرازی
مطالب مرتبط:
